تصاویر منتشر شده از جنبش اعتراض ایرانیان به انتخابات 12 ژوئن از شرکت تعداد زیادی از زنان در تظاهرات حکایت می کنند. در جریان مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری نیز زنان فعالانه شرکت داشتند آن هم در کشوری که زنان از نظر حقوقی نصف مردان حساب می شوند. اکنون دیگر زمان انتخاب پوشش و آرایش به عنوان نماد نافرمانی زنان گذشته است.
بنا به گفته شاهدان عینی در ایران تعداد زنان شرکت کننده در تظاهرات تقریباً برابر تعداد جوانان است، حتی زمانی که تظاهرات صورتی خشونت آمیز به خود می گیرد و نیروهای امنیتی در مقابل پرتاب سنگ از جانب تظاهر کنندگان برای سرکوب اعتراضات به سلاح گرم متوسل می شوند.
در ایام مبارزات انتخاباتی نیز زنان نقشی را برعهده گرفتند که تاکنون ایفا نکرده بودند. زهرا رهنورد همسر میرحسین موسوی نامزد انتخاباتی، در مجامعی که خود برگزار کننده آن ها بود شرکت می کرد و در مواقعی که به همراه شوهرش در گرد هم آئی ها حضور می یافت دست در دست او به صحنه می آمد، منظره ای که در ایران به ندرت دیده می شود. فاطمه کروبی، همسر مهدی کروبی نیز که یکی از چهره های حرکت زنان ایران و مدیر یک مجله زنانه است در مبارزات انتخاباتی همسرش شرکت داشت. همسر وی با ارائه پیشنهاداتی در جهت دفاع از حقوق زنان، از جمله منع چند همسری، بر میر حسین موسوی پیشی گرفت. به عقیده بسیاری از ناظران هر اتفاقی که پس از انتخابات روی دهد این جنبش تأثیری مثبت در زمینه احقاق حقوق زنان ایفا خواهد کرد.
زنان ایران در جریان انقلاب مشروطیت 1906 تا 1911و انقلاب اسلامی 1979 نیز نقش آفرین بودند امّا در اقلیت قرار داشتند. امّا از این پس تعداد کثیری از آنان به خیابان خواهند آمد. این تحول را می توان بازتاب تغییر وضعیت زنان به خصوص در عرصه آموزش از حدود بیست سال پیش دانست.
دخترها مانند پسرها به آموزش دسترسی دارند و به گفته فرهاد خسرو خاور، سرپرست آموزشی مدرسه عالی علوم اجتماعی[ پاریس] و پژوهشگر مرکز بررسی و تبیین جامعه شناختی حتی اکثریت پذیرفته شدگان مسابقه ورودی دانشگاه ها را تشکیل می دهند. علاوه بر این ایران یکی از معدود کشورهای خاورمیانه است که زنانش می توانند به نمایندگی مجلس انتخاب شوند هرچند این نمایندگان متعلق به جناح محافظه کارند و بر همین اساس ورای حقوقی که به دست آورده اند مطالبه دیگری را مطرح نمی سازند.
امّا قرار داشتن زنان ایرانی در مرتبه ای پائین تر از مردان در آنان عطش شدیدی برای تغییر به وجود آورده است.فرهاد خسرو خاور خاطر نشان می کند که:” عدم هماهنگی میان شرایط حقوقی زنان با واقعیت تحول شان در بطن جامعه روز به روز بیشتر می شود. حضور زنان در عرصه فرهنگی روز به روز بیشتر می شود امّا ساز و کار حقوقی ایران همچنان دست و پای آن ها را بسته است”.
در این شرایط خشم زنان متوجه محمود احمدی نژاد شده است زیرا به گفته فرهاد خسرو خاور:” احمدی نژاد در نظر دختران جوان شهرهای بزرگ و متوسط نماد نیروی انتظامی حافظ اخلاق یعنی دستگاهی است که آن ها از آن نفرت دارند. از همین رو خصومت آن ها نسبت به احمدی نژاد جنبه شخصی پیدا کرده است”. شیرین عبادی برنده نوبل صلح در این مورد با خسرو خاور هم عقیده است. وی در نخستین لحظات شروع حرکت های اعتراضی اظهار داشت:” نارضایتی و احساس سرخوردگی ناشی از در مخمصه قرار گرفتن که به قبل از انتخابات مربوط می شود منشأ ناآرامی های امروز است. حضور زنان به این خاطر[ در تظاهرات] چشمگیر است که ناراضی ترین قشر جامعه را تشکیل می دهند”.
به گفته شاهدان عینی شبه نظامیان بسیجی زنان را به عمد هدف حملات خود قرار می دهد. زنان تظاهر کننده همانند مردان به زمین می افتند و در رسانه ای شدن جنبش سهیم اند. به خصوص پس از مرگ ندا آقا سلطان که در پی پخش صحنه فیلمبرداری شده مرگش در اینترنت عنوان نخستین زن شهید جنبش معترضین را گرفت.
جنبش اعتراض مردم ایران می تواند سرنوشت زنان را تغییر دهد حال رئیس جمهور برآمده از دل وقایع کنونی ایران هرکس می خواهد باشد. عده ای نگران آنند که تثبیت احمدی نژاد در
مقام خود با پس رفت شدید وضع زنان همراه باشد زیرا یکی از مشخصه های دوره اول ریاست جمهوری او ایجاد محدودیت های تازه در زمینه حقوق زنان بود. امّا فرهاد خسرو خاور معتقد است که:” زنان برای متحول ساختن حقوقشان باید آن را مطالبه کنند. با اینحال نخستین گام برداشته شده است. تا دستیابی به برابری کامل راه درازی در پیش است امّا اتفاق نمادینی رخ داده که می تواند کلّ سیستم را تکان دهد”.
منبع: لوموند 26 ژوئن
