ناهید صیام دوست
آیا محمد خاتمی برای سومین بار در کاندیداتوری ریاست جمهوری ایران شرکت خواهد کرد یا خیر؟ این سؤالی است که بر گفتگوهای سیاسی در ایران قبل از انتخابات ماه ژوئن سایه انداخته است. فشارها بر رئیس جمهور اسبق ایران برای اعلام کاندیداتوری افزایش یافته است، چرا که بسیاری او را تنها کاندیدایی می دانند که قادر است احمدی نژاد را شکست دهد.
روز چهارشنبه خاتمی در نشستی با گروههای غیردولتی اعلام کرد، “من باید وعده هایی را که به مردم داده ام، عملی کنم و به رغم میل باطنی ام، آمادگی خود را برای کاندیداتوری انتخابات اعلام کنم.” خاتمی امیدوار بود میرحسین موسوی مشاور اسبق ریاست جمهوری خود را متقاعد نماید به جای او در کاندیداتوری شرکت کند، اما اعلام کرد در صورت امتناع موسوی، مجبور خواهد بود بار این مسئولیت را بپذیرد. به گفتۀ مصطفی تاج زاده معاون اسبق وزیر کشور در کابینۀ خاتمی و مشاور فعلی او، “فشارهایی که بر روی خاتمی است در کنار وضعیت بسیار بد کشور، او را بر آن داشته برای شرکت در کاندیداتوری در مقابل احمدی نژاد احساس وظیفه کند.“
تاج زاده می گوید، “چیزی که خاتمی نمی خواهد اتفاق بیفتد، این است که مردم بعدها او را سرزنش کنند که چرا جایی که از او خواسته شد و به شدت به او نیاز بود، (برای کاندیداتوری) اعلام آمادگی نکرد. بدترین چیزی که می تواند اتفاق بیفتد، شکست او خواهد بود. حداقل او برای شرکت نکردن در کاندیداتوری مؤاخذه نخواهد شد.“
هفتۀ گذشته بنظر رسید موسوی خود را از کاندیداتوری ریاست جمهوری کنار کشید. یک تحلیلگر سیاسی می گوید، بی میلی موسوی برای کاندیداتوری به این خاطر است که او نسبت به میزان اقتدار خود در دورۀ ریاست جمهوری مطمئن نیست. گفته می شود او در دورۀ نخست وزیری خود با آیت الله خامنه ای که در آن زمان رئیس جمهور بود، اختلاف داشته است.
قدرت ریاست جمهوری یک مشکل کلیدی برای خاتمی نیز بشمار می رود. طرفداران جنبش اصلاح طلب در دو دوره ریاست جمهوری خاتمی از سال 1997 تا 2005 بخاطر موانع ایجاد شده توسط روحانیون محافظه کار در برابر اکثر تلاش های او برای ایجاد جامعه ای آزادتر سرخورده شدند.
خاتمی در نشستی که حدود یک ماه قبل با اصلاح طلبان داشت، ابراز سرخوردگی کرد و اظهار داشت، فقط در صورتی در کاندیداتوری شرکت خواهد کرد که بداند می تواند اصلاحات را عملی کند. تاج زاده در این خصوص می گوید، “اگر خاتمی به این نتیجه می رسید که برای ادارۀ کشور از قدرت کافی برخوردار نیست، کاندیداتوری خود را اعلام نمی کرد.“
این سرخوردگی رأی دهندگان از عملکرد اقتصادی کشور بود که در سال 2005 احمدی نژاد پوپولیست را به پیروزی رساند، اما این سرخوردگی در دورۀ ریاست جمهوری او بدتر شده است و این موضوع می تواند به خاتمی کمک کند.
محمدعلی ابطحی معاون اسبق رئیس جمهور خاتمی در پاسخ به این سؤال که چرا خاتمی شانس شکست احمدی نژاد را دارد، گفت، “این بار انتظارات بسیار پایین تر است. انتظارات به قدری پایین است که مردم خوشحال می شوند اگر خاتمی شرایط را به آغاز دورۀ ریاست جمهوری احمدی نژاد برگرداند. مردم می دانند که این لحظۀ حساسی برای ایران است، چون ریاست جمهوری اوباما فرصتی است که این کشور باید از آن استفاده کند. اینکه ما از این فرصت استفاده کنیم یا نکنیم به این موضوع بستگی دارد که چه کسی رئیس جمهور شود.“
اما احساسات بسیار منفی مردم نسبت به احمدی نژاد و خاتمی احتمالا ً راه را برای نفر سوم کاندیداتوری خواهد گشود. حسینی مشاور قالیباف، شهردار تهران، می گوید، “احمدی نژاد و خاتمی مخالفان قوی دارند. در ایران، آرای مخالف مهم تر از آرای موافق است. به این خاطر است که کاندیدای سومی مانند قالیباف ممکن است شانس بیشتری برای پیروزی داشته باشد.“
منبع: مجلۀ تایم، 7 فوریه