دلفین مینویی
استفان دودوانیون، محقق فرانسوی که از تاریخ 30 ژانویه اجازه خروج از ایران را ندارد، به روزنامه فیگارو توضیح داده که چرا چنین وضعیتی برای او ایجاد شده است. ازطرف دیگر، دولت پاریس تأکید می کند که “نشانه های مثبت”ی از طرف تهران دریافت کرده است.
در آن روز، جمعیت بسیاری برای مراسم عاشورا در میدان اصلی شهر کنارک در نزدیکی چابهار جمع شده بودند. استفان دودوانیون که در میان مردم سردر گم بود، شروع به عکسبرداری از این مراسم کرد. این محقق که از سه سال قبل تاکنون به پژوهش در مورد اقلیت سنی جنوب شرقی ایران علاقه مند شده، در این مورد می گوید: “تصاویر خیره کننده ای بود. شیعیان در لباس های سیاه خود بر سر و سینه می کوبیدند و سنی ها در لباس های سفید نظاره گر این مراسم بودند.” همین تصاویر باعث شده تا او مقیم تهران شود و حتی اجازه خروج از این شهر را نداشته باشد؛ بدون گذرنامه، بدون کامپیوتر و بدون دوربین عکاسی.
در عین حال، روادید او که تنها برای یک ماه اعتبار داشته، منقضی شده و استفان دودوانیون در شرایطی بسیار غیرمعمول قرار گرفته است. ازطرف دیگر، هیچ گونه اتهامی به وی وارد نیست. او می گوید: “من محکوم به انتظار هستم، ولی انگار این مسأله دارد طولانی می شود.” ازطرف دیگر، همسر ایرانی او که در زمان این رویدادها در ژاپن بسر می برده، جرأت بازگشت به کشور را ندارد.
استفان که 20 سال است برای انجام تحقیقات خود در کوره راه های آسیای مرکزی گام برمی دارد، همواره تلاش کرده تا فعالیت هایش در شفافیت کامل باشد. او به دنبال دعوت مؤسسه فرانسوی تحقیق و پژوهش در ایران در سه سال اخیر سه بار به سیستان و بلوچستان سفر کرده است. او در این زمینه می گوید: “من بدون هیچ مشکلی در بایگانی ملی کار کرده ام. بارها مصاحبه هایی را با شیخ های سنی در دفتر استانداران محلی انجام داده ام و شخصیت های برجسته ای را ملاقات کرده ام. مسؤولان محلی به خوبی می دانستند که من چه می کنم و قبلاً به هیچ وجه توقیف نشده بودم.” و برخلاف یک دوست محقق دیگر که درحال حاضر درخصوص اقلیت دیگری در ایران [آذری ها] تحقیق می کند، برای او هیچ مشکلی در زمینه روادید و اجازه ورود یا خروج از کشور وجود نداشته است.
نمی خواهند چنین موضوعاتی مطرح شود
استفان دودوانیون، متخصص در اسلام معاصر آسیای مرکزی، به زبان های روسی و فارسی کاملاً اشراف دارد و از نزدیک مسأله حساس سنی ها در ایران را که اپوزیسیونی علیه قدرت شیعه به وجود آورده اند دنبال می کند. تحقیقات او در زمانی انجام شد که از هر لحاظ حساسیت های بسیاری داشت. استان سیستان و بلوچستان واقع در نزدیکی مرزهای افغانستان و پاکستان، به طور منظم صحنه حملات مسلحانه و کشمکش بین پلیس از یک سو و اشرار محلی و قاچاقچیان مواد مخدر از سوی دیگر است. در تاریخ 14 فوریه 2007 تعدادی از پاسداران انقلاب اسلامی در همین استان قربانی انفجار یک بمب شدند؛ انفجاری که مقامات ایرانی، بریتانیا و ایالات متحده را مسؤول آن می دانند و آنها را به حمایت برخی از جنبش های سنی جدایی طلب محکوم می کنند.
او در روز دستگیری به سازمان اطلاعات چابهار فراخوانده شد و توضیح داد که در یک زمان نامناسب در یک محل نامناسب تر حضور داشته است. یکی از عوامل اطلاعات به او نصیحت می کند: “موضوعی که روی آن کار می کنی، بسیار جالب است، ولی ما نمی خواهیم که چنین موضوعاتی مطرح شود.” سپس وی را به دلیل بازدید از یک مدرسه مذهبی محلی و درعین حال “غیرشفاف” و رفتن به کنارک سرزنش کردند. قابل ذکر است که کنارک به عنوان “یک منطقه نظامی ممنوعه” شناخته می شود، ولی استفان دودوانیون می گوید: “مشکل اینجاست که هیچ علامت یا نشانه ای وجود ندارد تا حساسیت این منطقه را نشان دهد.”
10 روز بعد، در زمان فراخوان او به دفتر اتباع خارجه در تهران، پیام بسیار روشن بود. استفان می گوید: “به من گفتند در آینده، انگیزه سفرم به ایران صرفاً باید برای بازدید خانواده همسرم باشد. ولی بقیه جلسه بسیار دوستانه دنبال شد.” یکی از دیپلمات های سفارت فرانسه که وظیفه رسیدگی به این پرونده را برعهده دارد می گوید: “برخی از اقدامات غیررسمی باید در سطح وزارت امور خارجه ایران انجام شوند.” ولی پاسخ تهران به وزارت امور خارجه فرانسه هنوز ارائه نشده است.
ژان باپتیست ماتئی، سخنگوی وزارت امور خارجه فرانسه در یک مصاحبه مطبوعاتی در این باره اظهار داشت: “ما این مسأله را با مقامات ایرانی و به ویژه آقای علی آهنی، سفیر ایران در فرانسه، مطرح کرده ایم و امیدواریم که هرچه سریعتر راه حلی اداری برای آن بیابیم و گذرنامه آقای دودوانیون به او بازگردانده شود تا بتواند خاک ایران را ترک کند.” سخنگوی وزارت امور خارجه در ادامه می افزاید اظهارات اخیر مسؤولین ایرانی امیدوارکننده بوده است.
ازطرف دیگر، محمدعلی حسینی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران روز یکشنبه طی یک کنفرانس مطبوعاتی تأکید کرد که امیدوار است بزودی مشکل این محقق فرانسوی برطرف شود. وی در این ارتباط گفت: “همان طور که می دانید او دستگیر نشده، بلکه گذرنامه اش توقیف شده است و علیرغم تعطیلات نوروزی در ایران، مسؤولین روی پرونده او کار کرده اند و امیدواریم که این مشکل هرچه زودتر برطرف شود.”
مترجم: علی جواهری