حمید صلاحی
به گزارش خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی ایران در طول هفته گذشته بر اثر حوادث رانندگی در جاده های کشور 706 نفر کشته و زخمی شده اند. بنا به اخبار منتشره 461 حادثه تصادف رانندگی در هفته گذشته روی داده که طی آن94 نفر کشته و 612 نفر زخمی شده اند. طبق همین گزارشها یک هفته قبل از آن نیز 63 نفر در حوادث رانندگی در جاده های ایران جان خود را از دست داده و بیش از 560 نفر نیز زخمی شده بودند.
سوانح رانندگی هر ساله جان حدود 1میلیون و 200 هزار انسان را در سراسر جهان می گیرد و میلیون ها مجروح بر جای می گذارد. ضمن اینکه سوانح رانندگی، دلیل اصلی مرگ افراد در سنین 10 تا 24 ساله نیز محسوب می شود و ضایعات جبران ناپذیری را بر خانواده‌ها و جوامع وارد میکند. از همین رو، اتخاذ تدابیر و راهکارهایی در جهت کاهش آمار تصادفات و در عین حال کاستن از میزان تلفات جانی و مصدومان تصادفی، از وظایف اصلی دولت هاست و می تواند از وارد آمدن هزینه های سنگین اقتصادی بر پیکره جوامع، جلوگیری کند.
ناوگان فرسوده خودروهای سنگین
در میان حوادث رانندگی منجر به فوت یا نقص عضو، خودروهای سنگین و فرسوده سهم عمده‌ای دارند. به طوری که در اغلب حوادث رانندگی منجر به فوت یا نقص عضو، حداقل یکی از خودروهایی که در بروز سانحه رانندگی نقش داشته، خودروی سنگین شامل کامیون و تریلر یا اتوبوس بوده است.
صاحب نظران حوزه راهداری در ایران معتقدند که برای رفع این مشکل و کاهش تصادفات جاده‌ای و تلفات ناشی از آن، مهمترین اقدامی که باید در دستور کار مسوولان قرار گیرد و به عنوان یک اولویت انکارناپذیر مورد توجه واقع شود، نوسازی ناوگان فرسوده حمل ونقل جاده‌ای ایران است. تردد تعداد زیادی کامیون و تریلر فرسوده که عمر مفید خود را پشت سر گذاشته‌اند، به جز بازی با جان و زندگی هزاران نفر از مردم بیگناهی که در جاده‌های کشور تردد می‌کنند چیزی نیست.
در حقیقت فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای کشور، نقش اول را در افزایش تصادفات رانندگی ایفا میکند که باید برای رفع آن چاره‌ای اندیشید.
به عقیده کارشناسان اگر مسوولان خواستار رفع این مشکل هستند ابتدا باید برای جایگزینی ناوگان فرسوده حمل‌ونقل عمومی چاره‌ای بیندیشند. در این راه البته دارندگان خودروهای فرسوده نیز از دولت حمایت خواهند کرد. قطعاً هیچ یک از دارندگان کامیون‌های فرسوده تمایلی به حفظ این خودروهای پرخرج و خطرناک ندارند و اگر فرصت را فراهم ببینند قطعاً خودشان برای جایگزینی خودروی فرسوده خود پیش‌قدم خواهند شد.
اما از آنجا که کامیون و تریلی کالایی سرمایه‌ای است و با توجه به قیمت بالای آن، خریداری آن به راحتی امکان پذیر نیست، دارندگان کامیون‌ها و تریلی‌های فرسوده به راحتی نمی‌توانند خودروی خود را تبدیل به احسن کنند و در این راه چشم انتظار کمک مسوولان هستند. دولت با حمایت از دارندگان خودروهای فرسوده سنگین می‌تواند آنها را در از رده خارج کردن خودروهای فرسوده خود و جایگزینی آن با خودرویی نو یاری دهد و نقش ترغیب‌کننده آنها برای این کار را ایفا کند؛ اقدامی با کندی قابل ملاحظه ای در حال پیگیری است.
جاده های نا هموار
یکی دیگر از مشکلاتی که رانندگان در جاده های سراسر کشور با آن مواجه هستند، خرابی جاده ها است. مسئولان درگیر در حوزه راهداری کشور نیز بر این عقیده اند که تا زمانی که تجهیزات ایمنی در جاده های کشور از شکل سنتی خود خارج نشود، نمی توان به کاهش آمار تلفات تصادفات جاده ای چندان امیدوار بود.
ایران به عنوان کشوری قدیمی ساخت بیشتر جاده هایش به سالهای بسیار دور باز می گردد که دیگر جوابگوی نیازهای امروز جامعه ایران نیست، اما دولت از تخصیص بودجه لازم برای بازسازی جاده ها سرباز می زند. بسیاری اوقات هم اگر بودجه ای به این کار اختصاص یابد همانند دیگر بودجه ها حیف و میل می شود. بیشتر اتوبان ها و جاده های پر ترافیک کشور نظیر جاده های مناطق مرکزی و جنوب شرقی کشور، قدمت 4 تا 7 دهه دارند؛ ضمن اینکه بسیاری از آزادراه های موجود نیز ویژگی های استاندارد یک آزاد راه را ندارند.
بر اساس آمار سال 85، تنها 4⁄1 درصد از مجموع راه های کشور، آزاد راه و حدوده 5 درصد آن بزرگراه بوده و این در حالی است که 7 درصد حمل و نقل بین شهری به صورت ریلی، 3 درصد هوایی و 90 درصد از طریق زمینی انجام می شود.
سرهنگ علیرضا اسماعیلی، رئیس پلیس راه ناجا در گفت و گو با مهر با اشاره به پیشرفت کند در بهره برداری از بزرگراه ها و آزادراه های کشور، تاکید می کند: “در شرایطی که هنوز از سیستم های سنتی کنترل ترافیک استفاده می شود، تصور افزایش سالانه مرگ و میر ناشی از تصادفات رانندگی در راه ها دور از انتظار نیست.“
این مقام مسئول، علاوه بر اذعان به مشکلات پلیس راه کشور در برقراری و تامین امنیت و آرامش در سفرهای جاده ای، عنوان می کند که بسیاری از مشکلات فعلی در حوزه ترافیک، به زمان جنگ و پس از آن بر می گردد. چرا که پس از جنگ بخش اعظم منابع کشور به سمت بازسازی مناطق آسیب دیده صرف شد و انجام اقدامات زیرساخت در حوزه ترافیکی مورد غفلت واقع شد.
فشار روانی رانندگان
کارشناسان معتقدند یکی دیگر از دلایل افزایش حوادث رانندگی در ایران، فشار زیاد کاری بر رانندگان است. زیرا به دلیل مخارج کمرشکن زندگی و تورم و گرانی، بسیاری اوقات شاهدیم که افرادی چند شغله هستند تا از این طریق بتوانند معاش زندگی خود را تامین کنند. بسیاری از رانندگان با چنین شرایطی به رانندگی می پردازند و این در افزایش حوادث رانندگی موثر است.
صاحب نظران همچنین افزایش روز افزون فقر و بیکاری در میان اقشار مختلف جامعه را مشکلی می پندارند که تبعاتی این چنینی را رقم می زند. بیشتر جوانان برای یافتن شغل به هر دری می زنند تا بتوانند نیازهای اولیه خود را تامین کنند. رانندگی نیز از زمره کارهایی است که بنا به شرایط امروز جامعه ایران، افراد بسیاری را جذب خود میکند که چه بسا در این حرفه مهارت و یا تجربه کافی ندارند.