مازیار رادمنش
کاظم وزیری هامانه مشاور جدید رییس‌جمهور در امور انرژی و وزیر نفت سابق اخیرا هشدار داد که چنانچه فکری برای مدیریت صحیح مصرف انرژی در ایران نشود، کشور تا 15سال آینده با بحران انرژی روبه‌رو خواهد شد. وی همچنین تاکید کرد که “صنعت نفت امروز در شرایطی است که ارتش در سال 57 بود و عده‌ای می‌خواهند صنعت نفت را شخم بزنند و اگر این اتفاق بیفتد فاجعه رخ خواهد داد”.
وی افزود: “در صنعت نفت بحث‌های مختلفی از جمله وجود مافیا مطرح می‌شود که در این راستا فشار‌های گروههای نظارتی در حداکثر خود بوده و حتی انتقام قبلی‌ها را هم از ما گرفته‌اند! من در این بخش یک سوال دارم و آن هم اینکه مگر چند نفر از مجموعه پرسنل نفت متعلق به استخدام پیش از انقلاب هستند؟ در این زمینه سه هزار و 800نفر از مجموع پرسنل صنعت نفت بیش از 28 سال سابقه دارند که نشان می‌دهد 5/96درصد از پرسنل صنعت نفت پس از انقلاب استخدام شده‌اند، یعنی پس از پشت سر گذاشتن تمام روش‌های گزینش، امتحان و غیره انتخاب شده‌اند، ولی نمی‌دانم چه اتفاقی افتاده که این افراد را به شکل دیگری می‌بینند! البته قبول دارم که هر جا شیرینی است، مگس‌ها هم جمع می‌شود، ولی آیا همه این طور بوده‌اند؟ آیا باید انتقام همه این سال‌ها را در این دو سال بگیرند؟ اگرچه اصول گرایان با تاکید بر نظارت وارد شده‌اند، ولی باید همه چوب‌ها را به این دو سال بزنند؟ که انصافا زده‌اند و من همه آنها را به خدا واگذار می‌کنم!”
کاظم وزیری هامانه کیست؟
سید کاظم وزیری هامانه، زاده سال 1324 در یزد است. وزیری هامانه تا درجه کارشناسی مهندسی مکانیک و کارشناسی ارشد مدیریت دولتی آموزش دیده است. او تا به حال سابقه 36 ساله در صنعت نفت دارد. در ابتدا به عنوان یک مهندس طراحی وارد این صنعت شد. پس از طی مراحل مختلف پیشرفت تا درجه وزارت نفت پیش رفت. او در گذشته در سمت هایی چون معاون وزیردر پالایش وپخش، معاون وزیر در برنامه ریزی، معاون وزیر در امور هماهنگی، معاون وزیر در امور اشتغال، عضو هیئت مدبره چهار شرکت اصلی وزارت خانه، رئیس هیئت مدیره شرکت اویک و قائم مقام مدیرعامل شرکت کالای لندن و….به فعالیت پرداخته است. وزیری هامانه در دولت خاتمی و در زمان وزارت بیژن نامدار زنگنه، وزیر سابق نفت، معاون امور هماهنگی این وزارتخانه بود. در اوایل شهریور، وقتی مجلس به علی سعیدلو رای نداد، احمدی نژاد وزیری هامانه را به عنوان سرپرست این وزارتخانه منصوب کرد.
چهارمین نامزد انتخاب شد
یکی از مهم ترین سیاستهای دکتر احمدی نژاد، مبتنی بر سیاستهای وی در مورد قیمت نفت، مبارزه با مافیای نفتی و کشاندن درآمد نفت بر سر سفره مردم بود. احمدی نژاد قبل از انتخابات وعده داده بود که این سیاستها را دنبال خواهد کرد. به همین دلیل انتخاب وزیر نفت، در مجلس با دشواری مواجه شد. احمدی نژاد، نخست علی سعیدلو، معاون خودش در شهرداری را که هیچ سابقه ای در مورد نفت نداشت و تنها لیسانس خود را در زمین شناسی گرفته بود، برای وزارت نفت معرفی کرد، اما مجلس به سعیدلو رای اعتماد ندارد. آنگاه سردار صادق محصولی از فرماندهان سابق که در زمان معرفی به مجلس یکی از میلیاردرهای بخش ساخت و ساز مسکن بود، معرفی کرد، اما نمایندگان مجلس قبل از ورود به بحث این نکته را مطرح کردند که با یک وزیر میلیاردر نمی توان با مافیای نفتی مبارزه کرد، به همین دلیل صادق محصولی میلیاردری که همیشه نقش خودش را به عنوان حامی احمدی نژاد و یکی از مشاورین جدی اش حضور داشته است، از ادامه کار خودداری کرد و محسن تسلطی یکی از کسانی که در دوران جنگ با احمدی نژاد در یک محل خدمت می کردند، معرفی شد. مجلس نامزد سوم را نیز به دلیل عدم صلاحیت کافی نپذیرفت و به وی رای اعتماد نداد. سرانجام وزیری هامانه که از روز 7 شهریور به عنوان سرپرست وزارت نفت، منصوب شده بود و در سالهای گذشته نیز همیشه یکی از معاونان مهم وزارت نفت بود، به مجلس معرفی گشت. وزیری هامانه در بیستم آذر 1384 پس از رای اعتماد مجلس شورای اسلامی، اولین وزیر نفت کابینه رئیس‌جمهور محمود احمدی‌نژاد ایران شد.
دوران وزارت نفت
دوران وزارت کاظم وزیری هامانه یکی از مهم ترین دوره های وزارت در این وزارتخانه بوده است. در این دوران دوساله، وزارت نفت دوره حساسی را گذراند:
اول: قیمت نفت به حداکثر خود رسید و تقریبا همیشه نوسان داشت، اما علیرغم این موضوع ذخیره ارزی کشور، که زمانی به عنوان ثروت آیندگان خوانده می شد، تماما مصرف شد و احمدی نژاد اعلام کرد که ما نیاز به ذخیره ارزی نداریم و هر درآمدی داشته باشیم، مصرف خواهیم کرد.
دوم: وزارت نفت در این دوسال تولید نفت و گاز را افزایش داد و دریافت مجوز صدور گاز ایران را به اروپا از ترکیه گرفت. این وزارتخانه همچنین حجم محصولات پتروشیمی را از 15 به 18 میلیون تن رساند.
سوم: وزارت نفت، در یک پروژه سیاسی قرارداد خط لوله صلح را میان ایران، هند و پاکستان با قیمتی 32 درصد زیر نرخ بازار امضا کرد.
چهارم: وزیری هامانه گفت که در دو سال دولت احمدی نژاد، سه میدان گازی و پنج میدان نفتی کشف شده است. در مجموع در این مدت 13 میلیارد بشکه نفت در میادین جدید کشف شده است. البته گفته می شود که بخش وسیعی از میادین نفتی و گازی به دلیل عدم تزریق به موقع گاز، از دسترس خارج شده و دفن شده است.
پنجم: بنا به گفته معظمی معاون وزارت نفت، در این دو سال سرمایه گذاری قابل توجهی در نفت صورت گرفت، بطوری که ارزش قراردادهای امضا شده در طول این دو سال 38 میلیارد دلار است.
استعفای اجباری از وزارت نفت
سید کاظم وزیری هامانه در تاریخ 21 مرداد 1386 از سمت خود برکنار و مشاور احمدی نژاد در امور نفت و گاز شد. او روز 22 مرداد پس از دیدار با آیت الله خامنه ای داشت، گفت: “برای وزارت طرفی نبستم که عدم یا وجودش برایم فرق بکند، هرجا رئیس جمهور صلاح بدانند کار می کنم.” وزیری هامانه همان روز گفته بود: “در دیدار با مقام معظم رهبری از عملکرد صنعت نفت ابراز رضایت فرمودند و این مساله برای ما پشتوانه بزرگی است…” وی در مورد حضور دائمی رئیس جمهور در وزارت نفت، گفت: “ایشان علیرغم مشغله ای که دارند در مجامع شرکت ملی نفت شخصا حضور پیدا می کنند و جلسات به ریاست خودشان تشکیل می شود. ما در این مجامع برنامه ها و گزارش های عملیاتی را ارائه می دهیم و رئیس جمهور نیز اظهار نظر می کنند و در نهایت تصمیماتی که گرفته می شود مستقیما زیر نظر خود ایشان است.” او در همان روز گفت: “رئیس جمهور و مجلس از صنعت نفت رضایت دارند و در دیدار هفته گذشته با رهبری ایشان با صراحت از مجموعه صنعت نفت رضایت داشتند.” وی در مراسم تودیع خود گفت: “من استعفا نکردم، بلکه برکنار شدم.” وی گفت: “من اصلا استعفا ندادم و توان کار داشتم و خواهم داشت و کسی که توانایی کار دارد، استعفا نمی دهد؛ تشخیص آقای رئیس جمهور جابجایی بنده بود. بنده هم مطیع امر هستم.” منصور معظمی، معاون وزارت نفت در مراسم تودیع گفت: “او توانست آرامش را بر این صنعت حاکم کند…
دلایل برکناری وزیری هامانه
مفسران رسانه ای، در تحلیل دلایل عمده برکناری وزیری هامانه، به موارد زیر بیشتر از سایر موارد اشاره کرده اند:
وزیری هامانه بنا به گفته احمد توکلی از پذیرش مدیران تحمیلی از سوی رئیس جمهور خودداری می کرد و به همین دلیل نیز تحت فشار وی قرار گرفت.
وزیری هامانه از همان ابتدا با وجود موضوعی به نام مافیای نفتی در این وزارتخانه مخالفت کرد و گفت: “در صنعت نفت بحث های مختلفی از جمله وجود مافیا مطرح می شود که در این راستا فشار گروههای نظارتی در حداکثر خود بوده و حتی انتقام قبلی ها را هم از ما گرفتند.”
وزیری هامانه از برخوردهای تند در وزارتخانه اجتناب می کرد. او گفته است: “روش من تعامل با بخش های بالادستی و پائین دستی بوده است و از روش های چکشی و ضربتی امتناع کرده ام.”
پس از برکناری وزیری هامانه، غلامحسین نوذری که در گذشته رئیس شرکت ملی نفت ایران بود، سرپرست وزارت نفت شد. برخی گفته اند احمدی نژاد قصد دارد با واگذار کردن وزارت نفت به الیاس نادران، منتقد جدی خودش در مجلس، اولا رای اعتماد مجلس را بسرعت بگیرد و در ثانی از تنش میان دولت و قوه مجریه بکاهد.
وزیری هامانه که اکنون 36 سال است در وزارت نفت مشغول بکار است، پس از برکناری مشاور رئیس جمهور در امور نفت و گاز شد.