در این نکته کمتر تردیدی می‌توان داشت که آقای روحانی و تیم سیاست خارجی ایشان پیش‌بینی نمی‌کردند که انتصاب آقای حمید ابوطالبی، بدل به طوفانی بر سر راه ایران و ایالات متحده شود. اما اکنون برای هرگونه رایزنی و استمزاج نظر طرف مقابل، دیر شده است. ابوطالبی رسما معرفی شده و هرگونه تغییری در این خصوص از جانب دولت آقای روحانی با مخالفت شدید منتقدان دولت مواجه خواهد شد. در واقع مخالفان تنش‌زدایی با آمریکا و نیز مخالفان توافق هسته‌ای با غرب، بعد از مدت‌ها که با دلخوری شاهد پیشرفت روحانی بوده‌اند و عملا به جز مخالفت و انتقاد کار دیگری انجام ندادند، اکنون بعد از ماه‌ها فرصت خوبی یافته‌اند. بعد از مدت‌ها که به نظر می‌رسید روحانی در حال گذران “ماه عسل” با غربی‌ها و به‌ویژه با کاخ سفید است، مخالفان دولت با شور و اشتیاق شاهد بروز یک مشاجره جدی میان تهران- واشنگتن شده‌اند. مخالفان دولت امیدوارند که بحران ماجرای ابوطالبی اگر جلو توافق بیشتر هسته‌ای را نگیرد، دست‌کم، فضای حسن‌نیت و اعتمادی که میان دو تیم مذاکره‌کننده بعد از نزدیک به 34 سال به وجود آمده را تا حدودی خدشه‌دار کند. به همین خاطر است که به‌شدت مشغول بزرگ‌نمایی موضع و حیثیتی‌سازی آن هستند تا مبادا آقای روحانی بپذیرد که فرد دیگری به جای ابوطالبی معرفی کند. اما این فقط تندروهای ایرانی نیستند که بعد از ماه‌ها “کسادی بازار”، به یک “شب عید” رسیده‌اند. در آمریکا هم همه کسانی که دل‌خوشی از توافق هسته‌ای نداشتند اوباما را زیر فشار گذارده‌اند تا تحت هیچ شرایطی ابوطالبی را نپذیرد.
در واقع، ابوطالبی بهانه‌ای شده برای تندروهای ایران و آمریکا تا تلاش کنند مناطقی را که ظرف چند ماه گذشته از دست داده بودند، بازپس بگیرند! ایرانی‌ها می‌گویند ابوطالبی نقشی در جریان تصرف سفارت و گروگانگیری نداشته است. در آن سوی آب هم تندروها فرصت و زمان را از دست نداده‌اند. درست سه روز پس از تصویب طرح «تد کروز» در سنا، شماری از نمایندگان کنگره نیز پنجشنبه طرح مشابهی را به صحن آوردند تا حق ورود به آمریکا از نماینده پیشنهادی ایران سلب شود. حاجت به گفتن نیست هم در “سنا” و هم “کنگره”، صحنه‌گردانان و کسانی که به‌شدت با لابی‌گری، این دو طرح را به تصویب رساندند سناتورها و نمایندگانی بودند که پیش‌تر تلاش‌های زیادی برای تصویب تحریم‌های جدید علیه ایران داشتند. بر اساس لایحه‌ای که در کنگره به تصویب رسیده هر فردی که بنا بر ادعای کنگره “در اقدامی تروریستی علیه آمریکا دخالت داشته باشد، حق ورود به آن کشور به نمایندگی یک کشور در سازمان ملل را نخواهد داشت.”
چاره چیست؟ آنچه مسلم است به نظر می‌رسد نه اوباما در واشنگتن نه روحانی در تهران بنای عقب‌نشینی و سپردن فرمان مذاکرات به تندروها را ندارند. در عین حال هم از این واقعیت، گریزی نیست که مخالفان مذاکرات و توافق هسته‌ای بهانه مناسبی پیدا کرده‌اند. اقدام دو طرف باید در گام اول، جلوگیری از تاثیر بحران ابوطالبی بر روند مذاکرات باشد. گام بعدی آن است که روحانی باید اصراری بر اینکه حتما ابوطالبی به نیویورک بروند، نشان ندهد. اوباما هم به نظر نمی‌رسد که عجله‌ای برای تصویب و به اجرا گذاشتن مصوبه کنگره داشته باشد. می‌ماند درک این نکته که صرف‌نظر از آنکه حمید ابوطالی چقدر در اشغال سفارت و گروگانگیری نقش داشته یا نداشته، کل ماجرای سفارت و گروگانگیری همان‌قدر برای آمریکایی‌ها دردناک است که تراژدی کودتای 28مرداد برای ایرانیان.
استاد دانشگاه تهران
منبع: شرق، ۲۴ فروردین