تحلیل لوموند از فیلم “شرایط”:
دختران زیبا انقلاب را نمی شناسند
در اوایل سال ۲۰۱۲ فیلم های ایرانی ساخته شده در خارج با موضوعات متفاوت پشت سر هم قطار شده اند. مریم کشاورز اولین فیلم بلند خود به نام “شرایط” را که در لبنان و تحت نظارت شدید فیلمبرداری شده، در مورد ایران ساخته است. با این حال، فیلم او برخلاف فیلم “موج سبز” بازتاب بحث انگیز و گسترده ای به دنبال داشته: شاید دلیل آن به تصویر کشیدن برخی مشخصه های دردناک زندگی در ایران باشد.
مریم کشاورز به دنبال یک مقصریابی بیمارگونه نیست، بلکه خواست او کاهش فاصله میان سرزمین مادری و ینگه دنیاست. با این حال، موضوع فیلم به نظر خطرناک می آید. “شرایط” داستان عاطفه و شیرین را بیان می کند که در ورطه های بلوغ که با حجاب نیز قابل پوشش نیست سرگردان اند: رابطه جنسی خارج از ازدواج، الکل، لباس های تحریک کننده، مواد مخدر شادی بخش، و تولد تدریجی یک حس همجنس گرایی دوطرفه که به هیچ وجه نمی توان آن را بر زبان آورد یا انکار کرد.
در لبنان نیز به مانند ایران روابط همجنس گرایانه ممنوع است. “شرایط” تقریباً یک فیلم مخفی است و تیم فیلمبرداری آن نیز ملاحظات بسیاری را رعایت کرد تا درگیر مسایل مربوط به تخطی از قانون نشود.
حجاب، نشانه ای تقیبح گر
مخفی کاری در فضایی بی صدا از همان دقایق اول دیده می شود: صحنه ای در کاباره که عاطفه با حالتی ملول برای شیرین آواز می خواند و این تنها چهره ای است که از لابلای جمعیت ناشناس در تصویر نمایان می شود. “شرایط” شرم و حیای مثال زدنی به این جوانان شورشگر می بخشد. تن آنها حتی از نزدیک با ظرافت خاصی فیلمبرداری شده که گویی از فاصله و در هاله ای از حجاب گرفته شده.
مسأله این است که حجاب، با به وجود آوردن تمامی حفاظ هایی که نوجوانان با آن روبرو هستند، خود نوعی محرک است. حجاب به جای ایجاد هم شکلی در جامعه باعث تفاوت و انشقاق در جامعه شده است.
عشق آن دو در ابتدا به مانند رنگین کمان ملون است، ولی به تدریج شکافی میان عاطفه و شیرین به وجود می آید. یکی شدن فیزیکی آنها نمی تواند این شکاف را ازبین ببرد. این دو زن جوان در آخرین لحظه های داستان خود با یکدیگر، هنوز حجاب را حفظ می کنند. شیرین به مانند لباس اش خاکستری است؛ درست به مانند ایده های فرد متعصبی که همسرش شده. شورش او برایش گران تمام می شود. ازسوی دیگر حجاب عاطفه ترکیبی از گل هایی به رنگ های شاد است. او نیز مجبور به ترک وطن خود می شود.
ایران سرزمین عشق های غیرممکن است و همچنان باعث ممنوعیت های خودخواسته می شود. مریم کشاورز با قرار دادن بیننده در ابتدای راه منزوی و گوشه گیر عاطفه، یکی از جملات معروف را در برابر کشور دوم خود بیان می کند: “ایران، دوستت دارم و ترکت می کنم.” به واقع که نتیجه اخلاقی آن تلخ است.
منبع: لوموند