در حالیکه سازمان انرژی اتمی تاکید کرده توافق اتمی نظام با غرب پیشتر از سوی رهبر جمهوری اسلامی تایید شده، کیهان،نشریه ای که نماینده ولی فقیه مدیرمسئولش است آن را توافقی “یک ساعته” خوانده و سایت نزدیک به جبهه پایداری متن توافقنامه را “ضعیف” توصیف کرده است. در همین حال رئیس کمیسیون سیاست خارجی مجلس اصولگرایان خواستار رفع کامل تحریم ها شده و سخنگوی دولت از آزاد سازی ۸ میلیارد دلار از دارایی های جمهوری اسلامی از سوی ایالات متحده خبر داده است. در همین حال عربستان سعودی پس از سکوتی ۲۴ ساعته استقبالی محتاطانه از توافق اتمی جمهوری اسلامی با غرب کرده است اما اسرائیل قصد دارد مشاور امنیت ملی نخست وزیر را برای بحث با آمریکایی ها روانه واشنگتن کند.
رئیس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی یک روز پس از آنکه رهبر جمهوری اسلامی از نامه روحانی در خصوص توافق با غرب ابراز رضایت کرد، گفت مفاد این توافق پیش از آنکه در ژنو مطرح شود توسط آیت الله علی خامنه ای بررسی شده بود.
علی اکبر صالحی که در دولت احمدی نژاد وزیر خارجه بود روز دوشنبه توضیح داد: “تصمیماتی که در ژنو اتخاذ شد، تصمیمات فردی و شخصی نبود. تصمیمات به این مهمی به صورت جمعی گرفته و در مراجع مختلف چکش‌کاری می‌شود، به تائید مقامات عالی‌رتبه کشور می‌رسد و پس از آن مجری اجرا می‌کند.”
کارشناسان معتقدند مواضع صالحی برای سست کردن استدلال گروه ها و رسانه های تندروی داخلی است که می کوشند توافق نامه اخیر را یک شکست توصیف کنند.
دیروز روزنامه کیهان که نوشتن سرمقاله پس از توافق را به حسین شمسیان واگذار کرده بود تیتر یک خود را چنین انتخاب کرد: “توافق ژنو یک ساعت دوام آورد.”
کیهان: توافق یک ساعته
در سرمقاله این نشریه گرچه نویسنده حمله ای به تیم مذاکره کننده –ـ که قبلا از سوی کیهان به باج دادن متهم شده بودندـ- نکرده اما ایالات متحده به “پیمان شکنی” متهم شده. شمسیان با اشاره به گفته های جان کری مبنی بر اینکه حق غنی سازی اورانیوم از سوی ایران به رسمیت شمرده نشده است نوشته: “پس از سال‌ها حق‌کشی و جفا در حق مردم ایران همین توافق را هم کمتر از چند ساعت بعد از امضاء، مورد تشکیک و تردید قرار می‌دهند! این البته همان پیش‌بینی مقام معظم رهبری در خصوص خوی استکباری آمریکا و عهدشکنی آنهاست که سابقه‌ای طولانی دارد”.
در حالی که شهروندان در شبکه های اجتماعی از توافق ژنو استقبال کرده اند اما کیهان با نگاهی بدبینانه به این توافق معتقد است نباید مردم را امیدوار کرد “و نباید با ایجاد هیجان‌های رسانه‌ای به جای یک پیروزی به مردم غالب گردد که حداقل نتیجه حاصل از آن، پدید آمدن انتظاراتی است که به دلیل ماهیت توافق حاصله امکان قابل تامین نبودن آن دور از انتظار نیست.”
همزمان سایت رجانیوز ـنزدیک به آیت الله مصباح یزدی و جبهه پایداری- که در انتخابات بهار امسال حامی سرسخت تندروی های سعید جلیلی ـ مذاکره کننده پیشین اتمی - در انتخابات ریاست جمهوری بود بار دیگر توافق تهران با ابرقدرت های جهان را زیر سوال برده است.
کمیل تقی پور از نویسندگان این سایت در مطلبی دیگر تحت عنوان “گام های نامتوازن ایران با ۱+۵ منافع ایران را تامین می کند؟/ دردسرهای متن ضعیف و تفسیرپذیر توافقنامه برای ایران در مذاکرات آتی ادعا کرده که “در مقابل تعهدات کلی و تفسیر پذیر ایران، متن تعهدات غرب بسیار جزئی و غیرقابل تفسیر است”.
روز یکشنبه در پارلمان نیز حمید رسایی ـ یک روحانی طرفدار احمدی نژاد ـ که به تندروی مشهور است و مقاله هایش در سایت رجانیوز منتشر می شود به شدت به توافق اخیر اعتراض کرد.
ظریف: گول آمریکایی ها را نخورید
در همین حال جواد ظریف که هفته پیش در یک گفتگوی تلویزیونی سه بار تکرار کرده بود که به پشتوانه مردم ایران برای مذاکرات آماده می شود، دیروز در همایشی تحت عنوان “دیدار یاران بسیج سازمان انرژی اتمی” از عوامل دیگری برای موفقیت در مذاکرات اخیر یاد کرد. به گفته وزیر خارجه “خود باوری منتج از انقلاب، فرهنگ بسیجی و ۳۵ سال مقاومت در برابر زورگویی این توان جسارت را به ما می دهد که وارد مذاکره شویم و پیروز از آن بیرون بیاییم.”
در حالی که اختلاف نظرهای تهران و آمریکا در ارتباط با به رسمیت شناخته شدن حق غنی سازی تهران در توافقنامه اخیر همچنان ادامه دارد، رئیس دستگاه دیپلماسی این بار با درخواست اینکه گول حرف های آمریکایی ها را نخوریم” استدلال کرده است که “می خواهند به قول خودشان به اخبار چرخشی بدهند و می گویند حق استفاده از انرژی هسته ای در ان پی تی نیامده است اما من در جواب می گویم مگرحق تاسیس راکتور و تاسیسات هسته ای در ان پی تی نوشته شده است؟”
بامداد یکشنبه جان کری در نشستی مطبوعاتی که بلافاصله پس از امضای توافقنامه برگزار کرد متذکر شد: “غنی سازی برای ایران به رسمیت شناخته نشده است؛ این یک غنی سازی با مدت محدود است.”
بروجردی: همه تحریم ها برداشته شود
همزمان علاالدین بروجردی که روز یکشنبه “تثبیت حق غنی سازی” را تبریک گفته بود، دیروز در گفتگو با خبرگزاری فارس با استقبال از مفاد این توافقنامه اظهار کرد: “واقعیت‌های صحنه نشان می‌دهد که منحنی‌های تحریم سیر نزولی خودش را آغاز کرده و تصمیماتی که اتخاذ شده در برداشتن تحریم پتروشیمی، حمل و نقل، قطعات خودرو تأثیر خود را بر اشتغال خواهد داشت.”
رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی پارلمان البته بلافاصله خاطرنشان کرده: “برداشتن این میزان تحریم به هیچ وجه کافی نیست و از دید مجلس رفع همه تحریم‌ها یک ضرورت جدی است و آنچه که صورت گرفته جزو مطالبات ملی ماست.”
از سوی دیگر یک روز پس از آنکه علی اکبر هاشمی رفسنجانی از دیپلماسی اتمی دولت حسن روحانی تقدیر کرد، محمد هاشمی برادر و رئیس دفتر وی نیز، هم تیم مذاکره کننده را مورد تحسین قرار داد و هم سیاست های اتمی دولت محمود احمدی نژاد را ملامت کرد. هاشمی روز دوشنبه به فارس گفت: “تیم مذاکره کننده ایرانی به سرپرستی آقای ظریف با آگاهی و اشرافی که به مسائل بین‌المللی داشت و روش و منش بسیار مدبرانه و نیز داشتن هنر مذاکره و تسلط کامل به زبان انگلیسی و قوانین بین‌المللی توانست گذشته ۸ ساله و روند منفی که در بین کشورها علیه ایران وجود داشت را اصلاح کند و در واقع تغییر جهت دهد و به یک حرکت مثبت تبدیل کند.”
استقبال رسالت، جمهوری اسلامی و اطلاعات
حتی از نظر روزنامه های دست راستی همچون رسالت و جمهوری اسلامی نیز توافقنامه اخیر قابل دفاع است. محمد کاظم انبارلویی از اعضای سرشناس حزب دست راستی موتلفه در سرمقاله روز دوشنبه رسالت نوشت که برای اولین بار “طرف گفتگو مجبور به دادن امتیاز” شده است. به ادعای سرمقاله این نشریه محافظه کار حق غنی سازی اورانیوم در توافق به ایران داده شده است و به این ترتیب پایه حقوقی قطعنامه های سازمان ملل زیر سئوال می رود.
روزنامه محافظه کار جمهوری اسلامی نیز در سرمقاله خود نوشته است: “با امتیازاتی که ایران از امضاء توافق نامه هسته‌ای به دست آورده، زمینه برای گشایش‌های اقتصادی در کشور فراهم خواهد شد و نیرو، وقت و امکاناتی که در سال‌های گذشته برای شکستن بن‌بست هسته‌ای صرف می‌شد، از این پس برای امور دیگری که ضرورت اقتضائات کشور است بکار گرفته خواهند شد.”
همزمان صادق خرازی نیز با انتشار مقاله ای در روزنامه اطلاعات با “شجاعانه” خواندن رویکرد دیپلماتیک دوست نزدیکش جواد ظریف،- به انتقاد شدید از اسرائیل و دولت های عربی حاشیه خلیج فارس دست زده و نوشته است: “موفقیت مذاکرات ژنو نشان می دهد که جریان افراط جهانی، یعنی تندروهای جنگ طلب آمریکایی، خشونت طلبان اسرائیلی و بزدلان ترسوی سعودی به همراه القاعده و نیروهای سلفی چگونه قافیه را باخته اند.”
استقبال محتاطانه آل سعود
خرازی در شرایطی عربستان سعودی را بزدل خوانده که ظریف گفته است برقراری روابط دوستانه با کشورهای منطقه در اولویت سیاست خارجی قرار دارد. در همین حال عربستان سعودی در نخستین واکنش نسبت به توافق اتمی جمهوری اسلامی با گروه ۱+۵ استقبال محتاطانه ای کرده است.
پادشاهی آل سعود با انتشار بیانیه ای این امیدواری را مطرح کرده است که توافقنامه ژنو با گام های بیشتر برای تضمین حقوق همه دولت های منطقه جهت استفاده صلح آمیز از انرژی اتمی تعقیب شود.
به باور ریاض “توافق ژنو می تواند گامی به جلو برای حل نهایی پرونده اتمی ایران باشد.”
“تسلیت اوباما به اسرائیل”
اسرائیل اما همچنان ناراضی است. ظاهرا مکالمه تلفنی باراک اوباما با بنیامین نتانیاهو نیز وی را آرام نکرده است.
به نوشته بی بی سی جاش ارنست سخنگوی کاخ سفید دیروز به خبرنگاران گفته است: “آقای اوباما امروز به بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل تلفن زد تا درباره مرحله اول توافق ۱+۵ با ایران بر سر برنامه هسته‌ای این کشور گفتگو کند. دو رهبر بر هدف مشترکشان که ممانعت از دستیابی ایران به سلاح هسته ای است تاکید کردند.”
ساعاتی پس از توافق بزرگ دیپلمات های ایرانی و غربی نخست وزیر اسرائیل که نظام اسلامی را تهدیدی علیه موجودیت خود می داند گفت “هرگز به این توافق بد و خطرناک متعهد نخواهد بود” و متذکر شد که “اسرائیل حق دفاع از خود را برای خویش محفوظ می‌داند و تنها به توان خود متکی است.”
با این حال گفته می شود رهبر دست راستی اسرائیل قصد دارد مشاور امنیت ملی خود را برای مذاکره در مورد توافق اتمی روانه واشنگتن کند.
روز یکشنبه آیت الله هاشمی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام،هم نمک بر زخم اسرائیل پاشید و در اظهاراتی کنایه آمیز به تماس آمریکایی ها با اسرائیلی ها اشاره کرد و گفت: “الان آمریکا و اوباما برای تسلیت به اسرائیل، قضیه را جور دیگر تفسیر می‌کنند.”
آزاد سازی ۸ میلیارد دلار
در خبری دیگر دیروز محمد باقر نوبخت سخنگوی دولت به خبرنگاران گفت که ایالات متحده ۸ میلیارد دلار از دارایی های جمهوری اسلامی را آزاد کرده؛موضوعی که ظاهرا اولین گام غرب برای عمل به وعده هایی است که در توافق با تهران ملزم به انجامش شده است.
نوبخت که سال ها در پست های ارشد اقتصادی بوده است به خبرنگاران گفته: “قطعا توافق هسته ای تاثیر بسزایی بر اقتصاد ایران دارد و با توجه به این توافق، تحریم ها کاهش خواهد یافت.”
همزمان لوران فابیوس وزیر خارجه فرانسه نیز دیروز اعلام کرد در ماه دسامبر مقامات 28 کشور اتحادیه اروپا گرد هم می آیند تا برخی تحریم ها علیه تهران را لغو کنند. بر اساس توافقات انجام شده غرب متعهد شده است که تحریم محصولات پتروشیمی، طلا و فلزات گرانبها و صنعت خودروسازی ایران لغو شود.
فابیوس البته از یاد نبرده است که متذکر شود: “لغو این تحریم‌ها، محدود، هدفمند و قابل بازگشت است.”
