از ۱۵ آذر ۹۱ که فاجعه آتش سوزی در دبستان دخترانه‌ی روستای شین‌آباد آذربایجان غربی روی داد، دو سال گذشته است. دو سال سخت و پر مشقت برای کودکان سوخته شین‌آبادی که به صورت مداوم، درگیر رفت و آمد از شین‌آباد به تهران، روند طولانی درمان و جراحی‌های مداوم، مشکلات معیشتی و پیگیری دریافت هزینه‌های درمان و دیه بودند. حالا پس از گذشت این مدت، عثمان مزین یکی از وکلای دختربچه‌های شین‌آبادی به “روز” خبر می‌دهد که نادیا صالح یکی از کودکان آسیب‌دیده همه دیه خود را که بیش از تعهد بیمه هم بوده، دریافت کرده است. به گفته مزین قرار شده دیگر کودکان هم در روزهای آتی دیه خود را دریافت کنند. این وکیل دادگستری می‌گوید که مساله دیه آسیب دیدگان حادثه شین‌آباد از ابتدا با دو مشکل روبرو بوده است: “اول می‌خواستند به دختران دیه نصف بدهند که بعد از پیگیریهای ما برای اختصاص دیه کامل و برابر با پسران، مسئولان پذیرفتند به همه آسیب دیدگان دیه برابر تعلق بگیرد. مشکل دوم هم سقف تعهدات بیمه بود. بیمه تا ۱۵۰ میلیون تومان تعهد پرداخت دارد درحالی که دیه آسیب دیدگان بیش از این بود که بعد از پیگیریهای ما از طریق دفتر ریاست جمهوری، این مشکل نیز رفع شد.”
مشکلاتی که هرروز بیش‌تر شد
تا دو سال پیش کمتر کسی روستای شین‌آباد پیرانشهر را می‌شناخت تا یک روز پاییزی که مدرسه دخترانه کوچکی در این روستا طعمه آتش شد و چندین دختربچه در آتش سوختند و نام شین‌آباد در کشور پیچید. آن روز بخاری نفتی آتش گرفته و تلاش سرایدار مدرسه هم برای خاموش کردن شعله راه به جایی نبرده بود. از ۳۷ نفر دانش آموز حاضر در کلاس، ۲۸ نفر دچار سوختگی شدند. دو نفرشان با نام‌های سارینا رسول‌زاده و سیران یگانه جان باختند و ۱۲ دختربچه دیگر به ویژه در نواحی صورت و سر و گردن و دست‌ها دچار سوختگی شدید و بعضا دچار نقص عضو شدند. مشکلات دانش‌آموزان آسیب‌دیده از همان ابتدا برای درمان، جراحی، هزینه رفت و آمدشان به تهران و دیگر شهرهای بزرگ آغاز شد و مسئولان به بسیاری از وعده‌های داده شده وفا نکردند. خبرنگار شرق سال پیش به روستای شین‌آباد سفر کرد و از اوضاع نامناسب روحی، جسمی و مالی کودکان آسیب‌دیده و خانواده‌هایشان خبر آورد: “آنچه بیش از همه مادران دختران شین آبادی را نگران کرده است، وضعیت جسمانی کودکان، اوضاع روحی آنها و مشکلات معیشتی خانه است… مادر اسرین معروفی… بریده بریده می گوید: حال اسرین زیاد خوب نیست. دختر ظاهر داری می کند. شب ها از کنار من تکان نمی خورد و هر چند ساعت یک بار بدنش به خارش می افتد و مالشش می دهم، کابوس زیاد می بیند. قبلابیشتر بود و الان کمی بهتر شده. چندماه پیش خواب می دید و داد می زد که خانه پدر بزرگ آتش گرفته است و تا صبح بی قراری می‌کرد.”
مشکلات خانواده‌های دختران شین‌آبادی اما به اینجا ختم نمی‌شد؛ چنانچه روزنامه شرق چندی پیش شرح داد که “این خانواده‌ها طی یک‌سال‌ونیم گذشته بیش از ۱۰ بار و هر دفعه بیش از ۲۰ روز در تهران مانده‌اند و پیگیر وضعیت درمانی دختران آسیب‌دیده خود بوده‌اند. پدران این دانش‌آموزان به دلیل پیگیری وضعیت درمانی دختران خود تا حد زیادی ازکارافتاده شده‌اند و مادران دانش‌آموزان به گفته پزشکان معالج این دانش‌آموزان زیر بار فشار روانی بالایی هستند. همچنین رفت‌و‌آمد‌های زیاد به تهران و شرایط روحی نامساعد دانش‌آموزان وضعیت تحصیلی آنان را نگران‌کننده کرده و در تهران هیچ معلمی به صورت پاره‌وقت به آنها درس نداده است.”
با این حال پرداخت دیه به آنها با موانعی روبه‌رو بود. حسین احمدی‌نیاز، دیگر وکیل این کودکان در این ارتباط به “روز” توضیح داده بود که “شرکت بیمه اعلام کرده چون صدمات وارد شده به دختر‌بچه‌ها بیش از یک‌سوم است، به همین دلیل دیه آنها، نصف پرداخت می‌شود.”
تصمیم شرکت بیمه بر اساس ماده‌ای از قانون مجازات اسلامی بود که احمدی‌نیاز به آن اشاره کرد: “در بحث قتل، دیه زن نصف دیه مرد محسوب می‌شود؛ در قاعده دیگر هم آمده هرگاه دیه زن بیش از یک‌سوم باشد، نصف می‌شود. اما این خلاف روح قانون است، اصلاحاتی در همین مبحث در گذشته صورت گرفت اما متاسفانه بعضا این اصلاحات لحاظ نمی شود و این نابرابری در بحث دیه کماکان وجود دارد.” کودکان شین‌آبادی بارها به همراه خانواده‌ها برای اعتراض به روند رسیدگی ناعادلانه به وضعیت‌شان جلوی نهاد ریاست جمهوری تجمع و تحصن کردند.
حالا حسین احمدی‌نیاز، وکیل دادگستری خبر می‌دهد که با “استناد به اصل ۲۰ و ۲۱ قانون اساسی و با استدلال فقهی و حقوقی از مواد ۵۶۰، ۵۶۱ و تبصره ذیل ماده ۵۵۱ قانون مجازات اسلامی جدید و پیگیریهای مستمرانه وکلای کودکان و مساعدت و پیگیری دفتر محمدباقر نوبخت معاون نظارت راهبردی رییس جمهور و همکاری بسیار خوب شرکت بیمه ایران دیه این کودکان به صورت صد درصد و مساوی با دیه مرد پرداخت خواهد شد.” احمدی نیاز در مورد دیه افرادی که قبلا رضایت داده‌اند نیز به ایرنا گفته است: ابتدا باید دادخواست ابطال رضایتنامه آنان را داده و سپس نسبت به دریافت دیه اقدام کنیم.
۱۳۰ هزار کلاس درس نا امن
اما ماجرای شین‌آباد تنها فاجعه‌ای نیست که نا امن بودن کلاس‌های درس در مدارس به بار آورده است. هنوز ۱۳۰ هزار کلاس درس در ایران از لحاظ گرمایشی غیرایمن هستند. یعنی ۱۳۰ هزار کلاس می‌توانند حوادثی مانند شین‌آباد، درودزن، سفیلان و… بیافرینند که باعث شد دانش‌آموزان به علت نقص فنی یا واژگونی بخاری نفتی در آتش سوختند؛ برخی جان باختند و برخی سال‌هاست با سوختگی شدید و عوارض آن دست و پنجه نرم می‌کنند. رسول خضری، نماینده مردم سردشت و پیرانشهر گفته است بعد از اتفاقی که در شین آباد افتاد، از ۱۵۰ هزار کلاسی که از لحاظ گرمایشی غیرایمن بود، ۱۳۰ هزار کلاس هنوز هم غیرایمن است و تنها ۲۰ هزار کلاس را توانستند ایمن کنند که ۹۰ درصد آن هم به خاطر حضور خیرین بوده است. مرگ و سوختگی ده‌ها کودک دانش‌آموز و همچنین تعدادی از آموزگاران طی سال‌های گذشته، بر اثر بی‌توجهی مسئولان به سیستم‌های گرمایشی غیراستاندارد در مدارس به وقوع پیوسته است. اما با وجود مشخص بودن منابع خطرساز، امسال هم دانش‌آموزان در حالی وارد ماه‌های سرد سال شده‌اند که کلاس‌های درس‌شان ایمن نیست؛ همان کلاس‌هایی که ساعات فراوانی از روز را در آن می‌گذرانند. خضری، نماینده مجلس هم هشدار می‌دهد که هرلحظه امکان دارد حادثه‌ای مثل حادثه شین آباد پیش بیاید.
عکس مرتضی قدیمی، وب‌سایت شهروندان
