شاید در همین دوره اتفاق بیفتد

نویسنده

دکتر یوسف‎ ‎مولایی‎ ‎مختصص‎ ‎اموربین‎ ‎الملل‎ ‎و‎ ‎استاد‎ ‎دانشگاه‎ ‎تهران‎ ‎در‎ ‎گفت‎ ‎وگو‎ ‎با‎ ‎روز‎ ‎به‎ ‎ویژگی‎ ‎های‎ ‎ارسال‎ ‎نامه‎ ‎تبریک‎ ‎محمود‎ ‎احمدی‎ ‎نژاد‎ ‎به‎ ‎رییس‎ ‎جمهور‎ ‎منتخب‎ ‎آمریکا‎ ‎پرداخته‎ ‎و‎ ‎از‎ ‎امکان‎ ‎وقوع‎ ‎تحولاتی‎ ‎در ماه های‎ ‎آینده‎ ‎سخن‎ ‎گفته‎ ‎است. ‏‎ ‎این‎ ‎گفت‎ ‎وگو‎ ‎را‎ ‎می‎ ‎خوانید.‏

yosefmolaee.jpg

‎ ‎

‎ ‎ارزیابی‎ ‎شما‎ ‎از‎ ‎ارسال‎ ‎نامه‎ ‎تبریک‎ ‎آقای‎ ‎احمدی‎ ‎نژاد‎ ‎به‎ ‎رییس‎ ‎جمهور‎ ‎منتخب‎ ‎مردم‎ ‎آمریکا‎ ‎چیست؟‎ ‎

باید‎ ‎جنبه‎ ‎های‎ ‎مثبت‎ ‎این‎ ‎موضوع‎ ‎را‎ ‎برجسته‎ ‎کنیم. اینکه‎ ‎به‎ ‎هرحال‎ ‎یک‎ ‎رییس‎ ‎جمهوری‎ ‎در‎ ‎فضای‎ ‎موجود‎ ‎مناسبات‎ ‎ایران‎ ‎وامریکا‎ ‎نامه‎ ‎ای‎ ‎نوشته‎ ‎وتبریک‎ ‎گفته‎ - ‎با‎ ‎حفظ‎ ‎ادبیات‎ ‎خودش‎- ‎گام‎ ‎مثبتی‎ ‎است. حداقل‎ ‎شرایط‎ ‎را‎ ‎بدتر‎ ‎نمی‎ ‎کند‎ ‎اگر‎ ‎بهتر‎ ‎نکند. ‏کسانی‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎مناسبات‎ ‎بین‎ ‎المللی‎ ‎از‎ ‎حل‎ ‎وفصل‎ ‎اختلافات‎ ‎حمایت‎ ‎می‎ ‎کنند‎ ‎باید‎ ‎از‎ ‎این‎ ‎اقدام‎ ‎حمایت‎ ‎کنند. درضمن‎ ‎باید‎ ‎ببینیم‎ ‎که‎ ‎عکس‎ ‎العمل‎ ‎طرف‎ ‎مقابل‎ ‎چیست. چون‎ ‎آقای‎ ‎اوباما‎ ‎هنوز‎ ‎رسما‎ ‎مسوولیت‎ ‎را‎ ‎عهده‎ ‎دار‎ ‎نشده‎ ‎اند،‎ ‎گام‎ ‎های‎ ‎احتیاط‎ ‎آمیزی‎ ‎را‎ ‎برمی‎ ‎دارند. من‎ ‎اگر‎ ‎دردستگاه‎ ‎سیاست‎ ‎خارجی‎ ‎وی‎ ‎بودم‎ ‎استقبال‎ ‎می‎ ‎کردم‎ - ‎باهرمحتوایی‎ ‎که‎ ‎خواسته‎ ‎آقای‎ ‎اوباما‎ ‎در‎ ‎رفع‎ ‎تبعیض‎ ‎ها‎ ‎وبی‎ ‎عدالتی‎ ‎ها‎ ‎گام‎ ‎بردارد‎- ‎و‎ ‎به‎ ‎آن‎ ‎پاسخ‎ ‎می‎ ‎دادم. اما‎ ‎تا‎ ‎پیش‎ ‎از‎ ‎پاسخ‎ ‎طرف‎ ‎مقابل‎ ‎صحبت‎ ‎در‎ ‎خصوص‎ ‎آثار‎ ‎مثبت‎ ‎این‎ ‎اقدام‎ ‎اندکی‎ ‎زود‎ ‎است. ‏‎ ‎‎ ‎

‎ ‎درطول‎ ‎سی‎ ‎سال‎ ‎گذشته‎ ‎سابقه‎ ‎نداشته‎ ‎که‎ ‎یک‎ ‎رییس‎ ‎جمهور‎ ‎ایران‎ ‎به‎ ‎رییس‎ ‎جمهور‎ ‎آمریکا‎ ‎تبریک‎ ‎بگوید. این‎ ‎موضوع‎ ‎درچه‎ ‎شرایط‎ ‎سیاسی‎ ‎رخ‎ ‎می‎ ‎دهد؟‎ ‎

‎ ‎در‎ ‎حوزه‎ ‎مناسبات‎ ‎بین‎ ‎المللی‎ ‎می‎ ‎توان‎ ‎گفت‎ ‎خیلی‎ ‎عوامل‎ ‎مختلف‎ ‎دست‎ ‎به‎ ‎دست‎ ‎هم‎ ‎می‎ ‎دهند‎ ‎تا‎ ‎چنین‎ ‎اتفاقی‎ ‎رخ‎ ‎دهد. آمریکا‎ ‎در‎ ‎منطقه‎ ‎مشکلات‎ ‎زیادی‎ ‎دارد‎ ‎و‎ ‎نیز‎ ‎بحران‎ ‎اقتصادی‎ ‎این‎ ‎کشور‎ ‎را‎ ‎نیز‎ ‎نباید‎ ‎از‎ ‎یاد‎ ‎برد. ایران‎ ‎هم‎ ‎با‎ ‎مشکلات‎ ‎متعددی‎ ‎روبروست. همه‎ ‎اینها‎ ‎دست‎ ‎به‎ ‎دست‎ ‎هم‎ ‎می‎ ‎دهند‎ ‎تا‎ ‎چنین‎ ‎اقدام‎ ‎بدیعی‎ ‎امکان‎ ‎پذیر‎ ‎شود. ‏‎ ‎آقای‎ ‎احمدی‎ ‎نژاد‎ ‎یا‎ ‎به‎ ‎دلیل‎ ‎جسارت‎ ‎فردی‎ ‎ویا‎ ‎به‎ ‎دلیل‎ ‎موقعیت‎ ‎خاصی‎ ‎که‎ ‎کشور‎ ‎از‎ ‎نظر‎ ‎بین‎ ‎المللی‎ ‎در‎ ‎آن‎ ‎قرار‎ ‎دارد‎ ‎می‎ ‎تواند‎ ‎چنین‎ ‎اقدامی‎ ‎را‎ ‎انجام‎ ‎دهد‎ ‎وهزینه‎ ‎هایی‎ ‎از‎ ‎این‎ ‎دست‎ ‎را‎ ‎متحمل‎ ‎شود. ‏‎ ‎‎ ‎

‎ ‎شاید‎ ‎دولت‎ ‎ایران‎ ‎فکر‎ ‎می‎ ‎کند‎ ‎با‎ ‎آمدن‎ ‎یک‎ ‎رییس‎ ‎جمهوری‎ ‎دموکرات‎ ‎تهدید‎ ‎امنیتی‎ ‎از‎ ‎نوع‎ ‎حمله‎ ‎نظامی‎ ‎به‎ ‎آن‎ ‎شکلی‎ ‎که‎ ‎در‎ ‎دولت‎ ‎جورج‎ ‎بوش‎ ‎مطرح‎ ‎بود‎ ‎از‎ ‎میان‎ ‎برداشته‎ ‎شود. با‎ ‎این‎ ‎تحلیل‎ ‎موافقید؟‎ ‎

‎ ‎دستگاه‎ ‎مدیریتی‎ ‎ایران‎ ‎وحکومت‎ ‎های‎ ‎مشابه‎ ‎با‎ ‎دموکرات‎ ‎ها‎ ‎بیشتر‎ ‎مشکل‎ ‎دارند. برای‎ ‎اینکه‎ ‎آقای‎ ‎اوباما‎ ‎با‎ ‎پرچم‎ ‎حقوق‎ ‎بشر‎ ‎و‎ ‎عدالت‎ ‎بهتر‎ ‎می‎ ‎تواند‎ ‎اجماع‎ ‎جهانی‎ ‎را‎ ‎با‎ ‎هزینه‎ ‎کمتر‎ ‎علیه‎ ‎ایران‎ ‎سازمان‎ ‎دهد. ‏‎ ‎اما‎ ‎این‎ ‎موضوع‎ ‎یک‎ ‎زمینه‎ ‎خوبی‎ ‎‏[برای نامه ‏نوشتن به وی] ایجاد‎ ‎می‎ ‎کند‎ ‎چون‎ ‎با‎ ‎توجه‎ ‎به‎ ‎اینکه‎ ‎وی‎ ‎سیاه‎ ‎پوست‎ ‎است‎ ‎واز‎ ‎اقلیت‎ ‎های‎ ‎نژادی،‎ ‎توجیح‎ ‎این‎ ‎حرکت‎ ‎در‎ ‎ایران‎ ‎هزینه‎ ‎کمتری‎ ‎دارد. اگر‎ ‎آقای‎ ‎مک‎ ‎کین‎ ‎پیروز‎ ‎شده‎ ‎بود‎ ‎یا‎ ‎حتی‎ ‎خانم‎ ‎هیلاری‎ ‎کلینتون‎ ‎دموکرات،‎ ‎نوشتن‎ ‎این‎ ‎نامه‎ ‎به‎ ‎این‎ ‎آسانی‎ ‎امکان‎ ‎پذیر‎ ‎نبود. از‎ ‎سوی‎ ‎دیگر‎ ‎خصوصیت‎ ‎فردی‎ ‎آقای‎ ‎احمدی‎ ‎نژاد‎ ‎که‎ ‎جسارت‎ ‎فردی‎ ‎شان‎ ‎است،‎ ‎زمینه‎ ‎عملی‎ ‎شدن‎ ‎این‎ ‎اقدام‎ ‎را‎ ‎فراهم‎ ‎می‎ ‎کند. ‏‎ ‎‎ ‎

‎ ‎فکر‎ ‎می‎ ‎کنید‎ ‎این‎ ‎اقدام‎ ‎تصمیم‎ ‎شخصی‎ ‎آقای‎ ‎احمدی‎ ‎نژاد‎ ‎بوده‎ ‎است؟‎ ‎

‎ ‎همه‎ ‎می‎ ‎دانند‎ ‎که‎ ‎سیاست‎ ‎خارجی‎ ‎ایران‎ ‎درمقیاس‎ ‎کلان‎ ‎آن‎ ‎به‎ ‎چه‎ ‎نحوی‎ ‎اعمال‎ ‎می‎ ‎شود‎ ‎و‎ ‎رییس‎ ‎جمهور‎ ‎در‎ ‎کجای‎ ‎حلقه‎ ‎تصمیم‎ ‎گیری‎ ‎قرار‎ ‎دارد. اما‎ ‎درعین‎ ‎حال‎ ‎موقعیت‎ ‎شخصی‎ ‎رییس‎ ‎جمهوری‎ ‎وزن‎ ‎این‎ ‎تصمیم‎ ‎گیری‎ ‎ها‎ ‎را‎ ‎کم‎ ‎رنگ‎ ‎وپررنگ‎ ‎می‎ ‎کند. نگاه‎ ‎ایشان‎ ‎در‎ ‎رویکردشان‎ ‎به‎ ‎مساپل‎ ‎بیرونی‎ ‎نقش‎ ‎مثبتی‎ ‎داشته‎ ‎که‎ ‎این‎ ‎نامه‎ ‎را‎ ‎تهیه‎ ‎کرده‎ ‎اند. اگر‎ ‎آقای‎ ‎خاتمی‎ ‎در‎ ‎این‎ ‎موقیعت‎ ‎بودند‎ ‎شاید‎ ‎به‎ ‎راحتی‎ ‎این‎ ‎اقدام‎ ‎را‎ ‎انجام‎ ‎نمی‎ ‎دادند. ‏‎ ‎‎ ‎

‎ ‎گفته‎ ‎می‎ ‎شود‎ ‎اگر‎ ‎قرار‎ ‎باشد‎ ‎اتفاقی‎ ‎در‎ ‎رابطه‎ ‎ایران‎ ‎و‎ ‎آمریکا‎ ‎بیافتد‎ ‎زمانش‎ ‎بعد‎ ‎از‎ ‎انتخابات‎ ‎ریاست‎ ‎جمهوری‎ ‎ایران‎ ‎است. به‎ ‎تعبیر‎ ‎دیگر‎ ‎مقامات‎ ‎آمریکایی‎ ‎به‎ ‎انتظار‎ ‎خواهند‎ ‎نشست‎ ‎تا‎ ‎سرنوشت‎ ‎انتخابات‎ ‎ایران‎ ‎مشخص‎ ‎شود‎ ‎تا‎ ‎ببینند‎ ‎چه‎ ‎کسی‎ ‎چهار‎ ‎سال‎ ‎دیگر‎ ‎برکرسی‎ ‎ریاست‎ ‎جمهوری‎ ‎تکیه‎ ‎خواهد‎ ‎زد. تا‎ ‎چه‎ ‎حد‎ ‎چنین‎ ‎گزاره‎ ‎ای‎ ‎واقع‎ ‎بینانه‎ ‎است؟‎ ‎

‎ ‎در‎ ‎دنیایی‎ ‎که‎ ‎هر‎ ‎ثانیه‎ ‎اش‎ ‎می‎ ‎تواند‎ ‎تعیین‎ ‎کننده‎ ‎باشد‎ ‎و‎ ‎عوامل‎ ‎مختلفی‎ ‎می‎ ‎توانند‎ ‎روی‎ ‎هم‎ ‎تاثیر‎ ‎بگذارند‎ ‎تا‎ ‎یک‎ ‎کاری‎ ‎انجام‎ ‎شود،‎ ‎اینکه‎ ‎بگوییم‎ ‎کسی‎ ‎صبر‎ ‎کند‎ ‎تا‎ ‎ببیندشش‎ ‎ماه‎ ‎دیگر‎ ‎چه‎ ‎اتفاقی‎ ‎می‎ ‎افتد‎ ‎نمی‎ ‎تواند‎ ‎به‎ ‎لحاظ‎ ‎علمی‎ ‎مبنای‎ ‎دقیقی‎ ‎داشته‎ ‎باشد. ‏بستگی‎ ‎دارد‎ ‎به‎ ‎اینکه‎ ‎شرایط‎ ‎چگونه‎ ‎به‎ ‎پیش‎ ‎برود. ممکن‎ ‎است‎ ‎قبل‎ ‎از‎ ‎پایان‎ ‎دوره‎ ‎اول‎ ‎آقای‎ ‎احمدی‎ ‎نژاد‎ ‎هم‎ ‎اتفاقات‎ ‎زیادی‎ ‎رخ‎ ‎بدهد. ‏‎ ‎‎ ‎

‎ ‎برخی‎ ‎معتقدند‎ ‎که‎ ‎ایران‎ ‎اساسا‎ ‎نمی‎ ‎داند‎ ‎ازایالات‎ ‎متحده‎ ‎چه‎ ‎می‎ ‎خواهد. به عقیده شما آیا در تهران اجماع‎ ‎نظری‎ ‎وجود‎ ‎دارد‎ ‎که‎ ‎درصورت‎ ‎انجام‎ ‎مذاکره‎ ‎ای‎ ‎قراراست‎ ‎دقیقا‎ ‎چه‎ ‎چیزی‎ ‎به‎ ‎دست‎ ‎بیاید‎ ‎وروی‎ ‎چه‎ ‎مواردی‎ ‎مصالحه‎ ‎شود؟‎ ‎‎ ‎

‎ ‎آن‎ ‎چیزی‎ ‎که‎ ‎ایران‎ ‎می‎ ‎خواهد‎ ‎مدیریت‎ ‎مساپل‎ ‎منطقه‎ ‎ای‎ ‎وامنیت‎ ‎خودش‎ ‎است. ایران‎ ‎به‎ ‎عنوان‎ ‎قدرت‎ ‎منطقه‎ ‎ای‎ ‎وآمریکا‎ ‎به‎ ‎عنوان‎ ‎قدرتی‎ ‎فرامنطقه‎ ‎ای که‎ ‎به‎ ‎نوعی‎ ‎در‎ ‎منطقه‎ ‎رودرروی‎ ‎هم‎ ‎قرار‎ ‎داشته‎ ‎اند،‎ ‎هر‎ ‎کدام‎ ‎باید‎ ‎نقش‎ ‎مشخصی‎ ‎را‎ ‎در‎ ‎حل‎ ‎مساپل‎ ‎ایفا‎ ‎کنند. اگر‎ ‎یک‎ ‎مذاکرات‎ ‎جدی‎ ‎براساس‎ ‎مساپل‎ ‎موجود‎ ‎انجام‎ ‎شود‎ ‎رسیدن‎ ‎به‎ ‎یک‎ ‎تفاهم‎ ‎پذیر‎ ‎خواهد‎ ‎بود. ‏‎ ‎‎ ‎

‎ ‎آیا‎ ‎اقدام‎ ‎آقای‎ ‎احمدی‎ ‎نژاد‎ ‎روی‎ ‎انتخابات‎ ‎سال‎ ‎آینده‎ ‎ایران‎ ‎تاثیر‎ ‎خواهد‎ ‎گذاشت؟‎ ‎

‎ ‎بستگی‎ ‎دارد‎ ‎ببینیم‎ ‎که‎ ‎چه‎ ‎اتفاقاتی‎ ‎بعد‎ ‎از‎ ‎این‎ ‎رخ‎ ‎می‎ ‎دهد‎ ‎ومهمتر‎ ‎اینکه‎ ‎چه‎ ‎عکس‎ ‎العمل‎ ‎آمریکا‎ ‎به‎ ‎این‎ ‎موضوع‎ ‎چه‎ ‎خواهد‎ ‎بود. از‎ ‎این‎ ‎سو‎ ‎هم‎ ‎باید‎ ‎دید‎ ‎طی‎ ‎این‎ ‎مدت‎ ‎چه‎ ‎اتفاقاتی‎ ‎در‎ ‎داخل‎ ‎ایران‎ ‎رخ‎ ‎می‎ ‎دهد. آیا‎ ‎می‎ ‎خواهند‎ ‎از‎ ‎این‎ ‎موضوع‎ ‎درجهت‎ ‎منافع‎ ‎گروهی‎ ‎خودشان‎ ‎استفاده‎ ‎کند‎ ‎یا‎ ‎نه؟‎ ‎در‎ ‎یک‎ ‎زمان‎ ‎پنج‎ ‎شش‎ ‎ماهه‎ ‎می‎ ‎توان‎ ‎انتظار‎ ‎تحولات‎ ‎زیادی‎ ‎را‎ ‎داشت‎ ‎اگر‎ ‎چه‎ ‎نمی‎ ‎توان‎ ‎در‎ ‎عرض‎ ‎سه‎ ‎چهار‎ ‎روزه‎ ‎همه‎ ‎چیز‎ ‎را‎ ‎جمع‎ ‎بندی‎ ‎کرد. باید‎ ‎منتظر‎ ‎بشویم. ‏‎ ‎‎ ‎

‎ ‎از‎ ‎یک‎ ‎منظر‎ ‎برخی معتقدند هرجوابی‎ ‎که‎ ‎آمریکایی‎ ‎ها‎ ‎بدهند‎ ‎آقای‎ ‎احمدی‎ ‎نژاد‎ ‎ابتکارعمل‎ ‎را‎ ‎به‎ ‎دست‎ ‎گرفته. اگر‎ ‎جواب‎ ‎مثبت‎ ‎بدهند‎ ‎که‎ ‎ناشی‎ ‎زمان‎ ‎سنجی‎ ‎مناسب‎ ‎است‎ ‎و‎ ‎اگر‎ ‎جواب‎ ‎منفی‎ ‎بدهند‎ ‎می‎ ‎گویند‎ ‎که‎ ‎به‎ ‎هرحال‎ ‎ایران‎ ‎حسن‎ ‎نیت‎ ‎خود‎ ‎را‎ ‎نشان‎ ‎داده‎ ‎و‎ ‎این‎ ‎آمریکاست‎ ‎که‎ ‎به‎ ‎راه‎ ‎گذشته‎ ‎می‎ ‎رود. این‎ ‎تحلیل‎ ‎تا‎ ‎چه‎ ‎میزان‎ ‎درست‎ ‎است؟‎ ‎

‎ ‎همیشه‎ ‎ابتکار‎ ‎عمل‎ ‎ظرفیت‎ ‎ها‎ ‎وفرصت‎ ‎های‎ ‎جدیدی‎ ‎ایجاد‎ ‎می‎ ‎کند. هر‎ ‎پاسخی‎ ‎که‎ ‎از‎ ‎طرف‎ ‎مقابل‎ ‎داده‎ ‎شود‎ ‎ظرفیت‎ ‎مثبت‎ ‎برای‎ ‎خود‎ ‎آقای‎ ‎احمدی‎ ‎نژاد‎ ‎ایجاد‎ ‎می‎ ‎کند. ‏‎ ‎‎ ‎

‎ ‎چطور‎ ‎مثلا؟‎ ‎

‎ ‎دیده‎ ‎می‎ ‎شود‎ ‎که‎ ‎ایشان‎ ‎برای‎ ‎حل‎ ‎مساپلی‎ ‎که‎ ‎به‎ ‎صورت‎ ‎گره‎ ‎های‎ ‎کهنه‎ ‎درآمده‎ ‎می‎ ‎تواند‎ ‎جسارت‎ ‎داشته‎ ‎باشد. صرف‎ ‎نظر‎ ‎از‎ ‎اینکه‎ ‎از‎ ‎طرف‎ ‎مقابل‎ ‎چه‎ ‎پاسخی‎ ‎داده‎ ‎شود‎ ‎می‎ ‎تواند‎ ‎در‎ ‎انتخابات‎ ‎بعدی‎ ‎از‎ ‎آن‎ ‎استفاده‎ ‎کند. الان‎ ‎طرف‎ ‎مقابل‎ ‎پاسخی‎ ‎عکس‎ ‎العملی‎ ‎خواهد‎ ‎داشت. ‏‎ ‎‎ ‎

‎ ‎آقای‎ ‎احمدی‎ ‎نژاد‎ ‎شش‎ ‎ماه‎ ‎پیش‎ ‎گفتند‎ ‎که‎ ‎امکان‎ ‎ندارد‎ ‎اجازه‎ ‎بدهند‎ ‎که‎ ‎باراک‎ ‎اوباما‎ ‎رییس‎ ‎جمهور‎ ‎بشود.‏‎ ‎چنین‎ ‎دیدگاهی‎ ‎از کجا ناشی می شود؟‎ ‎

‎ ‎ما‎ ‎ظرفیت‎ ‎دیپلماسی‎ ‎آمریکا‎ ‎را‎ ‎به‎ ‎خوبی‎ ‎نمی‎ ‎شناسیم. خیلی‎ ‎از‎ ‎روشنفکران‎ ‎ما‎ ‎هم‎ ‎ممکن‎ ‎است‎ ‎چنین‎ ‎دیدگاهی‎ ‎به‎ ‎این‎ ‎مساله‎ ‎داشته‎ ‎باشند. این‎ ‎اشتباه‎ ‎را‎ ‎فقط‎ ‎آقای‎ ‎احمدی‎ ‎نژاد‎ ‎مرتکب‎ ‎نشدند. اگر‎ ‎چه‎ ‎ایشان‎ ‎دیپلماتیک‎ ‎وبا‎ ‎احتیاط‎ ‎موضع‎ ‎گیری‎ ‎کردند‎ ‎وگفتند‎ ‎فکر‎ ‎نمی‎ ‎کنند‎ ‎چنین‎ ‎ظرفیتی‎ ‎در‎ ‎دموکراسی‎ ‎آمریکا‎ ‎وجود‎ ‎داشته‎ ‎باشد. وقتی‎ ‎جواب‎ ‎متفاوت‎ ‎می‎ ‎گیرد‎ ‎می‎ ‎تواند‎ ‎در‎ ‎دیدگاه‎ ‎وی‎ ‎هم‎ ‎تاثیر‎ ‎بگذارد‎ ‎و‎ ‎دید‎ ‎متفاوتی‎ ‎نسبت‎ ‎به‎ ‎دموکراسی‎ ‎آمریکا‎ ‎پیدا‎ ‎کنند. ‏‎ ‎‎ ‎