البرز محمودی
نم و رطوبت پیرامون آرامگاه کوروش و پاسارگاد آنقدر افزایش یافته که مسوولان محلی آن را “بی سابقه” عنوان کرده اند با این حال مسوولان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور در قبال این خبر واکنش های مختلف نشان داده اند. برخی هرگونه اظهار نظر در این خصوص را “غیر کارشناسانه” می دانند و برخی دیگر اعلام کرده اند اگر رطوبت ناشی از سد سیوند روی مقبره کوروش و پاسارگاد تاثیر بگذارد، دریاچه سد سیوند را خشک می‌کنند.
به گفته شهردار پاسارگاد، افزایش رطوبت در اطراف آرامگاه کوروش و پاسارگاد تا حدی است که هیچ یک از ساکنین این منطقه تا کنون چنین افزایش رطوبتی را به خاطر نمی آورند و بوی نم و رطوبت شدید از سوی تنگه بلاغی به سوی دشت روان است.در بخش جنوب غربی آرامگاه هم که در آرامگاه محسوب می شود، آب های زیر زمینی بالا زده و سنگ های این بخش نیز رگه رگه شده است.
امیر تیمور خسروی، شهردار پاسارگاد همچنین به خبرگزاری میراث فرهنگی گفت: “عصر‌ها بوی نم و رطوبت بسیار زیادی در اطراف آرامگاه کوروش و روستاهای اطراف آن به مشام می رسد که تا کنون بی سابقه بوده است. پاسارگاد همواره به داشتن آب و هوایی پاکیزه و دل انگیز شهرت داشته است، این درحالی است که اکنون به خاطر رطوبت بیش از اندازه، هوای پاسارگاد به شدت شرجی شده است.“
شهردار پاسارگاد همچنین یادآور شد: “در بخش جنوب غربی آرامگاه که در آرامگاه محسوب می شود، آب های زیر زمینی بالا زده و سنگ های این بخش نیز رگه رگه شده است.”
به گفته وی هم اکنون آب های زیرزمینی و صفه‌های دشت پاسارگاد از آب پر شده و در بخشی از نقاط شاهد آمدن آب به سطح زمین هستیم. در حال حاضر رودخانه پلوار (سیوند) پر آب است و محدوده دریاچه سد سیوند را تغذیه می کند. از سوی دیگر دریاچه سد سیوند نیز تا اندازه قابل توجهی بالا آمده است.
به گفته شهردار پاسارگاد، میزان نم و رطوبت اطراف آرامگاه و روستاهای مجاور از زمانی بالا رفته است که سد سیوند تا اندازه قابل توجهی آبگیری شده است. همچنین به گفته خسروی، گزارش های دستگاه رطوبت سنج نزدیک به آرامگاه کوروش از میزان رطوبت خبر می دهند.
این گزارش در حالی منتشر شده است که سد سیوند اوایل سال گذشته و با حضور معاون آب وزارت نیرو و وزیر تعاون آبگیری شد و در همان مقطع بارها کارشناسان در خصوص آسیب رطوبت ناشی از دریاچه سد روی آرمگاه کوروش متذکر شده بوند. حتی بسیاری از ایرانیان با شکایت به دیوان عدالت اداری خواستار جلوگیری از آبگیری این سد شده بودند که البته هنوز دیوان عدالت اداری به این شکایت ها پاسخ نداده است.
به نوشته خبرگزاری میراث فرهنگی، آرامگاه کوروش و محدوده پاسارگاد در تیر ماه سال 1383 در فهرست میراث جهانی به ثبت رسیده است و در صورت هرگونه تخریبی در این اثر جهانی، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور باید در مقابل مجامع فرهنگی جهان پاسخ گو باشد.
سخنان غیر کارشناسانه
اظهارات مسوولان محلی پاسارگاد با واکنش مسوولان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری روبرو شده است.خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) در گفتگویی با یکی از مدیران این سازمان اعلام کرده که “تهدیدی متوجه آرامگاه کوروش نیست”.
محمد طالبیان مدیر بنیاد پژوهش پارسه – پاسارگاد که زیر نظر سازمان میراث فرهنگی فعالیت دارد گفته است:“طبق آخرین بررسی ها، مشخص شد خطری آرامگاه کوروش را تهدید نمی کند، با این وجود تیمی متشکل از کارشناسان میراث فرهنگی راهی پاسارگاد می شوند.
وی با بیان اینکه “هرگونه اظهار نظر در این خصوص غیر کارشناسانه است” یادآور شد:“هرنوع اظهار نظری در خصوص افزایش یا کاهش رطوبت در منطقه و تاثیرات آن باید مبنای علمی داشته باشد، بنابر این اظهار نظرهایی که در خصوص افزایش رطوبت و تاثیرات آن مطرح می شود مبنای علمی ندارد. به همین منظور تیمی متشکل از کارشناسان میراث فرهنگی برای بررسی علمی وضعیت آرامگاه کوروش به پاسارگاد می روند”.
همچنین سایت عصر ایران با انتشار دیدگاه های طالبیان نوشت: “افزایش و یا کاهش رطوبت باید از طریق دستگاه رطوبت سنج اندازه گیری شود و در مقایسه با سال قبل، میزان و یا تاثیرات آن مورد بررسی قرار گیرد. با توجه به خشکسالی امسال عنوان کردن افزایش رطوبت و تاثیر آن بر آرامگاه کوروش منطقی نیست.”
در سوی دیگر، طاها هاشمی، رئیس پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور صبح دیروز در نشست خبری خود اعلام کرد: “با قدرت اجرایی امروز سازمان میراث فرهنگی، درصورتی که آبگیری سد سیوند روی مقبره کوروش و پاسارگاد تاثیر بگذارد، دریاچه سد سیوند را خشک می‌کنیم”
وی با اعلام این خبر افزود: “امروز سازمان میراث فرهنگی با قدرت اجرایی بیشتری در مقابل هر نوع تهدید آثار تاریخی ایستادگی می‌کند و بر همین اساس در صورتی که مطالعات مقدماتی رطوبت سنجی پیش از آبگیری و مطالعات رطوبت سنجی پس از آن نشان دهد رطوبت دریاچه سد، روی آثار مجموعه جهانی پاسارگاد و مقبره کوروش تاثیر می‌گذارد، آبگیری سد متوقف و دریاچه خشک می‌شود.“
در همین راستا سایت “میراث آریا” که پایگاه خبری-اطلاع رسانی میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری ایران است به نقل از یک مقام مسوول دیگر اعلام کرد “آرامگاه کوروش عاری از رطوبت است”.
محمدرضا بذرگر رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان فارس در اینباره گفته است:“براساس عکس‌‌های هوایی گرفته‌شده از آرامگاه کوروش، هیچ شواهدی مبنی بر وجود نم و رطوبت در این آرامگاه که ناشی از آبگیری سد سیوند باشد، دیده نشده است. با توجه به خشکسالی غیرمنتظره امسال هیچ رطوبتی در منطقه وجود ندارد. ضمن آنکه براساس اقدامات کارشناسی حتی در فصل‌های پرباران نیز هیچ خطری آرامگاه کوروش و منطقه تاریخی را تهدید نمی‌کند.“
به گفته وی، کارشناسان میراث‌فرهنگی استان فارس اعلام کرده‌‌اند در صورت بارش فراوان در منطقه نیز تنها 400 تا 500 میلیمتر آب در نقطه انتهایی سد جمع می‌شود که این محدوده نیز تا آرامگاه کوروش 9 کیلومتر فاصله دارد. سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس از طریق هواپیمای دو موتوره اقدام به عکسبرداری هوایی و تهیه اسلایدهای متنوع از منطقه کرده است که بر اساس این عکس‌ها هیچ رطوبتی در نزدیکی آرامگاه کوروش مشاهده نشده است.
وی همچنین درباره وجود گلسنگ‌های دیرپا در بدنه آرامگاه کوروش گفت: “این بنای تاریخی عاری از هرگونه خزه یا گلسنگ است و در صورت افزایش چشمگیر رطوبت نیز آرامگاه دچار آسیب‌های طبیعی اینچنینی نخواهد شد.“