گوئیدو سانته وکی
آنها مثل کالاهای روی پیشخوان مغازه، کنار یکدیگر نشسته بودند. در واقع آنها کالا هم هستند، آنها روسپیان تهران هستند که شیرین فخیم، هنرمند ایرانی در نمایشگاهی که در گالری ساچی لندن که متعلق به چارلز ساعتچی است، به نمایش گذاشته شده است.
روسپیان فخیم، عروسک هایی هستند که در ساخت آنها از مواد مختلفی استفاده شده است، صورت آنها از که از سرامیک ساخته شده تا سینه های بزرگشان که هندوانه است. لباس زیرشان سکسی است و چکمه های بلند پوشیده اند. برای اینکه نشان داده شود که یکی از مدل ها دگرجنسگرا است، پستان بندش پارچه بافته شده است.
در همان سالن که متعلق به اهالی سرزمین هزار و یک شب است ولی آثار به نمایش در آمده هیچ ربطی به آن ندارد، تابلوی “مردان خدا” به نمایش گذاشته شده است. مردان ریشو، پشمالو، که چادر گل گلی پوشیده اند و با حالتی شهوت آمیزی به هم چسبیده اند، قطعا و مشخصا همجنسگرا هستند: چهره همه شان یکی است و این اثر متعلق به رامین حائری زاده، هنرمند جوان ایرانی که در نمایشگاه ساچی به نمایش درآمده است. این آثار به گونه ای فاش کننده اسرار و تاثیرگذار هستند. رئیس جمهور ایران می گوید که در ایران همجنسگرا وجود ندارد. شاید برگزیدن نام “مردان خدا” برای تابلوی به نمایش گذاشته شده با توجه به خشم و خشونتی که در سال 2006، بعد از چاپ کاریکاتورهای پیامبر در دانمارک برپا شد،خطرناک باشد. شاید تصادفی باشد اما در کاتالوگ نمایشگاه “خاورمیانه جدید” که 19 نفر از کشور های ایران، سوریه، عراق و الجزایر در آن حضور داشتند، دو نفر نخواستند که چهره شان شناخته شود: یکی از آنها کلاه نقاب دار گذاشته بود و دیگری که در آمستردام زندگی می کند، هیچ عکسی نگذاشته بود.
کارشناسان معتقدند که اگر این یک رنسانس در دنیای عرب نباشد، قطعا آغاز روند سرمایه گذاری روی آثار هنری است. اخیرا موزه هنر های اسلامی در قطر افتتاح شده است؛ ابوظبی بیش از یک میلیارد دلار نفتی را روی یک پروژه با همکاری موزه لوور، سرمایه گذاری کرده است. لینا لازار، از حراجی مشهور ساوتبی، می گوید:« این روز ها تعداد گالری های نقاشی که در تهران افتتاح می شود، از پاریس یا رم، بیشتر است». با این حال تعدادی از این آثار قابل نمایش داده شدن در لندن بودند: زیرا باعث ایجاد خشونت می شدند.
بعضی از شرکت کنندگان در نمایشگاه، به کشورهای دیگر مهاجرت کرده اند. علی بنی صدر، هنرمند 32 ساله ایرانی است که زمانی که 12 سال داشت با خانواده اش به آمریکا گریخت. او در تابلو اش، فرقه افسانه ای حشاشین، جنگجویانی که از حشیش استفاده می کردند را به تصویر کشیده است که از نام این فرقه کلمه “ اسسین” برای ما ایتالیایی ها به ارث گذاشته شده است. علی که در نیویورک زندگی می کند و یه اوباما رای داده است، می گوید: “بحث من در مورد خدا نیست بلکه درباره مذهبی است که با استفاده از نام خدا جنگ افروزی می کند”. از او سسوال کردم که آیا به ایران باز می گردی، لبخندی می زند و می گوید: “اگر اوضاع بهتر شد”. ابوالحسن بنی صدر، اولین رئیس جمهور لائیک ایران که در سال 1981 مجبور شد که با لباس زنانه از ایران فرار کند، عموی علی است و سی سال است که منتظر چنین فرصتی است.
وفا هورانی، در رام الله، در قلب فلسطین، زندگی و کار می کند. او با ماکت “قلندیه 2067” به نمایشگاه آمده است: قلندیه یکی از ایست های بازرسی در فلسطین است. در سال 2067، صد سال از جنگ شش روزه گذشته است، اما وفا در وسط دهکده اش، دیوار امنیتی ساخت اسرائیل را در اندازه مینیاتوری گذاشته است. قسمت فلسطین یک آینه گذاشته است. از او می پرسم معنای این کارچیست و او او توضیح می دهد: “معنای آینه بزرگ برای من نسل سومی است که باید باید در فلسطین متولد شود و فتح و حماس که فقط آینه های کوچکی به مردم فلسطین داده اند که در آن نگاه کنند، به مبارزه بطلبد. این آینه بزرگ باید اشتباهات ما، اشتباهات عرب ها را به ما نشان بدهد و ما را به فکر فرو ببرد”.
مروان رشماوی، هنرمند لبنانی نقشه کائوچویی بیروت را در کف زمین سالن بزرگ انداخته است: انگار که از دیگران دعوت می کند که روی ان راه بروند، درست مثل گروه های نظامیانی که این کار را کرده اند. “روح” اثر قادر عطیه هنرکند فرانسوی متولد الجزایر توحه عده زیادی را به خودش جلب کرده است: 240 مجسمه زن در حال نماز خواندن را درست کرده است. مجسمه ها در اندازه طبیعی هستند و جنسشان ورقه آلومینیومی است؛ مجسمه ها صورت ندارند تا بی هویتی زنان را نشان بدهد. سیاست در این نمایشگاه موج می زند.
منتقدان انگلیسی می گویند که این جوانان، ملاها، حقایق اجتماعی که زیر چادر پنهان شده است و اسلام برهنه را به نمایش گذاشته اند. برخی می گویند این آثار بیش از هنر به مسائل سیاسی پرداخته اند. هنوز برای گفتن این نکتهزود است که آیا ملاقات با ساعتچی، در های موفقیت را به روی این جوانان هنرکند می گشاید یا باید منتظر یک فتوای تهدید آمیز باشند. به عنوان پیش درآمد این قضیه باید گفت که شیرین فخیم با “روسپیان تهران” و رامین حائری زاده با “مردان خدا”، به نمایشگاه نیامدند. به گالری گفته شد که علت نیامدن آنها مشکل ویزا و تاخیر در پرواز هواپیما بوده است.
منبع: کوریره دلا سرا 30 ژانویه