“کارون شاهرگ خوزستان است، خوزستان که بدون کارون نمی‌شود. ما به هیچ حزب و گروهی وابسته نیستیم، ما هیچ خواسته سیاسی‌ای نداریم، ما فقط آمده‌ایم کارون را نجات بدهیم.” این‌ها را “محمد” به “روز” می‌گوید. او یکی از کسانی است که در تجمعات مردمی “زنجیره انسانی حمایت از رود کارون” حضور داشته، تجمعاتی که با انگیزه نجات رودخانه کارون و مخالفت با انتقال آب این رود به مناطق دیگر تشکیل شده است. محمد برافروخته و منقلب ادامه می‌دهد: “این حق ماست، آب کارون خون رگ‌های ماست، ما با هیچ شهر و هیچ هم‌وطنی دشمنی نداریم اما روا نیست آب کارون را به جاهای دیگر ببرند و جنوب بخشکد. تا زمانی که تمام طرح‌هایی که منجر به خشک شدن کارون می‌شود متوقف نشود ما خواهیم آمد و اعتراض خواهیم کرد.”
نخستین زنجیره انسانی در حمایت از کارون روز ۲۴ مهرماه در اهواز تشکیل شد سپس روز شنبه دوم آبان ماه، دومین تجمع شکل گرفت. ششم آبان ماه و هم‌زمان با حضور معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در اهواز سومین تجمع هم برگزار شد. چهارمین زنجیره انسانی حمایت از کارون نیز عصر جمعه ۱۱ آبان ماه هزاران جنوبی را در ساحل غربی کارون در شهرستان اهواز جمع کرد. در گزارش‌ها آمده که تعداد معترضان به ۱۰ هزار نفر هم رسیده است.
“ماجرای خشک شدن رودخانه کارون، نمود عینی مدیریت نادرست و ناپایدار آب در ایران است.” این را حمید رضا میرزاده، سردبیر پایگاه خبری سبزپرس و فعال محیط زیست به “روز” می‌گوید و ادامه می‌دهد: “کارون پر آّب‌ترین رودخانه ایران بود و تنها رودخانه داخلی ایران با قابلیت کشتیرانی. حالا نسل حاضر، اولین انسان‌هایی روی کره زمین هستند که توانسته‌اند بستر کارون را ببینند. در حال حاضر سدهای زیادی بر رودخانه کارون و سرشاخه‌های آن احداث شده که سدهای کارون ۱، کارون۳ و کارون ۴ مهمترین آنها هستند.”
این روزنامه‌نگار حوزه محیط زیست ادامه می‌دهد: “جدا از شوری آب از طریق سد گتوند، مسئله کاهش شدید آورد رودخانه به خلیج فارس هم مسئله‌ای جدی است. کاهش آب ورودی کارون به خلیج فارس باعث شده تا آب شور به داخل رودخانه نفوذ کند. یعنی جریان آب برعکس شده و آب شور وارد رودخانه می شود و باعث شورشدن زمین‌های پایین دست رودخانه در نزدیکی خلیج فارس شده است. گزارش‌های زیادی از خشک شدن زمین های کشاورزی و شور شدن چاه‌های منطقه وجود دارد.”
میرزاده به ساخت و سازهایی که در بستر خشک شده رودخانه در حال انجام است هم اشاره می‌کند: “شهرداری اهواز، درحال ساخت چند مجتمع تفرجی در بستر خشک کارون است. این کار اشتباهی بزرگ است. همانند اشتباهی که در قم انجام شد. در قم، بستر خشک رودخانه «قمرود» تبدیل به پارکینگ شده بود و مسافران و زائران خودروهای خود را آنجا پارک می کردند و بعضا شب‌ها در آنجا چادر می زدند. در سال ۸۷ بارندگی ها آنقدر زیاد شد که در این رودخانه سیل جاری شد و چند نفر از مسافران هم جان خود را از دست دادند.”
او اما دلیل خشک شدن کارون را برداشت آب می‌داند: “چیزی که باعث خشک شدن کارون شده، برداشت های بی رویه آب است. جدا از سدها، سه تونل انتقال آب کوهرنگ ۱، کوهرنگ ۲ و چشمه لنگان جمعا بیش از ۴۰۰ میلیون مترمکعب آب را از سرشاخه رود کارون به استان های مرکزی مانند قم و یزد و اصفهان منتقل می کنند. این انتقال حوضه به حوضه باعث شده تا دبی آب رودخانه به شدت کاهش پیدا کند.”
مساله آب را ملی ببینید نه منطقه‌ای
معصومه ابتکار شامگاه ششم آبان ماه در پایان سفر یک روزه خود به خوزستان در نشستی خبری موضع رسمی سازمان حفاظت از محیط زیست کشور را بیان کرد: “انتقال آب از سرشاخه‌های رودخانه کارون به برخی از استان‌ها مانند اصفهان باید مورد بررسی زیست محیطی قرار گیرد. این کار بررسی می‌شود و اگر ارزیابی زیست محیطی منفی و برای کارون مضر باشد سازمان محیط زیست مخالفت خود را اعلام می‌کند.”
ابتکار همچنین تاکید کرده که کارون نباید لطمه بخورد و باید مسئله آب را ملی ببینیم؛ کمبود آب یک مشکل کشوری است ولی با این حال حفظ کیفیت و وضعیت رودخانه‌ها هم مهم است. او معتقد است مشکلاتی در زاینده رود و دریاچه ارومیه نیز وجود دارد زیرا هر جا آب برای کشاورزی و صنعت استفاده می‌شود الگوی مناسب مصرف وجود ندارد.
شریف حسینی، نماینده خوزستان در مجلس نیز معتقد است: “افرادی در پست‌های دولتی قرار گرفته‌اند که نگاهشان منطقی نیست، تنها می‌خواهند به منطقه خود خدمت کنند و از کارون مایه می‌گذارند. چنین تصمیمی‌که بهانه اش صرفه اقتصادی است، در اصل دلیلی ندارد جز اینکه عده‌ای می‌خواهند به منطقه خودشان آب برسانند.”
حسینی به روزنامه قانون می‌گوید: “خوزستان زمین آماده کشاورزی است. ما این زمین را رها کنیم و از آن آب ببریم برای کشاورزی در یک استان دیگر که مناسب کشاورزی نبوده و نیست؛ این شرایطی است که به نفع نگاه ملی ما نیست. در وزارت نیرو افرادی از مناطقی خاص چیده شده‌اند و این چینش نشان می‌دهد که می‌خواهند طرحی را به مرحله اجرا بگذارند که نگاه ملی با آن مخالف است. ما هم با نگاه منطقه ای آنها که جای نگاه ملی را گرفته مخالفیم.”
محمدرضا لاهیجان‌زاده مدیرکل محیط زیست استان خوزستان هم به این روزنامه گفته است: “با چنین سرمایه‌گذاری برای سد، انتقال آب دیگر توجیهی ندارد. آن هم در شرایطی که تولید نفت، هزاران هکتار پرورش ماهی، و ۱۴ میلیون تن در سال تولید محصولات کشاورزی، وابسته به آب کارون است که برآورد آن ۵ سال است به دلیل خشکسالی کاهش یافته.”
حمیدرضا میرزاده فعال محیط زیست نیز معتقد است: “مساله این است که آرمان توسعه ما، خودکفایی در محصولات کشاورزی است و این برای کشور خشکی مثل ما اشتباه بزرگی است. در صورتی که باید آرمان ما امنیت غذایی باشد. به خاطر همین آرمان اشتباه است که ما مجبوریم از یک حوضه به حوضه دیگر آب منتقل کنیم. انتقال آب حوضه به حوضه فقط در زمینه آب شرب قابل قبول است.”
کارون، هویت جنوب است
“هوا را بگیر از من کارون را نه”، “کارون، مرا ببخش”، “نحن معاک یا کارون” و ده‌ها شعار دیگرحرف‌هایی مردمی است کارون را مایه حیات سرزمینشان می‌دانند و آمده‌اند تا نگذارند رگ شهر بخشکد. محمد که ۳۴ ساله است و اهوازی به “روز” می‌گوید: “ما کم سختی نکشیده‌ایم، جنگ دیدیم، داغ دیدیم، محرومیت کشیده‌ایم، کارون بخشکد یک داغ دیگر می‌ماند روی دلمان. ما دلمان می‌خواهد مردم دیگر استان‌های دیگر هم از ما حمایت کنند، کارون مال آنها هم هست. خواسته ما نه سیاسی است نه هیچ چیز دیگری. فقط می‌خواهیم بگوییم کارون هویت جنوب است، آن را از ما نگیرید.”
