جمهوری اسلامی ایران در زمینه تغییر جنسیت نزد افراد جامعه، یکی از مدرن ترین و پیشرفته ترین قوانین را در جهان دارد. در سال ۱۹۸۳ آیت الله خمینی، رهبر روحانی ایران، فتوایی صادر کرد و در آن حق تراجنسی ها مبنی بر انجام عمل جراحی و به دست آوردن هویت جدید را به رسمیت شناخت. از آن زمان تاکنون تمامی دولت های جمهوری اسلامی در توسعه سیاست های اجتماعی و پزشکی در حمایت از تراجنسی ها گام برداشته اند. پس از به قدرت رسیدن محمود احمدی نژاد در سال ۲۰۰۵، کمک به اشخاصی که تغییر جنسیت داده اند به شکل چشمگیری افزایش یافت؛ اقدامی که ایران را به یک مرجع بین المللی در این زمینه تبدیل کرده است.
آیت الله خمینی در دهه ۶۰ نسبت به اشخاص دوجنسی نظر مثبتی داشت، ولی ازسوی دیگر تراجنسی ها را با همجنس گرایان یکسان می دانست تا اینکه مریم خاتون ملک آرا را که در آن زمان فریدون ملک آرا نام داشت ملاقات کرد. او به آیت الله خمینی گفت: “من یک زن هستم که در کالبد یک مرد قرار گرفته ام.” آیت الله خمینی با مشاوران پزشکی ای که مورد اعتماد او بودند در مورد تفاوت های دوجنسی ها، تراجنسی ها و همجنس گرایان صحبت کرد و بلافاصله اظهار داشت: “شما به اشتباه در این کالبد به دنیا آمده اید و این یک مسأله پزشکی است. این هیچ ارتباطی با گناه ندارد و به همین دلیل شما حق دارید که بدن خود را همانند روح تان کنید و این ازطریق پزشکی امکان پذیر است.” او کمی پس از آن فتوایی برای تراجنسی ها صادر کرد.
براساس آمارهای رسمی در ایران، تعداد تراجنسی ها بین ۱۵ هزار تا ۲۰ هزار نفر است و این درحالی است که آمارهای غیررسمی برآورد می کنند که این تعداد به ۱۵۰ هزار نفر می رسد. ایران کشوری است که پس از تایلند بیشترین تعداد عمل جراحی برای تغییر جنسیت در آن انجام می شود. بخشی از هزینه عمل جراحی تغییر جنسیت طی سال های ابتدایی ازطریق سازمان تأمین اجتماعی و کمیته امداد امام خمینی به صورت وام بدون بهره تا ۱۰۰۰ یورو تأمین می شد. امروز این هزینه به صورت کامل ازطریق سازمان بهزیستی و کمک هایی که از سوی رییس جمهور فعلی ایران پرداخت می شود و تقریباً به ۲۷۰۰ یورو برای هر عمل جراحی می رسد تأمین می گردد.
قوانین ایران تنها به کمک های پزشکی محدود نمی شود. پس از عمل جراحی، هویت جدید شخص نه تنها در کارت شناسایی درج می شود، بلکه جنسیت وی نیز در شناسنامه اش تغییر می کند تا بدین ترتیب هیچ گونه تبعیضی نسبت به او وارد نباشد. از نظر قانونی و اجتماعی، جنسیت جدید او در کلیه مدارک آورده می شود.
با این حال، در غرب توجهات قانونی و پزشکی چندانی به تراجنسی ها نمی شود. در سال ۱۹۸۹ پارلمان اروپا کشورهای عضو اتحادیه را ترغیب نمود تا از نظر پزشکی به تراجنسی ها کمک کنند. در اسپانیا، که یکی از کشورهای پیشروی اروپایی در زمینه احقاق حقوق همجنس گرایان زن و مرد و تراجنسی هاست، تنها استان اندلس و شهر مادرید دارای دو بیمارستان تخصصی در این زمینه اند.
منبع: قرن بیست ویکم، ۲۵ سپتامبر
