مازیار رادمنش
”سیداحمد خاتمی” امام جمعه موقت تهران بدون ذکر مصداق طیفی از جریانات سیاسی و نامزدهای حاضر در عرصه انتخابات مجلس هشتم را متهم کرد که “برخی حرکات و مصاحبه‌هایی‌که انجام می‌دهند، نه بوی بداخلاقی انتخاباتی که بوی خیانت می‌دهد”. وی در توضیح این ادعای خود گفت: “آقایی مصاحبه کرده و خط و گرا داده که اگر قطعنامه سوم تحریم تصویب شود، برای رای جناحی که شما دوست دارید، موثر است. یا برخی از جریان‌ها خط دادند که با طرح مساله اختلاف قومیت‌ها و دعواها، کرسی مجلس را تصاحب کنند. انصاف بدهید، این نمک خوردن و نمکدان شکستن نیست؟ّ” وی همچنین در سخنانش به دفاع از مرحله جدید طرح موسوم به “تأمین امنیت اجتماعی” از سوی نیروی انتظامی اشاره کرد و گفت: “مردم عزیز ما می‌خواهند که نوامیس شان با کرامت، درکوچه وخیابان تردد داشته باشند و محترم باشند. این خواست مردم ماست که فضای جامعه فضای پاکی باشد. این خواست همه متدینین است. البته ما همیشه طرفداربرخوردهای مهرآمیز بوده‌ایم.” احمد خاتمی تاکید کرد: “عزیزان من! این واقعیت را بپذیریم که دشمن با گسترش فساد در پی “آندولوسیزه” کردن است. یعنی می‌خواهند بلایی که بر سر دولت اسلامی آندلس آوردند را بر سر ما بیاورند و این جای تردید ندارد. امیدواریم آنهایی که باید بفهمند، این مطلب را بفهمند و طرح‌های مقدسی که در مسیر عفاف و پاکسازی جامعه بکار می‌رود، را تقویت کنند و لااقل اگر تقویت نمی‌کنند، خرابش نکنند. گفت مرا به خیر تو امید نیست، شر مرسان.“
سیداحمد خاتمی کیست؟
سید احمد خاتمی در سال 1339شمسی در سمنان متولد شد. نام پدرش سید مهدی بود. خانواده خاتمی از سادات معروف سمنان بوده و جدّ بزرگ آنان، سید هاشم خاتمی است. وی پس از اتمام دوره ابتدایی، در حدود یازده سالگی دروس طلبگی را درحوزه علمیه سمنان شروع کرد. وی سه سال دوره راهنمایی و مقداری از دروس دبیرستان را هم خواند، ولی در امتحانات شرکت نکرد. سید احمد خاتمی تا سال 1354شمسی دروس مقدّماتی را در حوزه سمنان نزد حجّة الاسلام شاهچراغی و حجّة الاسلام نصیری آموخت و سپس در مهر همان سال وارد حوزه قم شد و مجبور شد بیشتر دروس خوانده شده در حوزه سمنان را نزد مرحوم حجّة السلام مدرّس افغانی که به تازگی از نجف آمده بود، دو باره خواند.
تحصیل در قم
وی پانزده ساله بود که به قم رفت و در شرایطی که به دلیل انقلاب حوزه قم دائما درگیر مسائل سیاسی بود، تحصیل را در آنجا آغاز کرد. وی شرح لمعه را نزد حجت الاسلام فاضل هرندی، اصول الفقه را نزد حضرت حجّة الاسلام هادی مروی، مکاسب را نزد آقایان ستوده، خزعلی، اشتهاردی و بنیفضل، رسائل را نزد حجّة الاسلام موسوی، کفایة الاصول را نزد آقایان محقّق داماد و دوزدوزانی، شرح منظومه و تجرید را نزد شیخ یحیی انصاری و دکتر احمد بهشتی فسائی، اسفار را نزد آیة اللّه جوادی آملی و ابراهیم امینی، اشارات را نزد آیة اللّه حسن زاده آملی، تفسیر را نزد آیة اللّه مشکینی و خزعلی، یک دوره خارج اصول و بخشهای زیادی از فقه را نزد میرزا جواد آقا تبریزی، مدّت هفت سال نزد آیة اللّه منتظری فقه خواند و از دروس آقایان میرزا هاشم آملی، وحید خراسانی و شبیری زنجانی استفاده کرد.
فعالیتهای علمی و فرهنگی
مهم ترین فعالیت وی به عنوان روحانی ای که بیشتر درگیر مسائل حوزه بود، به تدریس در قم گذشت. وی از سن 25 سالگی دروس مقدماتی را تدریس کرد و پس از آن به تدریس معالم الاصول، اصول الفقه، شرح لمعه، مکاسب، رسائل و کفایه الاصول پرداخت. سید احمد خاتمی در حال حاضر نیز به کار تدریس خود ادامه می دهد. او در کنار دروس رایج حوزه، به تدریس سیره پیامبرو امامان از سال 1383 و تفسیر زیارت جامعه پرداخت. وی از سال 1367 یعنی از سن 28 سالگی به تدریس تفسیر قرآن پرداخت و در شانزده سال موفق شد، هشت جزء قرآن را تفسیر کند. وی بیشترین فعالیت خود را به عنوان یک روحانی بر تدریس متمرکز کرده است.
تالیف کتاب ها و مقالات
سید احمد خاتمی تا کنون کتابهای مختلفی را نوشته و منتشر کرده است، مهم ترین کتابهای وی به این شرح است: ”ابعاد جنگ در قرآن و حدیث”، “شایعه از نظر قرآن و حدیث”، “سیمای نفاق در قرآن”، “رسالت خواص”، ”عبرتهای عاشورا”، “سیری در سیره سیاسی امام علی”، “سیمای حماسی امام سجاد”، “مدیریت در قرآن و حدیث”، “اخلاق سیاسی”، “امر به معروف و نهی از منکر”، “در سایه سار حکمت علوی”، “مدیریت و تشکل در سیره امام هادی”، “نگاهی به مبانی تفکر امام خمینی پیرامون ولایت فقیه”، “فقه الاخلاق از دیدگاه شیخ انصاری” علاوه بر این کتاب ها، وی تا کنون 120 مقاله در مورد مسائل قرآنی، اخلاقی، تاریخی و فقهی در روزنامه‌ها، هفته نامه، ماهنامه‌ها و گاهنامه‌ها منتشر شده است.
خطابه و وعظ
سید احمد خاتمی، چه به لحاظ نوع تحصیل، موضوعات مورد تحقیق، سطح علمی حوزوی، سوابق اجرایی و انقلابی و اداری، که معمولا مسائلی از این دست باعث مطرح شدن و ماندگاری روحانیون در سطح جامعه سیاسی کشور می شود، هیچ نقطه خاص و برجسته ای را نداشته که از آن لحاظ بتوان وی را شخصیتی ویژه و به همان دلیل برجسته در وضع کنونی دانست. اما در چند سال گذشته، بخصوص از دوران اصلاحات، نام وی مطرح شده و بتدریج به عنوان چهره ای سرشناس، تبدیل شده است. در این مورد یک سوء تفاهم و یک ویژگی دخیل بوده است. سوء تفاهم این که به دلیل شباهت اسمی “خاتمی” به رئیس جمهور سابق، برای مدتها مطبوعات راستگرا جملات وی را بدون نام کوچک به عنوان گفته های خاتمی می نوشتند و همین باعث شد تا خود بخود نام یک خاتمی دیگر، بر سر زبان ها بیفتد. اما از سوی دیگر، وی در بحبوحه درگیری میان جناح های سیاسی و بطور مشخص اصلاح طلبان و اصولگرایان در ده سال اخیر، به عنوان ناطقی آتشین مزاج به کمک پیرمردهای خسته اصولگرا آمد تا سدی در مقابل امواج اصلاح طلبان شود. او در این موقعیت تا آنجا پیش رفت که به عنوان یکی از ائمه جمعه اصلی تهران مطرح و از این طریق بیشتر از پیش شناخته شد. صدا و سیما با پخش دائمی خطبه های نماز جمعه و سخنرانی های او این چهره را بیشتر از قبل نیز شناخت. معمولا سخنرانی های او در مورد مسائل سیاسی روز است و تلاش می کند تا اطلاعات جدید و مسائل دینی و قرآنی را هم عنوان کند. او همچنین تلاش می کند که مستقل و معتدل به نظر برسد.
فعالیت های سیاسی
سید احمد خاتمی از روحانیون نسل دوم انقلاب است. زمانی که انقلاب به پیروزی رسید، او 18 ساله بود. البته در زندگینامه رسمی او نوشته شده است که “قبل از پیروزی قبل از پیروزی انقلاب همگام با رهبر کبیر انقلاب اسلامی امام خمینی در ستیز با رژیم منحط پهلوی بود و با ایراد خطابه‌های حماسی علیه آن رژیم سیاه نقش مفیدی در روشنگری مردم ایفاء کرد” اما طبیعی است که وی که در دوران مبارزات قبل از انقلاب هنوز به سن بلوغ نرسیده بود، نمی توانست خطبه های حماسی برای روشنگری مردم ایراد کند. به نظر می رسد که نویسندگان زندگینامه او کمی در این بخش اغراق کرده اند.
سید احمد خاتمی پس از پیروزی انقلاب بیشتر به فعالیت تحصیل و پس از آن تدریس و سخنرانی پرداخت. وی در زمان آیت الله خمینی پیرو ایشان و در زمان آیت الله خامنه ای نیز پیرو رهبری جدید بود.
مسوولیت های سیاسی و رسمی
سید احمد خاتمی در حال حاضر، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، عضو کمیسیون حوزه آن جامعه، نماینده مردم کرمان در مجلس خبرگان رهبری، عضو هیأت رئیسه مجلس خبرگان، عضو هیأت مدیره مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، عضو شورایعالی مجمع جهانی اهل بیت و عضو شورای سیاستگذاری فرهنگی آن مجمع است.
برخی یدگاهها
سید احمد خاتمی از دوره اصلاحات به سخنرانی های آتشین علیه اصلاحات پرداخت. او پس از روی کار آمدن احمدی تژاد، دولت او را دولتی الهی و علوی خواند و موضعی ستایشگرانه در مقابل آن گرفت. او از معدود روحانیونی بود که در مجادله احمدی نژاد با روحانیون سنتی قم، از احمدی نژاد طرفداری کرد. برخی دیدگاههای او به این شرح است:
- دولت احمدی نژاد: “دولت احمدی نژاد رویکردهایی الهی و علوی دارد و پنج رویکرد مثبت و ارزشی را در آن می توان دید که عبارتند از اسلامخواهی و ارزشمداری، عدالت محوری و تلاش در جهت عدالت گستری، حمایت از محرومان، سیاست فعال و با نشاط و موضعگیری شجاعانه در قبال دنیای استکبار، کار و تلاش و انتخاب وزیران کاری.“
- حقوق بشر: سید احمد خاتمی “در خطبه های نمازجمعه، آمریکا را به نقض حقوق بشر متهم کرد و انتقادهای غرب از ایران در مورد وضعیت حقوق بشر در این کشور را خنده دار خواند و گفت آنچه غرب آن را حقوق بشر می داند و جمهوری اسلامی را به نقض آن متهم می کند، ابتذال و هرزگی و در واقع ضد حقوق بشر است.”
- آزادی عقیده: وی در تاریخ سوم آبان سال جاری گفت: “در جمهوری اسلامی ایران هیچ کس را به خاطر ابراز عقیده سرزنش نمی‌کنند.” وی گفت: “خدا آن روز را نیاورد که یک حزب‌اللهی به خاطر امر به معروف و نهی از منکر محکوم شود و عامل منکر حاکم، بویژه این نکته در مراکز آموزشی به نحو عام دانشگاهها، دبیرستانها و… باید جدی گرفته شود. در کشوری که فضای آن عطرآگین از خون شهداست و طنین الله اکبر آن دنیای استکبار را به لرزه در آورده است، نباید منکر امری عادی تلقی شود. همه وظیفه دارند در برابر آن بایستند. اگر استادی در کلاس درس مقدسات کتب را هتک کرد باید دانشجویان و دانش آموزان نهی از منکر کنند و مسئولان هم باید به عنوان یک تکلیف شرعی و انقلابی از آمر و ناهی حمایت کنند نه از استاد منحرف. در یک کلام باید آنچنان غیرت دینی دل و جانمان را پر کرده باشد که در جامعه‌ای که در آنیم در برابر ما کسی جرأت هتک حریم دین را نداشته باشد.”
- خطر جنگ: سید احمد خاتمی در پاسخ هاشمی رفسنجانی گفت: “شرایط کشور حساس هست ولی بحرانی نیست و اگر جایی بحران هست، آنجا آمریکاست که در باتلاق عراق گیر کرده است.”( 25 آبان 86)
- سپاه، انتخابات سپاه و تروریسم: “انتخابات نوعی جشن سیاسی است و سپاه باید در هر چه باشکوه تر برگزار شدن انتخابات تلاش کند…. سپاه نباید تریبون تبلیغاتی کاندیداها قرار گیرد اما باید با معرفی معیارهای اصلح، مردم را در انتخاب افراد اصلح کمک کند.”( 25 مهر 86)، “تروریستی قلمداد شدن سپاه پاسداران از جانب آمریکا، برگ زرین افتخار دیگری در پرونده سپاه است.”( 26 مرداد 86)
- امنیت اجتماعی: سید احمد خاتمی همزمان با افزایش اعدام ها در کشور گفت: “اراذل و اوباش مفسد فی الارض هستند.” وی روز سوم آذر گفت: “اگر قرار باشد خطری، فرهنگ بسیج را تهدید کند، گسترش فرهنگ لاابالی گری و هرزگی است.“، او اعلام کرد: “دشمن با گسترش فساد در پی آندولوسیزاسیون ایران است.”
- حریم سید الشهدا و اعلمی نماینده تبریز: سید احمد خاتمی در مورد اظهارات اعلمی نماینده تبریز که با واکنش امام جمعه این شهر نیز روبرو شده بود، گفت: “اجازه نمی دهیم حریم سیدالشهداء را بشکنند.”( 11 آذر 86)