ایران در غزه نقش رسمی ندارد

‎

امید معماریان‎ ‎

info

ماشاء الله شمس‎ ‎الواعظین‎ ‎روزنامه‎ ‎نگار‎ ‎و‎ ‎تحلیلگرمساپل‎ ‎سیاسی‎ ‎در‎ ‎گفت‎ ‎وگو‎ ‎با‎ ‎روز‎ ‎به‎ ‎ارزیابی‎ ‎مواضع‎ ‎هفته‎ ‎های‎ ‎گذشته‎ ‎وجایگاه‎ ‎مقامات‎ ‎جمهوری‎ ‎اسلامی‎ ‎در‎ ‎رابطه‎ ‎با‎ ‎تحولات‎ ‎غزه‎ ‎پرداخته‎ ‎است. به‎ ‎اعتقاد‎ ‎وی‎ ‎‏”نقش‎ ‎ایران‎ ‎دربحران‎ ‎غزه‎ ‎وفلسطین‎ ‎درسطوح‎ ‎رسمی‎ ‎به‎ ‎شدت‎ ‎کاهش‎ ‎پیدا‎ ‎کرده‎ ‎و‎ ‎اصلا‎ ‎می‎ ‎توان‎ ‎گفت‎ ‎درحد‎ ‎صفر‎ ‎بوده‎ ‎است.” این‎ ‎گفت‎ ‎وگو‎ ‎را‎ ‎می‎ ‎خوانید. ‏‎ ‎‎ ‎

‎ ‎موضع‎ ‎گیری‎ ‎های‎ ‎هفته‎ ‎های‎ ‎گذشته‎ ‎مقامات‎ ‎جمهوری‎ ‎اسلامی‎ ‎و‎ ‎تشکل‎ ‎های‎ ‎وابسته‎ ‎را‎ ‎در‎ ‎خصوص‎ ‎رویدادهای‎ ‎غزه‎ ‎چگونه‎ ‎ارزیابی‎ ‎می‎ ‎کنید؟‎ ‎
‎ ‎
من‎ ‎موضع‎ ‎رسمی‎ ‎را‎ ‎از‎ ‎موضع‎ ‎غیر رسمی جدا‎ ‎می‎ ‎کنم. موضع‎ ‎رسمی،‎ ‎حمایت‎ ‎خیلی‎ ‎مفصل‎ ‎جمهوری‎ ‎اسلامی‎ ‎از‎ ‎حماس‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎موضوع‎ ‎پنهانی‎ ‎هم‎ ‎نبوده‎ ‎است. این‎ ‎حمایت‎ ‎باعث‎ ‎شده‎ ‎حماس‎ ‎مقاومت‎ ‎بالایی‎ ‎از‎ ‎خود‎ ‎نشان‎ ‎بدهد. موضع‎ ‎رسمی‎ ‎ایران‎ ‎در‎ ‎سه‎ ‎حوزه‎ ‎قابل‎ ‎بررسی‎ ‎است. حوزه اول،‎ ‎تلاش‎ ‎های‎ ‎سیاسی‎ ‎است. رییس‎ ‎جمهور‎ ‎تماس‎ ‎های‎ ‎تلفنی‎ ‎داشته‎ ‎و از‎ ‎کشورهای‎ ‎عربی‎ ‎و‎ ‎دیگر‎ ‎کشور‎ ‎خواسته‎ ‎که‎ ‎اجلاس‎ ‎سران‎ ‎کشور‎ ‎تشکیل‎ ‎شود‎ ‎و‎ ‎اینکه‎ ‎هر‎ ‎تصمیمی‎ ‎این‎ ‎اجلاس‎ ‎بگیرد‎ ‎ایران‎ ‎در‎ ‎کنار‎ ‎آنها‎ ‎خواهد‎ ‎بود. حوزه‏‎ ‎دوم، موضع‎ ‎اجتماعی‎ ‎‏ در‏‎ ‎واکنش‎ ‎به‎ ‎عملیات‎ ‎اسراییل‎ ‎بوده. تظاهراتی‎ ‎درتهران‎ ‎راه‎ ‎افتاد‎ ‎که‎ ‎یک‎ ‎بخش‎ ‎آن‎ ‎خود‎ ‎جوش‎ ‎بود‎ ‎و یک بخش ‏‎ ‎دیگر‎ ‎ان‎ ‎سازمان‎ ‎یافته. آنچه‎ ‎در‎ ‎بخش‎ ‎سازمان‎ ‎یافته‎ ‎توجه‎ ‎من‎ ‎را‎ ‎به‎ ‎خود‎ ‎بیش‎ ‎از‎ ‎هرچیز‎ ‎دیگری‎ ‎جلب‎ ‎کرد‎ ‎حضور‎ ‎یک‎ ‎سری‎ ‎از‎ ‎ژنرال‎ ‎های‎ ‎سپاه‎ ‎در تظاهرات‎ ‎بود‎ ‎واین‎ ‎اظهار‎ ‎نظر‎ ‎یکی‎ ‎از آنها‎ ‎که‎ “‎باید‎ ‎گزینه‎ ‎نظامی‎ ‎را‎ ‎در‎ ‎روی‎ ‎میزگذاشت‎ ‎در‎ ‎رابطه‎ ‎با‎ ‎اسراییل‎”‎، چون‎ ‎اسراییل‎ ‎به‎ ‎هیچ‎ ‎یک‎ ‎از‎ ‎کنوانسیون‎ ‎ها‎ ‎وتعهدات‎ ‎بین‎ ‎المللی‎ ‎عمل‎ ‎نمی‎ ‎کند‎ ‎ویک‎ ‎رژیم‎ ‎غاصب‎ ‎است‎ ‎و مواردی‎ ‎از‎ ‎همین‎ ‎نوع‎ ‎ادبیات. اینکه‎ ‎چنین‎ ‎موضوعی‎ ‎توسط‎ ‎یک‎ ‎فرمانده‎ ‎سپاه‎ ‎مطرح‎ ‎شود،‎ ‎در‎ ‎نوع‎ ‎خودش‎ ‎قابل‎ ‎توجه‎ ‎بود. در همین حال، بخش‎ ‎انسانی‎ ‎ماجرا‎ ‎که‎ ‎کمک‎ ‎به‎ ‎مردم‎ ‎غزه‎ ‎است،‎ ‎در ایران هم مانند‎ ‎سایر‎ ‎کشورهای‎ ‎اسلامی‎ ‎افزایش‎ ‎پیدا‎ ‎کرده‎ ‎است. از‎ ‎جمله‎ ‎یک‎ ‎کشتی‎ ‎سه‎ ‎هزار‎ ‎تنی‎ ‎مواد‎ ‎پزشکی‎ ‎ودارویی‎ ‎و‎ ‎موادی‎ ‎از‎ ‎این‎ ‎دست‎ ‎به‎ ‎سمت‎ ‎غزه‎ ‎حرکت‎ ‎کرده‎ ‎که‎ ‎باید‎ ‎پنج‎ ‎هزار‎ ‎مایل‎ ‎را‎ ‎به‎ ‎آن‎ ‎سو‎ ‎طی‎ ‎کند. همزمان‎ ‎با‎ ‎آن‎ ‎کمک‎ ‎های‎ ‎دیگر‎ ‎انسانی‎ ‎در‎ ‎حال‎ ‎انتقال‎ ‎به‎ ‎غزه‎ ‎از‎ ‎طریق‎ ‎گذرگاه‎ ‎رفح‎ ‎است. ‏‎ ‎‎ ‎

‎ ‎جایگاه‎ ‎دستگاه‎ ‎سیاست‎ ‎خارجی‎ ‎ایران‎ ‎در‎ ‎مداخله‎ ‎و‎ ‎حضور‎ ‎در مکانیسم‎ ‎های‎ ‎بین‎ ‎المللی‎ ‎برای‎ ‎حل‎ ‎و فصل‎ ‎این‎ ‎منازعه‎ ‎چگونه‎ ‎بوده‎ ‎است؟‎ ‎
‎ ‎
آنچه‎ ‎قابل‎ ‎توجه‎ ‎به‎ ‎نظر‎ ‎می‎ ‎رسد‎ ‎و بارها‎ ‎نسبت به‎ ‎آن‎ ‎هشدار‎ ‎داده‎ ‎شده‎ ‎این‎ ‎بوده که‎ ‎درچنین‎ ‎بحران‎ ‎هایی‎ ‎ضعف‎ ‎دستگاه‎ ‎سیاست‎ ‎خارجی‎ ‎درسطح‎ ‎منطقه‎ ‎ای‎ ‎و جهانی‎ ‎خودش‎ ‎را‎ ‎آشکار‎ ‎می‎ ‎کند. مثلا،‎ ‎ترکیه‎ ‎از‎ ‎جایگاه‎ ‎محدودتری‎ ‎در‎ ‎مقایسه‎ ‎با‎ ‎ایران‎ ‎درخاورمیانه‎ ‎برخوردار‎ ‎است‎ ‎اما‎ ‎به‎ ‎دلیل‎ ‎جایگاه‎ ‎بین‎ ‎المللی‎ ‎ومنطقه‎ ‎ای‎ ‎اش‎ ‎نقش‎ ‎بسیاربالایی‎ ‎ایفا‎ ‎می‎ ‎کند. تا‎ ‎آنجا‎ ‎که‎ ‎به عنوان ‏نماینده‎ ‎تام‎ ‎الاختیار‎ ‎جنبش‎ ‎حماس‎ ‎در‎ ‎جلسه‎ ‎شورای‎ ‎امنیت‎ ‎مطالبات‎ ‎حماس‎ ‎را‎ ‎نمایندگی‎ ‎می‎ ‎کند. این‎ ‎نشان‎ ‎می‎ ‎دهد‎ ‎که‎ ‎ترکیه‎ ‎جایگاه‎ ‎بالایی‎ ‎پیدا‎ ‎کرده‎ ‎واز‎ ‎این‎ ‎طریق‎ ‎نقش‎ ‎منطقه‎ ‎ای‎ ‎اش‎ ‎تقویت‎ ‎می‎ ‎شود. به‎ ‎میزان‎ ‎اینکه‎ ‎نقش‎ ‎ترکیه‎ ‎افزایش‎ ‎می‎ ‎یابد،‎ ‎نقش‎ ‎ایران‎ ‎محدود‎ ‎می‎ ‎شود. چنانکه‎ ‎دیدیم‎ ‎نقش‎ ‎ایران‎ ‎در بحران‎ ‎غزه‎ ‎و‎ ‎فلسطین‎ ‎به‎ ‎شدت‎ ‎کاهش‎ ‎پیدا‎ ‎کرده‎ ‎و‎ ‎اصلا‎ ‎می‎ ‎توان‎ ‎گفت‎ ‎نقشش‎ ‎صفر‎ ‎بوده‎ ‎است. البته‎ ‎درسطوح‎ ‎رسمی. به‎ ‎نحوی‎ ‎که‎ ‎نمی‎ ‎توانست‎ ‎موضع‎ ‎دولت‎ ‎ها‎ ‎را‎ ‎از‎ ‎جای‎ ‎خودش‎ ‎تکان‎ ‎بدهد. ‏‎ ‎‎ ‎

‎ ‎اظهارات‎ ‎یک‎ ‎فرمانده‎ ‎سپاه‎ ‎در مورد اسراییل به‎ ‎عنوان‎ ‎یک‎ ‎مقام‎ ‎رسمی‎ ‎چه‎ ‎پیامی‎ ‎در این ارتباط دارد؟‎ ‎‎ ‎
‎ ‎
معادلات‎ ‎و تعریف‎ ‎هایی‎ ‎که‎ ‎درسطح‎ ‎جهانی‎ ‎صورت‎ ‎می‎ ‎گیرد‎ ‎در آستانه‎ ‎تغییر‎ ‎است. عملیاتی‎ ‎که‎ ‎اسراییل‎ ‎در‎ ‎غزه‎ ‎شروع‎ ‎کرده‎ ‎بسیاری‎ ‎از‎ ‎فرضیه‎ ‎ها‎ ‎ونظریه‎ ‎ها را‏‎ ‎در مورد‎ ‎نیروهای‎ ‎تروریستی‎ ‎و مقاومت‎ ‎دستخوش‎ ‎دگرگونی‎ ‎کرده‎ ‎است. اسراییل‎ ‎هم‎ ‎اکنون‎ ‎به‎ ‎عنوان‎ ‎یک‎ ‎دولت‎ ‎مافوق‎ ‎قوانین‎ ‎بین‎ ‎المللی‎ ‎و انسانی‎ ‎عمل‎ ‎می‎ ‎کند‎ ‎و تظاهرات‎ ‎ها‎ ‎و اعتراضات‎ ‎و‎ ‎واکنش‎ ‎های‎ ‎منفی‎ ‎بین‎ ‎المللی‎ ‎نسبت به آن از‎ ‎منطقه‎ ‎خاورمیانه‎ ‎فراتر‎ ‎رفته‎ ‎و‎ ‎پنج‎ ‎قاره‎ ‎کره‎ ‎زمین‎ ‎را‎ ‎فراگرفته‎ ‎است. به‎ ‎علاوه،‎ ‎تعریفی‎ ‎که‎ ‎درمورد‎ ‎سپاه‎ ‎پاسداران‎ ‎و‎ ‎حماس‎ ‎به‎ ‎عنوان‎ ‎نیروی‎ ‎تروریستی‎ ‎شده‎ ‎نیز‎ ‎قابل‎ ‎بازتعریف‎ ‎است. اسراییل‎ ‎به‎ ‎این‎ ‎وسیله‎ ‎دچار‎ ‎یک‎ ‎خطای‎ ‎استراتژیک‎ ‎شده‎ ‎درنوار‎ ‎غزه. یعنی‎ ‎علاوه‎ ‎بر‎ ‎برجسته کردن‎ ‎مظلومیت‎ ‎مردم‎ ‎فلسطین‎ ‎دست‎ ‎به‎ ‎اقداماتی‎ ‎زده‎ ‎که‎ ‎همه‎ ‎آنها‎ ‎مطابق‎ ‎کنوانسیون‎ ‎چهارم‎ ‎ژنو‎ ‎جنابات‎ ‎جنگی‎ ‎محسوب‎ ‎می‎ ‎شود. لذا‎ ‎دیگر‎ ‎تعریف‎ ‎ایالات‎ ‎متحده‎ ‎آمریکا‎ ‎و‎ ‎اسراییل‎ ‎از‎ ‎ماهیت‎ ‎یک‎ ‎نیروی‎ ‎تروریستی‎ ‎و‎ ‎یک‎ ‎نیروی‎ ‎مقاومت‎ ‎برای‎ ‎خانواده‎ ‎بین‎ ‎المللی‎ ‎قابل‎ ‎قبول‎ ‎نیست. حتی‎ ‎در‎ ‎آمریکا‎ ‎موجی‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎نخبگان‎ ‎در‎ ‎این‎ ‎خصوص‎ ‎شکل‎ ‎گرفته‎ ‎قابل‎ ‎توجه‎ ‎است. آنها‎ ‎می‎ ‎گویند‎ ‎تا‎ ‎کی‎ ‎وتا‎ ‎چه‎ ‎زمانی‎ ‎وبا‎ ‎چه‎ ‎هزینه‎ ‎ای‎ ‎آمریکا‎ ‎باید‎ ‎کناراسراییل‎ ‎قراربگیرد‎ ‎و‎ ‎این‎ ‎همه‎ ‎چهره‎ ‎اش‎ ‎در‎ ‎عرصه‎ ‎جهانی‎ ‎آسیب‎ ‎ببیند؟‎ ‎لذا‎ ‎می‎ ‎خواهم‎ ‎بگویم‎ ‎که‎ ‎اقداماتی‎ ‎از‎ ‎قبیل‎ ‎اظهار‎ ‎نظر‎ ‎یک‎ ‎ژنرال‎ ‎سپاه‎ ‎در‎ ‎یک‎ ‎تظاهرات،‎ ‎دیگر‎ ‎مانند‎ ‎گذشته‎ ‎معنی‎ ‎بدی‎ ‎نمی‎ ‎دهد. ‏‎ ‎‎ ‎

‎ ‎اما آیا یک‏‎ ‎فرمانده‎ ‎سپاه‎ ‎با‎ ‎یک‎ ‎دانشجویی‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎خیابان‎ ‎فریاد‎ ‎می‎ ‎زند‎ ‎وبیانیه‎ ‎می‎ ‎دهد‎ ‎ومی‎ ‎خواهد‎ ‎برود‎ ‎با‎ ‎اسراییل‎ ‎بجنگد‎ ‎فرق‎ ‎نمی‎ ‎کند؟‎ ‎
‎ ‎
‎ ‎الان‎ ‎در‎ ‎سطوح‎ ‎رسمی‎ ‎روی‎ ‎یک‎ ‎سری‎ ‎مساپلی‎ ‎از این‎ ‎دست‎ ‎بحث‎ ‎می‎ ‎شود. طی‎ ‎روزهای‎ ‎گذشته‎ ‎یمن‎ ‎اعلام‎ ‎کرد‎ ‎اردوگاه‎ ‎هایی‎ ‎برای‎ ‎ثبت‎ ‎نام‎ ‎عملیات‎ ‎های‎ ‎ضداسراییلی‎ ‎ایجاد می‎ ‎کنند. یعنی‎ ‎کاری‎ ‎که‎ ‎درایران‎ ‎دو‎ ‎سه‎ ‎سال‎ ‎قبل‎ ‎غیر‎ ‎اصولی‎ ‎تلقی‎ ‎می‎ ‎شد‎ ‎الان‎ ‎گسترش یافته‎ ‎است. وزیرامور‎ ‎خارجه‎ ‎اردن‎ ‎اخیرا‎ ‎اعلام‎ ‎کرد‎ ‎که‎ ‎ممکن‎ ‎است‎ ‎در‎ ‎روابط‎ ‎خود‎ ‎با‎ ‎اسراییل‎ ‎به‎ ‎دلایل‎ ‎مختلف‎ ‎تجدید‎ ‎نظر‎ ‎کند. اردن‎ ‎اعلام‎ ‎کرده‎ ‎در‎ ‎معاهده‎ ‎صلح‎ ‎خود‎ ‎به‎ ‎دلیل‎ ‎آنچه‎ ‎جنایات‎ ‎جنگی‎ ‎اسراییل‎ ‎نامیده‎ ‎شده‎ ‎مفاهیم‎ ‎بازخوانی‎ ‎خواهد‎ ‎کرد. اما‏‎ ‎این‎ ‎که سخن‏‎ ‎این‎ ‎ژنرال‎ ‎سپاه‎ ‎چه‎ ‎پیامی‎ ‎خواهد‎ ‎داشت، پیامش‎ ‎این‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎سپاه‎ ‎پاسداران‎ ‎درصورت‎ ‎اعلام‎ ‎آمادگی‎ ‎کشورهای‎ ‎عربی‎ ‎برای‎ ‎گشایش‎ ‎جبهه‎ ‎های‎ ‎جنگ،‎ ‎پیشتاز‎ ‎چنین‎ ‎حرکتی‎ ‎خواهد‎ ‎بود‎ ‎برای‎ ‎دفاع‎ ‎از‎ ‎مردم‎ ‎فلسطین‎ ‎وجنگ‎ ‎علیه‎ ‎اسراییل. این‎ ‎چیزی‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎اساسنامه‎ ‎اش‎ ‎هم‎ ‎وجود‎ ‎دارد‎ ‎و‎ ‎رهبران‎ ‎اسراییل‎ ‎هم‎ ‎چنین‎ ‎چیزی‎ ‎را‎ ‎می‎ ‎دانند. ‏
‎ ‎

‎‎یعنی‎ ‎اظهارات‎ ‎ایشان‎ ‎نه‎ ‎تبلیغاتی‎ ‎بلکه‎ ‎واقعی‎ ‎بوده‎ ‎است؟‎ ‎ ‎ ‎ واقعیتش‎ ‎بیش‎ ‎از‎ ‎این‎ ‎است. اسراییل‎ ‎معتقد‎ ‎است‎ ‎آنچه‎ ‎حماس‎ ‎انجام‎ ‎می‎ ‎دهد‎ ‎الگوی‎ ‎ایرانی‎ ‎است. درواقع‎ ‎معتقدند‎ ‎که‎ ‎دستور کار ‏ایرانی‎ ‎است‎ ‎که‎ ‎می‎ ‎خواهند‎ ‎دراین‎ ‎سرزمین‎ ‎اجرا‎ ‎شود. همان‎ ‎طور‎ ‎که‎ ‎درجنگ‎ ‎سال‎ ۲۰۰۶ ‎با‎ ‎حزب‎ ‎الله‎ ‎می‎ ‎گفتند‎ ‎که‎ ‎این گروه ‏رسالت‎ ‎ایران‎ ‎را‎ ‎می‎ ‎خواهد‎ ‎در‎ ‎منطقه‎ ‎اجرا‎ ‎کند. عملا‎ ‎می‎ ‎شود‎ ‎گفت‎ ‎که‎ ‎تبلیغاتی‎ ‎نیست‎ ‎وایران‎ ‎حمایت‎ ‎می‎ ‎کند. سعید‎ ‎جلیلی‎ ‎دبیر شورای‎ ‎امنیت‎ ‎ملی‎ ‎طی‎ ‎روزهای‎ ‎گذشته‎ ‎در‎ ‎دمشق‎ ‎باخالد مشعل‎ ‎گفت‎ ‎وگو‎ ‎می‎ ‎کند‎ ‎و‎ ‎بعد‎ ‎با‎ ‎احمدجبرییل‎ ‎وارد‎ ‎گفت‎ ‎وگو‎ ‎می‎ ‎شود‎ ‎و‎ ‎نیز‎ ‎فرمانده‎ ‎جهاداسلامی‎ ‎فلسطین‎ ‎و‎ ‎بعد‎ ‎به‎ ‎بیروت‎ ‎رفته‎ ‎با‎ ‎حسن‎ ‎نصرالله‎ ‎گفت‎ ‎وگو‎ ‎‏ می نماید. این‎ ‎گفت‎ ‎وگو‎ ‎هاوتحرک‎ ‎ایران‎ ‎در‎ ‎قلمروهای‎ ‎شناخته‎ ‎شده‎ ‎خودش‎ ‎تحرک‎ ‎کاملا‎ ‎آشکار‎ ‎و پرنشاطی‎ ‎محسوب‎ ‎می‎ ‎شود. چرا‎ ‎که‎ ‎معادله‎ ‎خاورمیانه‎ ‎در‎ ‎رابطه‎ ‎با‎ ‎اسراییل‎ ‎دستخوش‎ ‎یک‎ ‎تغییر‎ ‎استراتژیک‎ ‎شده‎ ‎است. یعنی‎ ‎به‎ ‎جای‎ ‎اینکه‎ ‎دولت‎ ‎ها‎ ‎متکفل‎ ‎مبارزه‎ ‎با‎ ‎اسراییل‎ ‎بشوند،‎ ‎از‎ ۲۰۰۵ ‎به‎ ‎این‎ ‎سو‎ ‎سازمان‎ ‎های‎ ‎شبه‎ ‎نظامی‎ ‎هستند‎ ‎که‎ ‎عهده‎ ‎دار‎ ‎مقاومت‎ ‎علیه‎ ‎اسراییل‎ ‎شده‎ ‎اند. ‏‎ ‎این‎ ‎سازمانها ‏‎ ‎در‎ ‎کشورهای‎ ‎خود‎ ‎یک‎ ‎سازمان‎ ‎غیرمطلوب‎ ‎به‎ ‎شمار‎ ‎می‎ ‎روند - منظورم‏‎ ‎در کادر‎ ‎رسمی‎ ‎دولت‎ ‎هاست. مثل‎ ‎حماس‎ ‎در‎ ‎فلسطین‎ ‎و‎ ‎حزب‎ ‎الله‎ ‎در‎ ‎لبنان. ولی‎ ‎اینها‎ ‎خودشان‎ ‎را‎ ‎به‎ ‎عنوان‎ ‎نیروی‎ ‎مقاومت‎ ‎مطرح می کنند و نقش مهمی را به ‏عهده می گیرند. این‎ ‎تغییر‎ ‎درمعادله‎ ‎قوا‎ ‎اسراییل‎ ‎را‎ ‎در‎ ‎معرض‎ ‎تنگای‎ ‎جدی‎ ‎قرارمی‎ ‎دهد. چنانچه‎ ‎دیدید‎ ‎در‎ ‎سال‎ ۲۰۰۶ ‎اسراییل‎ ‎در‎ ‎مقابل‎ ‎حزب‎ ‎الله‎ ‎عقب‎ ‎نشینی‎ ‎کرد. ‏