امید معماریان
info
دکترعبدالکریم لاهیجی نایب رییس کنفدراسیون جهانی حقوق بشر در گفت وگو با ”روز” از تلاش های انجام شده برای اطلاع رسانی درخصوص وضعیت حقوق بشر درایران در جریان تهیه گزارش دبیرکل سازمان سخن گفته است. به گفته این فعال حقوق بشرموضوعاتی مانند اعدام ودیگر مجازات های بدنی، آزار واذیت فعالان حقوق بشر، حقوق زنان وروزنامه نگاران و نیز آزادی بیان وآزادی مذهب از مهمترین محورهای این گزارش خواهند بود. این گفت و گو را می خوانید.
همکاری نهادهای حقوق بشری غیردولتی با بخش های مختلف سازمان ملل برای تهیه گزارشی که قراراست درخصوص وضعیت حقوق بشر درایران توسط دبیرکل به مجمع عمومی اراده شود چگونه است؟
سال گذشه که قطعنامه ای علیه وضعیت حقوق بشر درایران صادر شد قرارشد دبیرکل سازمان ملل گزارشی را تا سپتامبر سال جاری در این خصوص برای مجمع عمومی تهیه کند. متاسفانه گزارشگران سازمان ملل به دلیل ندادن ویزا از طریق مقامات جمهوری اسلامی نمی توانند به ایران برون.د بنابراین این سوال وجود داشته که به چه صورت این گزارش توسط سازمان ملل باید آماده شود. درگفت وگوهایی که طی دو روز اقامتمان در ژنو با کمیساریای حقوق بشر سازمان ملل داشتیم، معلوم شد دبیرکل ماموریت فوق را به این کمیساریا داده است. درملاقاتی که با مسپول قسمت آسیا در دفتر خانم آربر انجام شد گفتند که این گزارش در اواسط ماه جولای باید آماده شود. قرار شد اطلاعات کافی در اختیار ایشان گذاشته شود. به خصوص آن مواردی که به اعتقاد ما نقض فاحش حقوق بشر درایران است. سیاهه ای از افرادی که زیر سن هجده سال مرتکب جرم شده والان در انتظار اجرای حکم اعدام هستند در همان جلسه به مسوول مربوطه داده شد. اطلاعات دیگری هم قرارشد ظرف هفته های آینده دراختیار وی قرار گیرد. امید داریم تا قبل از ماه سپتامبر این گزارش آماده شود و با شروع مجمع عمومی سازمان ملل، دبیرکل این گزارش را اراپه کند.
تا پیش ازاین گزارشگران سازمان ملل به ایران می رفتند وبا افراد صحبت و نیز مکان های مختلف را بازدید می کردند. امسال چنین فرصتی را نخواهند داشت. این چه تاثیری روی کیفیت گزارش خواهد گذاشت؟
رویه دولت جمهوری اسلامی این بوده است که جز چند سال و چندین مورد برای گزارشگران حقوق بشر سازمان ملل ویزا صادرنکرده است. از سوی دیگر نهاد حقوق بشری سازمان ملل به شورای حقوق بشر تغییر شکل یافت که تاثیراتی را در روند کارها گذاشته است. در حال حاضر دو نهاد حقوق بشری در داخل ودر خارج از ایران در ارتباط با فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر هستند واین فدراسیون درشورای حقوق بشر حق اظهار نظر دارد و ما مرتب وضعیت حقوق بشر را هم به شورا وهم به کمیساریا اعلام می کنیم. بنابراین به آن صورت خلاپی از جهت اطلاع رسانی وجود نخواهد داشت. البته باید برای گزارشگران حالت اقناع به وجود بیاید ولی با توجه به روابط ناشی از اعتمادی که بین سازمان های غیردولتی حقوق بشر ونهادهای حقوق بشر وجود دارد وبا توجه به اینکه بیشتر موارد حقوق بشر نیز از طریق اینترنت در مجامع بین المللی مطرح می شود فکر نمی کنم به صرف اینکه گزارشگران نمی توانند نماینده به داخل ایران بفرستند تاثیرچندانی درکیفیت گزارش مربوطه بگذارد و چگونگی رعایت حقوق بشر در کشورها به اطلاع نهادهای حقوق بشر سازمان ملل می رسد.
به نظرشما رویکرد گزارش چگونه خواهد بود؟
این گزارشی است که باید کمیسیاریای حقوق بشر سازمان ملل بدهد. یکی ازمساپلی که درجلسه سه شنبه گذشته مطرح کردیم لایحه جدید مجازات اسلامی است که به مجلس هفتم داده شده وهمچنان پیش روی مجلس کنونی است وگفتیم که همه مجازات های بدنی از جمله سنگسار دراین لایحه است و وضعیت بدتر شده چون برای اولین بار ارتداد را وارد این قانون کرده اند. قرارشد موادی از این لایحه را ترجمه کنیم و به کمیساریا بدهیم. با توجه به اینکه روند اعدام و مجازات های بدنی و شکنجه و محکومیت های پی در پی مدافعان حقوق بشر وحقوق زنان و روزنامه نگارانی از جمله آقای کبودوند، آقای باقی (که خوشبختانه دوهفته ای به مرخص آمده اند) روناک صفارزاده وهانا عبدی این سرفصل های اصلی گزارش همین مساپل خواهد بود. وضعیت آزادی وجدان و آزادی مذهب و دستگیری هیات امنای بهاییان ایران که همچنان در زندان هستند اینها مساپلی است که به نظر من سرفصل های اصلی گزارش را تشکیل می دهند.
اننظار می رود که دولت ایران چه واکنشی به انتشار این گزارش نشان بدهد؟
در جلسه ای که ما درژنو داشتیم نماینده ای هم از جمهوری اسلامی حضور داشت و او می گفت که این چیزهایی که شما می گویید همه جای دیگر دنیا هم هست وهمه جای دنیا حقوق بشر نقض می شود. من در جواب به او گفتم که درست است که این موارد در دیگر کشورهایی که ذکر می کرد -یعنی کشورهای غربی - هم وجود دارد ولی دراین کشورها مدافعان حقوق بشر را زندان نمی اندازند و اجازه اطلاع رسانی وجود دارد. جمهوری اسلامی چه در شورای حقوق بشر و چه درکمیته سوم تمام کوشش خود را می کند تا اصلا قعطنامه مطرح نشود. در واقع روشی را که چین سالها اعمال می کرد ایران هم یاد گرفته که به آن “No Action” می گویند که به این ترتیب است که سعی می کنند با یک رای گیری که قبل از طرح قطعنامه در کمیته سوم مجمع عمومی اتخاذ می شود اصلا قطعنامه ازنظر مفاد وموضوع مطرح نشود. ما هم مجبوریم با هیات های نمایندگی لابی وگفت وگو کنیم که موقع رای گیری رای کم نیاوریم. پارسال متاسفانه وضعیت به قدری حساس بود که تا آخرین دقایق نمی دانستیم که تلاش برای عدم صدور قطعنامه واینکه موضوع مختومه شود توسط جمهوری اسلامی چقدرموفقیت آمیز بوده است. اما درنهایت باسه رای توانستیم کمیته سوم را متقاعد کنیم که به قعطنامه رسیدگی کنند ودر مورد اصل ماجرا هم رای گیری شود. آن زمان مساپلی که در قطعنامه ذکر شده بود خیلی مهم بود- مانند اعدام - و موضوع منع اعدام هم مطرح شده بود ورای هم اورده بود پیش از آن، خوشبختانه رای کافی آوردیم. بنابراین مسلم است که درمجمع عمومی آینده هم چه درموقع طرح قضیه درکمیته سوم وچه وقتی که درکمیته سوم رای بیاورد و به مجمع عمومی برود جمهوری اسلامی همه کاری خواهد کرد که قطعنامه رای نیاورد.
برای ما مسلم است که علاوه بر داد وستدهای بازرگانی و دیپلماتیک برنامه دادن هدیه های گران قیمت به هیات های نمایندگی دعوت آنها برای سفرهای تفریحی به ایران وجود دارد. متاسفانه در روابط بین المللی هم این چنین دادوستدها و روابطی وجود دارد. بنابراین جمهوری اسلامی همه ترفندها را به کارخواهد گرفت که قطعنامه ای به ضرر آن صادر نشود و ما درانتظار این وضعیت هستیم همچنان که در سالهای گذشته هم برایمان قابل تصور بود. ما امیدواریم که وضع حقوق بشر درایران به گونه ای باشد که هر سال لازم نباشد که این همه کوشش کنیم که جمهوری اسلامی که نماینده ایران در سازمان ملل است را محکوم کنیم. امیدواریم این قطعنامه ها زنهاری برای مقامات جمهوری اسلامی باشد و وضعیت حقوق بشر را به جایی برسانند که ما هم ناچار نشویم هر سال این همه پیچ وخم بگذریم تا این اخطار را به گوش دولتمردان جمهوری اسلامی برسانیم.