تفاهم لوزان هنوز در صدر اخبار قرار دارد و حضور جواد ظریف در جمع نمایندگان مجلس و یک مصاحبه چالشی تلویزیونی نتوانسته منتقدان را راضی کند. هرچند به نظر می‌رسد طیفی از منتقدان با احتیاط بسیار به موضوع تفاهم هسته‌ای که از سوی حامیان دولت یک دستاورد بزرگ تاریخی نامیده می‌شود ورود می کنند. از جمله سایت تخصصی ایران هسته‌ای که از سوی تیم سابق مذاکره کننده در دولت احمدی‌نژاد اداره می‌شود، تنها مطلبی از سردبیر خود را که در روزنامه وطن امروز منتشر شده، بازنشر کرده است. سردار نقدی، رییس بسیج هم از همدلی با دولت برای زیر فشار گذاشتن امریکا سخن گفته است.
مشاور فرمانده سپاه: نظارت کنید نه مخالفت
حسین شریعتمداری، صریح‌ترین منتقد تفاهم هسته‌ای است. او از همان ساعات نخست در مصاحبه ای شمشیر را از رو بست و منتظر چاپ روزنامه کیهان نماند. سرمقاله‌های این روزنامه اصولگرای نزدیک به رهبر جمهوری اسلامی هم در این روزها به صراحت از مغبون شدن ایران در این مذاکرات سخن می‌گوید و ازتعابیری مانند “کلاه گشاد توافق” استفاده می‌کند. شریعتمداری در سرمقاله روز دوشنبه، البته با لحنی ملایم‌تر خواستار شنیده شدن صدای منتقدان شد: “کیهان تیم مذاکره کننده کشورمان را فرزندان اسلام و انقلاب و مدافع منافع ملی دانسته و به آنان اعتماد دارند و البته حق دارند و به قول حضرت آقا جرم نیست که نسبت به خدعه و نیرنگ حریف و فریب احتمالی فرزندان انقلاب نگران باشند.”
او همچنین نوشت: “از دولت محترم انتظار می رود ضمن خودداری از تعریف و تمجیدهای اغراق آمیز و غیرمستند از توافق لوزان که غیرواقعی بودن آن به وضوح قابل درک است، زمینه مناسبی برای شنیدن انتقاد منتقدان و ارزیابی آن فراهم آورد و انتقاد دلسوزانه را در چارچوب حمایت از منافع ملی ارزیابی کند، چه اشکالی دارد که اگر توافق لوزان با منافع ملی همخوان نباشد- که به یقین نیست- اکنون که هنوز وقت باقی است و همه فرصت ها از دست نرفته است، دولت و تیم مذاکره کننده در تصمیم خود تجدیدنظر کنند.”
حمید رسایی، نماینده تهران در مجلس و یکی از مخالفان سرشناس دولت روحانی نیز در جمع مخالفان توافق هسته‌ای قرار دارد. او روز دوشنبه در مناظره ای با صادق زیباکلام، استاد دانشگاه حامی دولت شرکت کرد و «برد-برد» بودن مذاکرات هسته‌ای را به سخره گرفت: “افکار عمومی نظاره گر است و نگاه می‌کند که چه اتفاقی افتاده است، بعد می‌بینند صدا و سیما سخنان روحانی و ظریف را نشان می‌دهد و بعد از آن اوباما خلاف آن را اعلام کرده، اگر مردم بیسواد هم باشند، لبوفروش هم باشند، راننده تاکسی هم باشند که به قول شما‌ها؛ حق ندارند در مورد مذاکرات فکر کنند، با خودشان می‌گویند پس وی باید بپذیرد. شما رفته‌اید با کسی مذاکره کرده‌اید که باید وی بپذیرد، وقتی هنوز از دهان شما حرف در نیامده می‌گوید من قبول ندارم، پس برد-برد یعنی چه؟”
او ادامه داد: “این اتفاق از نقاط عطف و به یادماندنی خواهد شد، همانطور که ترکمانچای وقتی بسته شد، در زمان خودش با پیروزی بزرگ به مردم زمان خودش غالب شد، اما در آن زمان رسانه‌ها به این شکل نبود و مقامات با حاکمیت همراه بودند، ولی اکنون این اتفاق نخواهد افتاد.”
روزنامه جوان، وابسته به سپاه پاسداران اما این روزها نگران این است که چهره مثبتی از آمریکا در ایران ترسیم شود و در مطالب متعددی یادآوری می‌کند که نباید به “نظام سلطه” خوش‌بین بود. همچنین سخنان رهبر جمهوری اسلامی را یادآوری می‌کند که “دشمن با اصل انقلاب مخالف است و حتی با قبول دیکته‌های آن در مسئله هسته‌ای نیز تحریم‌ها برداشته نخواهد شد”.
مدیر عامل سابق خبرگزاری فارس -دیگر رسانه متعلق به سپاه- هم که اکنون مشاور رسانه‌ای فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی جزو منتقدان است، مانند دیگر چهره‌های نظامی در این روزها سعی می‌کند چندان در مخالفت با دولت صریح نباشد. حمیدرضا مقدم‌فر اتکا به “ادعاهای مقامات آمریکایی” و تردید و انکار در “اظهارات تیم خودی” را مردود دانسته و گفته: “مخالفت صرف که در آن نسبت به تیم مذاکره‌کننده ایرانی اتهام‌افکنی صورت گرفته و به این فرزندان ملت تهمت دروغگویی و دور زدن مردم زده می‌شود، نمی‌تواند رویکرد مناسبی باشد. برخی افراد در این رویکرد چشمان خود را بسته و بدون دیدن هرگونه دستاورد و نقاط مثبت و همچنین بدون توجه به زحمات و تلاش‌های طاقت‌فرسای تیم مذاکره‌کننده ایرانی، همه چیز را سیاه و تاریک جلوه داده و بیانیه لوزان را خیانت به نظام اسلامی و ملت ایران توصیف می‌کنند.”
او اما دستاوردها را ناشی از “هدایت‌های رهبر معظم انقلاب و مقاومت دولت و ملت” دانسته و “موافقت صرف” و “بزرگ‌نمایی‌های بیجا و بی‌دلیل” را هم رد کرده است. به اعتقاد او رویکرد “حمایتی ــ نظارتی” نسبت به تیم مذاکره‌کننده ایرانی، مناسب و اصولی است.
سردار محمدرضا نقدی، رییس سازمان بسیج مستضعفین هم ترجیح داد ضمن ابراز مخالفت با آمریکا، دولت و منتقدانش را به همدلی دعوت کند. به گفته او، این مذاکرات یکبار دیگر ثابت کرد مقامات امریکایی دروغگو و غیر قابل اعتماد هستند چرا که مقامات آمریکایی برخلاف توافقات به دست آمده که از سوی حسن روحانی و جواد ظریف عنوان شده، سخن گفته‌اند.
این مقام ارشد نظامی تاکید کرد: «بهترین کمک مردم به دولت در این شرایط برای رسیدن به حداکثر امتیاز و لغو کامل تحریم ها، افشای هر چه بیشتر چهره حیله گر و عهدشکن و دروغگوی امریکا در کشور و منطقه است.»
او البته معتقد است که رفع تحریم‌ها تاثیری بر اقتصاد ایران ندارد: “متأسفانه، مشکل ما این است که خیلی از افراد تا زمانی که لغو تحریم ها را نبینند و خودشان به عینه بی تاثیر بودن لغو تحریم ها در حل مشکل بیکاری و تورم را لمس نکنند، حاضر به دست به کار شدن برای اقتصاد مقاومتی نیستند. در نتیجه بهترین راه، همدلی و همزبانی با دولت برای وادار کردن امریکا به پذیرش تعهدات لوزان در سند نهایی توافق جامع، افشای عهدشکنی و دروغگویی و زیر فشار گذاشتن امریکا با پیشروی های بیشتر میدانی به سوی اهداف و تکمیل محاصره ی هم پیمانان او در منطقه است.”
انتقاد از ظریف: از ادبیات دیپلماتیک منحرف نشو
اکبر هاشمی رفسنجانی هم از جمع مدافعان، روز دوشنبه در دو دیدار جداگانه از تفاهم به دست آمده حمایت کرد. رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: “این که وزرای خارجه ۶ کشور بزرگ دنیا، ساعت‌ها و روزها در مذاکره با ایران بنشینند و برحق ایرانیان تأکید کنند، نشان از حقانیت و درک تاریخی ایران است که رئیس‌جمهور آمریکا به آن اعتراف کرد.”
معاون پارلمانی دولت اصلاحات هم معتقد است که ابراز دلواپسی افراطیون نکته‌ای منفی نیست چرا که “با این رفتار، به نظر می‌رسد تیم مذاکره‌کننده در مسیر درست گام برداشته است”. محمدعلی ابطحی، از نزدیکان سید محمد خاتمی گفته است: “لغو تحریم‌ها به هر میزان و به هر شکلی یک دستاورد برجسته است چرا که ملت بسیار احتیاج دارند که یک زندگی آرام و بدون تنش را داشته باشند… این یک مسئله تاسف‌آور تاریخی است که چرا ما به این نقطه رسیدیم و در طول هشت سال اخیر این مسائل برای کشور رخ داد.”
اما محمد نعیمی‌پور، عضو هیات رییسه مجلس ششم و اعضای جبهه مشارکت که از حامیان تفاهم لوزان است یادداشتی برای روزنامه اعتماد نوشت و از او بابت بیان جمله‌ای در مصاحبه تلویزیونی انتقاد کرد: “دیپلماسی و مذاکره ادبیات خاص خود را دارد و توجه به تاثیر عمیقی که برخی بازیگران می‌توانند بر این مذاکرات داشته باشند و آن را از مسیر منافع ملی کشورهای طرف گفت‌وگو به نفع خودشان خارج کنند، حساسیت این ادبیات و پایبندی به تعهدات طرفین را دو چندان می‌کند و لذا نباید فشارهای سیاست داخلی و افکار بخشی از فعالین سیاست داخلی باعث انحراف از ادبیات دیپلماتیک شود و لذا استفاده از ادبیاتی که ممکن است برخی را خشنود کند، حتی در یک مصاحبه تلویزیونی جایز نیست. مثلا استفاده از جملات و یا کلماتی علیه کشورهای طرف مذاکره که مطلوب برخی بازیگران سیاست داخلی است، اما در عرف دیپلماسی حرفه‌ای جایگاهی ندارد.”
ظریف در پاسخ مجری تلویزیون که از اظهارات متناقض مقامات آمریکایی ها می‌پرسید، گفته بود: “بیجا فرموده‌اند” و نعیمی‌پور با اشاره به این جمله توصیه کرده است: “توجه داشته باشید مذاکره ادامه دارد و شما و یاران‌تان در چشم رقیب یک وزیر خارجه و دیپلمات کارکشته و باشخصیت هستید و این وجهه کمک موثری برای شما و ملت است تا مذاکرات تا انتها بهتر پیش برود، تحت فشار قرار دادن و وادار کردن شما به استفاده از کلماتی که فقط دل برخی افراد را خنک می‌کند، شایسته نیست.”
