برایان مورفی
شاید قوی ترین چالش در برابر سیستم حاکم بر ایران تحریم های بین المللی و یا مخالفان سیاسی نباشد، بلکه چیزی به سادگی افزایش قیمت ها آنها را تهدید کند.
وقتی ساناز، مادری 47 ساله ساکن تهران، این روزها به بازار می رود، هر بار پول بیشتری برای خرید مایحتاج اولیه زندگی می پردازد؛ قیمت نان بیش از پنج برابر، روغن بیش از دو برابرو گوشت گوسفند حدود سه برابر سال گذشته شده است.
ساناز می گوید: «چقدر می توان تحمل کرد؟» او که به دلایل امنیتی فقط اسم کوچک خود رابیان کرد گفت: «مردم خیلی عصبانی و بسیار نگران هستند.»
این فقط آغاز صعودی است که برای قیمت ها انتظار می رود - از جمله قیمت بنزین - زیرا رهبران اسلامی قصد دارند حدود 100 میلیون دلاریارانه های دولت را که برای سوخت و مواد غذایی و کالاهای اساسی پرداخت می کردند را حذف کنند. این یارانه ها برای بسیاری از ایرانیان کم درآمد یک حق مسلم فرض می شود.
مسئولین دراین زمینه محتاطانه حرکت می کنند. آنها به خوبی می دانند که یک موج اعتراضی مردمی در مورد قیمت ها و افت سطح زندگی به مراتب غیر قابل کنترل تر از ناآرامی های خیابانی پس از انتخابات سال گذشته خواهد بود. دلیل آن این است که هر گونه حرکتی دراین زمینه احتمال پیوستن طبقه کارگرایران را، که پایگاه مردمی دولت محمود احمدی نژاد و نظام حاکم است، به این حرکت فراهم می آورد.
در حال حاضرهم تجار قدرتمند بازاردر تهران وشهرهای دیگر اعتصابی بر علیه آنچه آنها تاکتیک فشار دولت ازطریق مالیات می نامند ترتیب داده اند. این عامل خود علاوه برروند فزاینده خروج شرکت های بین المللی از ایران به دلیل تحریم های وضع شده به دلیل امتناع ایران از توقف تولید سوخت هسته ای است.
این عوامل همه به نوعی ناامنی اقتصادی منجر شده است که مقامات را مضطرب کرده و آنها را واداشته تا دست به تبلیغات وسیعی در این زمینه بزنند و اعلام کنند که طرح حذف یارانه ها باعث کاهش شکاف میان فقر و غنی می شود و اینکه تحریم ها نمی تواند پس ازچندین دهه محدودیت های اعمال شده از سوی غرب، اثری بر اقتصاد کشور داشته باشد.
البته این تبلیغات با شاخ و شانه کشیدن هم همراه بوده است. افزایش قابل توجه نیروهای امنیتی در تهران در هفته جاری به عنوان پیامی به هر گروهی که فکر تظاهرات علیه حذف یارانه ها را در سر داشته باشد، تفسیر شده است.
مصطفی علنی، تحلیلگر سیاسی و امنیتی در مرکز تحقیقات خلیج فارس در دبی گفت: “اقتصاد نقطه ضعف رهبران ایران است و آنها این را می دانند. شما می توانید مخالفان سیاسی را با زور سرکوب کنید و خاموش کنید ولی نمی توانید این کار را درحالی که قیمت ها در حال افزایش هستند و مردم نسبت به آینده نگران هستند انجام دهید.”
ایران طرح کذایی حذف یارانه ها را قبل از آخرین تحریم های سازمان ملل به تصویب رساند. احمدی نژاد و متحدانش بر این عقیده اند که اقتصاد مبتنی برنفت دیگر نمی تواند تحمل ولخرجی ها را داشته باشد.
این طرح اجازه می دهد بنزین به قیمت 3700 ریال (37 سنت) به ازای هر گالن ، یا 1000 ریال (10 سنت) به ازای هرلیتر به فروش برود؛ قیمتی که انتظار می رود بزودی با 400 درصد افزایش روبرو شود. یارانه ها قیمت نان سنتی را در حد 1000 ریال (10 سنت) نگاه داشته بود که ظرف چند ماه گذشته به شدت رو به رشد گذاشته است.
این عوامل وقتی دست به دست تحریم های سخت تر می دهد این احساس را بوجود می آورد که اقتصاد ایران به سوی قلمرویی نا معلوم حرکت می کند.
برای مثال، فروشگاه الکترونیک سینا ملکی درمرکز شهر تهران را در نظر بگیرید. تلفن های پر طرفدار آیفون که از طریق شرکت های واسطه در دوبی به ایران فرستاده می شد دیگر وارد نمی شود و احتمالا کالاهای بدلی چینی جای آن را خواهد گرفت.
همین موضوع درمورد قطعات یدکی خودرو که از اروپا وارد می شود ویا حتی در مورد بیسکویت هایی که از انگلیس وارد می شود هم صادق است.
ملکی می گوید: “گزینه پیش روی خریداران به شدت محدود شده است.”
کالاهایی هم که وارد کشور می شود هر روز هزینه بیشتری در بر دارند.
محمد نهاوندیان، رئیس اتاق بازرگانی ایران گفت : قیمت واردات اکثر محصولات 15 تا 30 درصد افزایش یافته است. دلایل این افزایش بخصوص در مورد شرکت های آسیایی ، گرانفروشی است زیرا آنها می دانند ایران اکنون به این کالاها نیاز دارد و انجام هر گونه بیمه برای حمل کالاها نیز اگر غیر ممکن نباشد لااقل بسیار دشوار است.
یک وارد کننده تجهیزات صنعتی، از جمله مواد اولیه برای تولید سیمان، گفت تامین کنندگان ایتالیایی ارسال محموله ها را به خاطر تحریم ها متوقف کرده اند. در حال حاضر، او به تولید کنندگان چینی که مواد و تجهیزات با کیفیت پایین تری ارائه می کنند روی آورده است و ناچار است تمام مبلغ خرید را در اول بپردازد.
مسعود، صاحب صنعتی که به دلیل امنیتی اسم کوچک خود رابیان کرد، می گوید: “آنها به دلیل محدودیت های بانکی علیه ایران، اعتبارنامه یا ال سی برای ما باز نمی کنند. به دلیل این تحریم ها من مجبورم پول بیشتری بدهم تا همان کالا را بخرم. هم خطر و هم هزینه کسب و کار رشد کرده است.”
لحن رهبران ایران به کلی متفاوت است.
مهدی غضنفری، وزیر بازرگانی می گوید تحریم ها “دیگر مربوط به قرن حاضرنیستند” چرا که تجارت منطقه ای با کشورهای همسایه مانند ترکیه و آسیای مرکزی توسعه یافته است. احمدی نژاد از سوی دیگرلاف زده است که ذخایر ارزی کشوردر وضعیت خوبی قرار دارد و معادل 100 میلیارد دلاراست، که بر اثر افزایش فروش نفت و خرید طلا قبل از افزایش قیمت آن در سال گذشته فراهم آمده است.
مجید دلجو، تحلیلگر سیاسی مقیم تهران گفت: “تحریم ها هزینه زندگی را افزایش داده است اما اقتصاد را فلج نکرده است. تحریم هایی که شامل قطع صادرات نفت خام نشود هیچ اثر جدی نخواهد داشت.”
کل برنامه حذف یارانه ها هنوزبه صورت یک راز دولتی است. گفته می شود که فقط احمدی نژاد وتنی چند از مشاوران نزدیک او از حدود و ثغور حذف یارانه های کالاهای اساسی از جمله سوخت، نان، روغن و وسایل خانگی مانند مواد شوینده وغیره خبر دارند.
درحالیکه برای هیچ کس کاملا روشن نیست که قیمت ها تا چه حد افزایش می یابد، انبار کردن شکر و برنج از هم اکنون شروع شده است. در جلسه ماه گذشته فرستاده اتاق بازرگانی تهران در دبی، او نتوانست به هیچ یک از سوالات در باره اثرات حذف یارانه ها پاسخ دهد.
تنها اقدام پیشگیرانه ای که تا کنون انجام شده شروع پرداخت 81000 تومان به حساب اشخاصی است که برای دریافت یارانه نقدی ثبت نام کرده بودند. احمدی نژاد گفته است کمک های مالی بیشتری در راه است.
اما این پول واریز شده تا زمانی که دولت موافقت نکرده است قابل وصول نیست. جهانبخش امینی، یک نماینده مجلس لیبرال پیش بینی کرده است که نرخ تورم برای مواد غذایی و کالاهای اساسی بر اثر حذف یارانه ها حداقل به 30 درصد خواهد رسید.
میرحسین موسوی، رهبر مخالفان پذیرفته است که حذف یارانه ها برای کمک به تعادل اقتصادی ایران ضروری است، اما اعتراض دارد که اقتصاددانان معتبر و برنامه ریزان مالی از طراحی این برنامه کنار گذاشته شده اند.
منبع: سانفرانسیسکو کرونیکل- 6 نوامبر
