آسیه امینی
حدود پنجاه تن از زنان سرشناس ایرانی و فعالان جنبش زنان، دیروزبا حضور در مجلس شورای اسلامی و در گفت و گوی رودر رو با نمایندگان مجلس، مراتب اعتراض خود را در مورد لایحه خانواده به مجلسیان اعلام کردند و از آنها خواستنداین لایحه را از دستور کار مجلس خارج کنند. آنچه خبرگزاری های رسمی بعد از این دیدارو پس از نخستین جلسه علنی مجلس بعد از دو هفته تعطیلات اعلام کردند، خروج لایحه از دستور کار مجلس بود.
حضور سیمین بهبهانی، شیرین عبادی، رخشان بنی اعتماد، شهلا شرکت، الهه کولایی، گیتی پور فاضل، اعظم طالقانی، مینو مرتاضی لنگرودی، لاله صدیق، فخری محتشمی پور، خدیجه مقدم، اشرف گرامی زادگان، فریده ماشینی و بسیاری از فعالان جنبش زنان در گروه های مختلف، وکلا و روزنامه نگاران در کنار هم، و در اعتراض به این لایحه در ساختمان مجلس شورای اسلامی، اتفاق نادری در همه سی سال اخیر بوده است.
در جلسه چه گذشت؟
دییروز 10 شهریور، نخستین روز آغاز به کار مجلس هشتم بعد از تعطیلات دو هفته ای تابستانی بود. ساعت 12 ظهر، زنان که پیشاپیش با خبری شدن برنامه مجلس، می دانستند قرار است لایحه در صحن علنی مطرح شود، در بخش ارتباطات مردمی نمایندگان گرد هم آمدند، در آنجا به گروه های مختلف تقسیم شدند و هر گروه با گرفتن وقت از یک نماینده، آماده چالش با نمایندگانی شدند که طبق خبرهای منتشره پیشین، قرار بود کلیات لایحه حمایت از خانواده را به تصویب برسانند.
عده ای از این فعالین از همان ورودی شرقی مجلس، به سراغ باجه های تعیین وقت با نمایندگان رفتند و بقیه که حدود 20 نفر می شدند راهی در ورودی اصلی مجلس تا با معاون کمیسیون قضایی مجلس، تجری دیدار کنند.دیداری که بعد از انتظاری معمول، صورت گرفت. ساعت دیواری طبقه ششم 13:15 را نشان می داد.
ظاهرا با وجود اینکه خبر این حضور، در جایی اعلام نشده بود اما برخی از خبرنگاران با دوربین فیلمبرداری در انتظار بودند. سیمین بهبهانی، شاعر سرشناس ایران، نخستین کسی بود که شروع به ایراد سخن کرد: “هیچ چیز بهتر از راستی نیست و راست این است که من به شما رای ندادم. شما هم می توانی بگویی من موکل تو نیستم.من به عنوان کسی که مویش را در فرهنگ سپید کرده برایم سنگین بود که به اینجا بیایم. ولی آمدم. به دو دلیل؛ اول اینکه خواهرم شیرین عبادی و خواهران و دختران دیگرم {در جنبش زنان} از من دعوت کردند. و دیگر اینکه آمدم ببینم وکلای این مجلس که هستند و آیا می توانم امیدوار باشم به آنها؟ البته بگویم که عمری است با شک و تردید زندگی می کنیم.“
شیرین عبادی دومین سخنگویی بود که به نمایندگی از زنان حاضر به لایحه اعتراض کرد: زنان با نوشتن نامه ها، مقاله ها و مصاحبه هایشان، تاکنون بارها مراتب اعتراضشان را اعلام کرده اند. حتا برخی فتاوی شرعی، لایحه را با شرع اسلام منطبق ندانسته است. با موازین حقوقی هم که سازگار نیست. بنابراین حرفها و نقدهای اصولی و حقوقی و اجتماعی بماند برای بعد. حضور امروز ما در مجلس فقط برای این است که بگوییم این لایحه را از دستور کار مجلس خارج کنید. با این لایحه فقط زنان مخالف نیستند. بلکه مردانی هم که به شرافت و عدالت باور دارند با آن مخالفند.”
شیرین عبادی همچنین ایرادهای وارد بر لایحه را بیش از دو ماده 23 و 25 که تعدد زوجات را تسهیل می کند و مالیات بر مهریه می نهد، عنوان کرد. او نسبت به سرنوشت کودکانی که از ازدواجهای موقت ثبت نشده به دنیا می آیند پرسید و در نهایت گفت که لایحه خانواده نیازمند بررسی همه جانبه کارشناسان در همه رشته های حقوقی، اجتماعی، روانشناسی و تعلیم و تربیت است. این لایحه را به دلیل ایرادهای کارشناسی که بر آن وارد است از دستور کار مجلس خارج کنید و این اتفاق باید قبل از ورود لایحه به شور اول رخ بدهد. زیرا این لایحه به ضرر همه زنان و خانواده هاست. چگونه کسانی لایحه ای نوشته اند که اعتراض همه زنان، از اسلامی و اصولگرا گرفته تا سکولار و روشنفکر و سنتی و متجدد را برانگیخته است؟ نمایندگان مجلس که با مردم لج ندارند؟ که هر چه آنها می خواهند، ایشان برعکسش را انجام بدهند!“
تجری، نماینده تهران در مجلس و عضو کمیسیون حقوقی بعد از تعارفات معمول مخالفت خود را با دو ماده 23 و 25 لایحه اعلام کرد و گفت که اتفاقا این دو ماده در لایحه ای که قوه قضائیه نوشت نبوده و در دولت اضافه شده است. در عین حال وی از تصویب کلیات لایحه در کمیسیون حقوقی مجلس، دفاع کرد و گفت که “سایر بندهای این لایحه کاملا باعث تقویت و تحکیم خانواده ها می شود و باید منتظر بمانیم که لایحه در صحن علنی مطرح شود و تک تک مواد مورد بحث و بررسی قرار بگیرد. من مطمئنم که این دو ماده رای نخواهد آورد.” وی آنگاه از حاضران درباره مطالعه لایحه و نقدهایشان پرسید.
شیرین عبادی در پاسخ او گفت: “مرکز کیفرشناسی دانشگاه تهران تحقیقی درباره همسر کشی و شوهر کشی انجام داده است. این تحقیقات را مطالعه کنید تا ببینید که طولانی شدن روند طلاق برای زنان، چقدر در افزایش جرم و جنایتهای خانگی موثر است. ما ازکار زنی که جنایت می کند دفاع نمی کنیم و معتقدیم باید مجازات بشود. اما می گوییم که این لایحه که شما سایر مواد آن را بجا و مثبت می دانید اتفاقا با سخت گیری در مورد طلاق گرفتن زنان، خود باعث بالاتر رفتن آمار جنایت در خانه ها می شود. شما که شرع و اسلام را مبنای این لایحه دانسته اید و حقوق دان هم هستید، آیا نمی دانید که شرح لمعه که از منابع پایه حوزه علمیه است، در مورد طلاق زنان، شرط را فقط بخشیدن مهریه قرار داده است؟ پس کجای این ماده با منابع شرعی مطابقت دارد؟”
در ادامه این جلسه، در پاسخ به خواست این نماینده مجلس مبنی بر مکتوب کردن خواسته های زنان و تحویل آنها به کمیسیون حقوقی، شیرین عبادی گفت: “من تاکنون در این باره چیزی نگفته ام برای اینکه ترجیح می دهم خاطره بد را از ذهنم پاک کنم. در مجلس ششم، فراکسیون زنان از من در خواست کرد که لایحه ای برای تحکیم خانواده بنویسم. من این کار را انجام دادم. بند بند آن لایحه با استناد به منابع شرعی نوشته شد برای اینکه می دانستیم در غیر این صورت از سد شورای نگهبان رد نخواهد شد. لایحه، همه مطالبات زنان نبود، بلکه فقط کف مطالبات ما بود. اما همان را هم نگذاشتد که تصویب شود! و روزی که در صحن علنی مطرح می شد و آقای قربانی همین ایراد طلاق زنان را بر آن وارد کرد و من ایشان را به کتاب شرح لمعه ارجاع دادم، مرا {به طور غیر مستقیم} از مجلس بیرون کردند! بنابراین اگر می خواهید پیشنهاد های مرا به عنوان یک حقوقدان داشته باشید به بایگانی مجلس رجوع کنید. ولی پیشنهاد من این است که به آن بسنده نکنید و لایحه ای بنویسید که بسیاری از حقوقدانان و کارشناسان اجتماعی و روان شناسی و صاحبنظران تعلیم و تربیت بر آن نظر دهند.“
رخشان بنی اعتماد سینماگر معروف ایرانی هم که بتازگی مفتخر به دریافت دکترای افتخاری از یکی از دانشگاه های معتبر انگلیس شده است، سومین سخنگوی زنان در نشست دیروز بود.
او گفت: “من فیلمسازم و فیلمهایم را در بطن جامعه می سازم. با مردم سرو کار دارم و همیشه اعتقاد دارم در اتاق بی پنجره نمی شود در باره جامعه حرف زد. آنچه همیشه و در طول سالهای کارم ما رادچار مشکل و سوء تفاهم کرده، فاصله گذاری های سیاسی است. در حالیکه می شد از بسیاری از مشکلات اجتماعی، پیش گیری کرد و به مرز بحران نرسید. اما می بینیم که این طور نبوده و نیست. در کشور ما ادعا می شود که خانواده بالاترین مقام اجتماعی را دارد. در حالی که واقعیت این است که خانواده، در کشور ما نهاد ضعیف و نحیفی است که شانه هایش زیر بار فقر، اعتیاد، بی هویتی و… خم است. حالا ما کاری که برایش نمی کنیم هیچ، با ارائه و تصویب چنین لایحه ای به نابودی اش کمک کنیم؟ آیا جوانی که مشکل جنسی دارد و نمی تواند ازدواج کند، مستحق توجه است یا مردی که متمول است و دادگاه می تواند اجازه همسرهای بعدی را به او بدهد؟ شما می گویید این لایحه کارشناسی خواهد شد. اگر این کارشناسان، باز هم سیاسی باشند، راه به جایی نخواهیم برد. در راباز کنید و اجازه دهید درباره لایحه کارشناسان واقعی نظر بدهند. خط کشی های سیاسی را بردارید.“
در پایان این دیدار شیرین عبادی گفت: “ما به اینجا آمدیم که نگویید جنجال می کنند و رسانه ای می کنند و نق می زنند! آمدیم تا آنچه گفتنی بود بگوییم. اما وقتی صدای حق طلبی مان شنیده نشود، چاره ای جز استمداد از افکار عمومی نخواهیم داشت.“
همزمان با سخنان این گروه با معاون کمیسیون حقوقی مجلس، دیگرگروه های زنان هم به چالش با نمایندگان از جمله نمایندگان بوشهر، پلدختر، نورآباد، خرم آباد (دو نماینده)، کازرون، شیراز و کبودرآهنگ، سنندج، کامیاران و دیواندره، سقز و بانه، خمینی شهر، ارومیه، بوشهر، دهلران، نطنز و جهرم، فلاورجان، مغان، میانه شاهرود، رامشیر و آبادان پرداختند. و چنین بود که خروجی خبرهای خبرگزاری های رسمی، خبر از خارج شدن لایحه حمایت از خانواده از دستور کار مجلس داد.
به گزارش ایسنا علی لاریجانی، رئیس مجلس هشتم، با اشاره به اینکه اخیرا در مورد لایحه حمایت از خانواده نگرانی‌هایی در جامعه به ویژه در بین بانوان کشور ایجاد شده است، گفت: “ ادامه این وضع باعث اضطراب در خانواده‌ها می‌شود و برخی از زنان نماینده و برخی از عالمان دینی از حوزه علمیه قم نیز درخواست دقت بیشتر در این امر کرده‌اند، بنابراین از کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس درخواست می‌کنیم که به دلیل اهمیت آرامش روانی خانواده‌ها به ویژه رفع نگرانی‌های بانوان، لایحه مذکور را با دقت بیشتری در کمیسیون قضایی مورد بررسی قرار دهند تا با آراستگی و مبنایی دقیق‌تر قانون حمایت از خانواده معنادار شود.“