در حالیکه نیروهای نظامی ایران در مقابل تلاش‌ها برای بازرسی‌های شدیدتر از تاسیسات هسته‌ای این کشور مقاومت می‌کند، دولت اوباما روز جمعه تحریم‌هایی را علیه سازمان‌های متعدد ایران، از جمله یکی که توسط یک دانشمند اداره می شود که به اعتقاد بسیاری با تحقیقات مرتبط با ساخت سلاح هسته‌ای مربوط می‌شود، اعمال کرد.
کاخ سفید در بیانیه‌ای گفت، با این‌که آمریکا نسبت به توافق نوامبر متعهد است، این تحریم‌ها ادامه استراتژی این کشور برای حمله به گروه‌هایی است که سعی می‌کنند تحریم‌های موجود را نادیده بگیرند یا آن‌ها را نقض کنند.
اما با گذشت یک ماه و نیم از تمدید مهلت مذاکرات، ایران نتوانسته در زمان مقرر اطلاعات لازم در مورد تحقیقات هسته‌ای خود را ارائه دهد و گفته که اجازه بازدید از سایت‌های نظامی خود را که گمان می‌رود با آزمایش‌های هسته‌ای مرتبط هستند نخواهد داد. این کشور عنوان کرده که در حال تکمیل کار بر روی ساخت سانتریفیوژهای بسیار قوی‌تر برای تولید سوخت هسته‌ای است.
تحریم‌های روز جمعه بسیار قبل از بیانات تهران در حال بررسی بوده است؛ به نظر می‌رسد واکنش ایران بخشی از کشمکش داخلی در کشور بر سر این است که آیا توافق هسته‌ای به نفع کشور است یا خیر.
مهترین این جریمه‌ها علیه سازمان تحقیقات و ابداعات دفاعی است که سه سال و نیم پیش توسط محسن فخری‌زاده که پدر تحقیقات گاه‌وبی‌گاه سلاح هسته‌ای در دهه ۱۹۹۰ و دهه گذشته قلمداد می‌شود تاسیس شد. او در سال ۲۰۱۱ دانشگاه مالک اشتر را ترک کرد تا این سازمان جدید را پایه‌گذاری کند. این سازمان بخشی از عناصر متعدد زیرساخت‌های هسته‌ای ایران محسوب می‌شود که سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا و اروپا اعتقاد دارند بخشی از تلاش‌ها برای پنهان کردن مقیاس فعالیت‌های ایران است.
تخصص آقای فخری‌زاده برای تلاش غرب در جهت توقف ایران در ساخت سلاح هسته‌ای یا سرهم کردن اجزایی که می‌تواند برای ساخت کلاهک هسته‌ای مورد استفاده قرار بگیرد، بسیار حیاتی است. او به عنوان رازدار مهمترین اسرار هسته‌ای ایران در مذاکرات نقشی مهم داشته، اما هرگز در آن‌ها شرکت نکرده است. مقامات ایران در ماه ژوئن گفتند که غیبت او عاقلانه است، چون او در صدر فهرست اسرائیل از دانشمندان ایرانی است که بسیاری از آن‌ها در سال‌های اخیر ترور شده‌اند.
آقای فخری‌زاده که قبلا استاد دانشگاه بوده، سال‌ها در فهرست مقامات مورد تحریم سازمان ملل بوده است. اما این اعتقاد وجود دارد که او بسیار سفر می‌کند. مشخص نیست چرا وزارت خارجه آمریکا برای قرار دادن نام سازمان او در فهرست تحریم‌ها این همه صبر کرده است.
اما اعلام تحریم‌ها تنها چند روز پس از آن صورت گرفت که ایران گفت به بازرسان اجازه دیدن از پارچین را، که سال گذشته از آن بازدید صورت گرفته، نخواهد داد. مهلت روز دوشنبه برای ارائه اطلاعات به آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای گذشت، اما ایران گفته است در حال کار روی پاسخ به سئوالات بازرسان است. انتظار می‌رود این روند ماه‌ها یا سال‌ها طول بکشد.
ایران همچنین خاطرنشان کرده که در حال سرعت بخشیدن به ساخت نسل جدید سانتریفیوژهایی است که می‌تواند تا ۲۴ برابر اورانیوم را سریع‌تر غنی‌سازی کند.
علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران این هفته به خبرگزاری‌های ایران گفت: “ساخت و تولید سانتریفیوژهای جدید حق ماست.” اما گزارش‌های ایران اشاره می‌کنند که تنها آزمایش مکانیکی سانتریفیوژهای جدید انجام گرفته است. روشن نیست آیا این موضوع، توافق سال گذشته ایران برای توقف فعالیت‌های هسته‌ای را نقض می‌کند یا خیر. شواهدی مبنی بر این‌که به سانتریفیوژهای جدید، سوخت هسته‌ای وارد شده وجود ندارد.
ممکن است این بیانات برای این صورت گرفته باشد تا آن‌هایی را در تهران که اعتقاد دارند تحقیقات و توسعه برنامه هسته‌ای کشور باید پیش برود دلشاد کند. اما آقای صالحی در بیانات دیگری گفت، ایران در حال تغییر طراحی راکتور هسته‌ای اراک است تا پلوتونیوم کمتری تولید کند که می‌تواند افتتاح این راکتور را سه سال به تاخیر بیاندازد.
با این حال تحریم‌های وزارت خارجه متوجه راکتور اراک هم می‌شود. موسسه تحقیقات تکنولوژی و علوم هسته‌ای ایران که گفته می‌شود به ساخت این راکتور کمک کرده نیز مورد تحریم قرار گرفته است.
ممکن است تحریم‌های جدید تاثیر زیادی بر این سازمان‌ها که فعالیت‌های خود را به خوبی پنهان می‌کنند نداشته باشد. حتی این بحث هم وجود دارد که تحریم‌های غرب چقدر بر ایران تاثیر دارد؟ پیام محسنی، که مدیر ایران دانشکده کندی هاروارد است، در سفر اخیر خود نتیجه گرفته است که تحریم‌ها تاثیر کمی بر گروه برگزیده ایران دارد و بسیاری از آن‌ها را ثروتمندتر کرده است.
وی در یادداشت‌های اخیر خود نوشته است: “به نظر من ایرانی‌ها نسبت به قدرت در حال رشد و موقعیت منطقه‌ای خود بسیار مطمئن هستند و هیچ اثری از اضطرار یا نیاز به مصالحه یا حل بن‌بست هسته‌ای در آن‌ها دیده نمی‌شود. آن‌ها اعتقاد دارند که از کشمکش‌های منطقه‌ای، از جمله سوریه و ظهور داعش در عراق سود برده‌اند. این تلقی بویژه در دیدارهای من با شخصیت‌های محافظه‌کار کشور شوک‌آور بود.”
منبع: نیویورک تایمز - ۲۹ اوت
