“سازمان محیط زیست نهایت سعی‌اش را می‌کند اما کاری از دست‌ش برنمی‌آید”. این توضیح اسماعیل کهرم، بوم‌شناس برجسته و مشاور رییس سازمان حفاظت از محیط زیست است که در گفت‌وگو با روزآنلاین به طور مداوم مورد تاکید قرار می‌گیرد. او که از تیتر جنجالی انتخاب شده برای مصاحبه‌اش با خبرگزاری فارس، بسیار گلایه‌مند است، انتقادات به معصومه ابتکار را سیاسی می‌داند و بارها توضیح می‌دهد که در وضعیت موجود، نقش سیاست‌های گذشته بسیار پررنگ است اما نمایندگانی که زمانی دنبال انحلال سازمان محیط زیست بوده و یا در تصویب طرح‌های ضد محیط زیست نقش داشته‌اند، حالا خواستار استعفای رییس سازمان شده‌اند.
“کاری از دستمان برنمی‌آید”
کمتر از یک ماه پیش وقتی معصومه ابتکار با همراهی کامل دولت، “روز هوای پاک” را جشن می‌گرفت و آمار حاکی از بهبود وضعیت هوا را در کنار کارنامه دولت احمدی‌نژاد قرار می‌داد، می‌شد حدس زد که در اولین فرصت زیر ضرب انتقادات اصولگرایان و منتقدان دولت قرار خواهد گرفت. هجوم گرد و غبار به خوزستان و مشکلات فراوان ساکنان این استان، حالا رییس سازمان محیط زیست را در ردیف متهم شماره اول نشان داده است. ابتکار و همکارانش اگرچه سعی دارند که توضیح دهند این بحران راه‌حل کوتاه مدت و قطعی ندارد و بخش بزرگی از آن، حاصل اقدامات غلط مدیران گذشته است اما لغو سفر ابتکار به منطقه، آن هم در شرایطی که وزیر بهداشت به خوزستان رفت، باعث گلایه‌های بسیاری شد. همزمان نمایندگان استان هم به شدت از معاون رییس‌جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست انتقاد کردند و برخی نمایندگان اصولگرا هم خواستار استعفای معصومه ابتکار شدند.
اسماعیل کهرم به “روز” توضیح می‌دهد: “ شما الان یک سد یا یک جاده می‌سازید ۱۰ سال بعد نتیجه سوء آن مشخص می‌شود. صنعتی کردن اهواز طی سال‌ها بدون توجه به مسائل جغرافیایی و زیست محیطی، باعث بروز مشکلاتی شده که یک شبه حل نمی شود. سازمان محیط زیست نهایت سعی‌اش را می‌کند اما کاری از دست‌ش برنمی‌آید “
او مشکل اهواز را نتیجه “ سال‌ها تخریب محیط زیست” می‌داند و مثال می‌زند: “تالاب هورالعظیم را که خشک کرده‌اند، الان منبع ریزگردها شده است. به علت تحریم‌ها، در صنعت خوزستان فیلتر نداریم؛ یا باید تحریم‌ها برطرف شود یا فیلتر از جایی تهیه کنیم. علاوه بر اینها حدود یک میلیون اتومبیل و به همین تعداد موتور سیکلت در داخل شهر اهواز هست که هوا را آلوده می‌کنند. این مسائل که یک شبه حل نمی‌شود.”
به گفته کهرم، اقداماتی مانند سفر به عراق یا سفر به منطقه، جواب فوری و قطعی به دنبال نخواهد داشت و باید به طور اصولی و قدم به قدم پیش رفت: “مگر روسای قبلی سازمان به عراق نرفتند و تفاهم‌نامه امضا نکردند؟ چه شد؟ جریان آن موش‌هاست که جمع شدند و گفتند گربه‌ای است که می‌آید و هراز گاهی یکی از مارا می‌خورد، چاره‌جویی می‌کنند و می‌گویند یک زنگوله به گردن گربه بیاویزیم که وقتی می‌آید صدایش دربیاید ما بفهمیم. همه گفتند عالی است و کف زدند. بعد گفتند خب الان چه کسی زنگوله را بیاندازد به گردن گربه؟”
او توضیح می‌دهد: “نمی‌گویم مذاکره با عراق بی‌ثمر است، اما به عمل کار برآید به سخن‌دانی نیست. مثلا می‌گویند کف هورالعظیم را که الان خشک شده باید مارچ پاشی (ترکیبی از نفت و گازوییل و شن و ماسه و… که با دستگاهی پخش می‌شود) انجام بدهیم. اولا برای یک وسعتی مثل حورالعظیم مشخص نیست چقدر زمان می‌برد. بعد هم می‌گویند سه میلیارد دلار خرج دارد. این پول را چه کسی بدهد؟ ایران بدهد که مارچ‌پاشی در عراق انجام شود؟ عراق هم الان آن قدر مساله دارد که اصلا ریزگردها به چشم‌ش نمی‌آید. مثل اینکه کسی گردنش شکسته و چشم‌ش کور شده، حالا ما بگوییم خاری کوچک هم در پایش دارد. آن قدر گرفتار داعش و بی پول‌اند که کسی به فکر ریزگردها نیست”.
او درباره مخالفت‌های برخی نمایندگان مجلس و درخواست استعفا از معصومه ابتکار هم می‌گوید: “اینها صرفا مخلفت‌های جناهی و حزبی است. اینها همان ۱۵۲ نماینده‌ای هستند که گفتند بیایید در جنگل ابر جاده بسازیم. اینها همان ۷۳ نفری هستند که به دنبال انحلال سازمان و یا ادغام‌ش با وزارت کشاورزی بودند.”
فارس، کهرم و یک مصاحبه جنجالی
خبرگزاری فارس که از مخالفان جدی معصومه ابتکار است، در روز شنبه 25 بهمن، مصاحبه‌ای جنجالی با اسماعیل کهرم داشت که واکنش وزارت بهداشت و بعد عذرخواهی سازمان محیط زیست را به دنبال داشت. فارس از قول مشاور ابتکار نوشته بود که وزیر بهداشت “نخود هر آشی” است و هرجا دوربین و مصاحبه باشد، می‌رود. کهرم به “روز” می‌گوید: “من هرگز در آن مصاحبه چنین حرف‌هایی را نزدم. پس از پایان مصاحبه در گفت‌وگویی غیررسمی حرف‌هایی زدم که فارس در یک اقدام غیراخلاقی آنها را تیتر کرده است”.
او درباره دلیل حضور وزیر بهداشت پیش از رییس سازمان محیط زیست می‌گوید: “خانم ابتکار حرفش این بود که آقای هاشمی برود به مسائل عاجل رسیدگی کند. الان می گویند مراجعه به کلینیک‌های پزشکی چند برابر شده که وزیر بهداشت می‌تواند به این رسیدگی کند. خانم ابتکار گفت بعد از اینکه این مسائل عاجل برطرف شد می‌روم و از دید زیست محیطی برای معالجه محیط زیست وارد عمل می‌شوم. این یک حرف منطقی است. اما وزیر بهداشت را می‌برند در یک بیابان و نشان می‌دهند؛ برای این که بگویند او برای حل مشکل آمده. ایشان مگر بیابان‌شناسند؟ کویر شناسند؟ متخصص ریزگردند؟ من گفتم آنجا را باید اکولوژیستها بررسی کنند.”
اسماعیل کهرم وجود اختلاف میان کارشناسان را هم طبیعی می‌داند و عنوان می‌کند که حتی با “بی‌اخلاقی خبرگزاری فارس” اتفاق خاصی نیفتاده است: “چه اشکالی دارد مثلا من مخالف اقدام وزیر باشم؟ اختلاف سازنده که نیت‌ها خیر باشد؛ ایرادی ندارد. اگر مثل یک کشور دیکتاتوری باشد و همه بگویند بله قربان، خوب است؟ الان همه براق شدند که کهرم اتحاد را به هم می‌زند، ما کی هستیم که اتحاد به هم بزنیم. من می‌گویم اگر وزیر بهداشت به عراق برود غیر از اینکه بازدید همتای عراقی خودش را که چندی پیش به ایران آمده بود پس بدهد چه کار می‌تواند بکند؟ اگر قرار است درباره مساله محیط زیست و کانون بحرانی داخل عراق صحبت شود، وزیر بهداشت چه کار می‌کنند؟ شاید من متوجه نمی‌شوم؛ شاید اصلا مربوط به مسائل پزشکی باشد نه در ارتباط با ریزگردها. اما اگر مساله زیست محیطی است، کارشناس آن مساله باید برود و رسیدگی کند.”
