پلیس راه از واژگون شدن یک دستگاه اتوبوس حامل راهیان نور در خط مرزی طلائیه خوزستان خبرداد. اتوبوس راهیان نور زرند کرمان که برای بازدید از مناطق جنگی به خوزستان رفته بود، روز سه شنبه 5 فروردین در منطقه طلائیه واژگون شد. به گزارش مهر کاروان زرند کرمان با دو اتوبوس مخصوص مردان و بانوان عازم مناطق عملیاتی بود که اتوبوس حامل مردان واژگون شد. در این حادثه شش پسر کشته و ۳۳ نفر مجروح شدند.
اطلاعاتی در مورد سن کشته شدگان منتشر نشده است. با این حال درچند سال گذشته اغلب قربانیان تصادف های مرگبار اتوبوس های راهیان نور دانش آموزان دختر و پسر مدارس بوده اند. این کاروان با اینکه خارج از چارچوب راهیان نور مدارس اعزام شده بود احتمالا قربانیان حادثه باز هم دانش آموزانی بوده اند که همراه والدین خود به اردو می رفتند.
حادثه مرگبار طلائیه هشداری است به وزیر آموزش و پرورش و یادآوری اینکه مسئولیت مستقیم امنیت و سلامت دانش آموزان در زمان دایر بودن مدارس، در مدرسه و اردو برعهده مدیران آموزش و پرورش است و این مسئولیت قابل تفویض به شخص یا نهاد دیگری نیست. از آنجایی که اکثر قربانیان سفرهای راهیان نور در چندسال گذشته دانش آموزان مدارس بوده اند، بحث تداوم یا توقف اردوهای دانش آموزی راهیان نور یکی از مباحث مهم آموزش و پرورش است.
پرسش این است که آیا واقعا راه دیگری جز حضور فیزیکی در مناطق جنگی، برای آشنایی اقشار مردم با فداکاری های رزمندگان جنگ ایران و عراق وجود ندارد؟ چه تعداد دیگر از نوجوانان دختر و پسر در تصادف و واژگونی اتوبوس های راهیان نور کشته شوند تا مسئولان به این نتیجه برسند که راه های کم هزینه تری برای زنده نگه داشتن افتخارات دوره جنگ وجود دارد؟
در همه کشورها به جانباختگان و قهرمانان جنگ احترام می گذارند و به یاد آنها موزه جنگ و بنای یادبود ایجاد می کنند و دانش آموزان را به بازدید این موزه ها و بنا ها می برند. اما شرط اول برگزاری اردوهای دانش آموزی اعم از تفریحی و آموزشی در همه جای دنیا از جمله ایران، تامین سلامت و حفظ جان دانش آموزان است.
بر اساس گزارش های رسمی سالانه بین ۲۰ تا ۳۰ هزار نفر در حوادث جاده ای کشته می شوند. برخی می گویند که تردد در جاده های ایران دست کمی از حضور در میدان جنگ ندارد. در چنین شرایطی بردن دانش آموزان با اتوبوس از کرمان و سیستان و مشهد و اردبیل و… به نوار مرزی خوزستان ولو با رعایت احتیاط های لازم، عمل پر مخاطره ای است.
خوشبختانه سال ۹۲ در مقایسه با سالهای قبل سال کم حادثه ای برای اردوهای راهیان نور بود. تنها حادثه ناگوار این سال تصادف اتوبوس راهیان نور حامل دانش آموزان دختر اردبیلی بود که منجر به کشته شدن راننده و زخمی شدن شش دانش آموز شد. اما سال قبل از آن فاجعه بار بود.
در مهرماه سال ۹۱، اتوبوس حامل دختران شهرکردی در مسیر برگشت از خوزستان واژگون شد و ۲۶ دختر دانش آموز سال دوم دبیرستان در دم جان سپردند. بعد از این حادثه که جامعه ایران را غرق در اندوه کرد، مدیران وقت آموزش و پرورش بازهم بر ادامه اردوهای راهیان نور پای فشردند.
بحث اجباری یا اختیاری بودن اردوی راهیان نور یکی از مسایل مناقشه برانگیز آموزش و پرورش است. برخی از دبیران درس آمادگی دفاعی و برخی از مدیران مدارس برای تقویت رزومه اداری خود سعی می کنند با استفاده از اهرم نمره، انگیزه لازم در دانش آموزان برای حضور در اردوها ایجاد کنند.
در مقدمه کتاب آمادگی دفاعی سال دوم دبیرستان آمده است: “با توجه به اختیاری بودن حضور دانش آموزان در اردوی راهیان نور، دبیران گرامی می توانند با استفاده از نکات مطرح شده در درس های سوم و چهارم و سایر مواردی که مناسب می دانند، انگیزه های لازم را برای شرکت حداکثری دانش آموزان در این اردو و بهره برداری از فضای معنوی دوران دفاع مقدس ایجاد کنند.”
در هفتم آبانماه سال ۹۱ و در فضایی که بعد از مرگ دانش آموزان بروجنی رسانه ها به شدت از وزیر سابق آموزش و پرورش انتقاد می کردند، هیئت وزیران دولت احمدی نژاد آیین‌نامه “چگونگی اجرای برنامه درسی و محتوای دروس نظری و عملی آمادگی دفاعی (اردوهای راهیان نور)” را تصویب و نهاد دیگری را در بخشی از اختیارات آموزش و پرورش شریک کرد.
در ماده ۷ آیین‌نامه مصوب آمده است: “آن بخش از آموزش‌های عملی که بنا به تشخیص وزارت آموزش و پرورش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قابلیت اجرا در محیط های آموزشی مدارس را دارند، با مسئولیت وزارت آموزش و پرورش در همان محیط اجرا می‌شوند. بخشی که نیاز به حضور دانش‌آموزان در محیط های نظامی دارد، توسط سپاه و با مسئولیت سپاه در اردوگاه‌ها و مراکز آموزش نظامی مناسب (مکان‌های هدف راهیان نور) برگزار خواهد شد”.
آمادگی دفاعی بخش تئوری و بخش عملی دارد. بحث های تئوریک مثل درس های دیگر در کلاس تدریس می شود. اما بخشی از آموزش های عملی درس آمادگی دفاعی، نیاز به حضور دانش آموزان در اردوگاه‌ها و مراکز آموزش نظامی مناسب (مکان های هدف راهیان نور) دارد. تشخیص این نیاز به عهده آموزش و پرورش و سپاه گذاشته شده است.
خوشبختانه از صفر تا صد آیین نامه اردوی راهیان نور در اختیار دولت است. علی اصغر فانی وزیر آموزش و پرورش می تواند خواستار اصلاح ماده ۷ این مصوبه در هیات دولت شود. او می تواند استدلال کند که بردن و برگرداندن یک میلیون دانش آموز سال دوم دبیرستان به مناطق سابقا جنگی جنوب و غرب کشور بدون حوادث خونبار امکانپذیر نیست زیرا :
۱- ناوگان حمل و نقل جاده ای کشور فرسوده است.
۲- جاده های استان های خوزستان و ایلام ظرفیت محدودی دارند.
۳- فاصله برخی استانهای شمالی و شرقی کشور با مناطق عملیاتی جنوب بسیار زیاد است.
۴- جابه جایی دانش آموزان از طریق ناوگان هوایی و شبکه راه آهن به دلیل محدودیت ظرفیت این دوسیستم حمل و نقل عملا امکانپذیر نیست….
هرگاه شرایط رفت و برگشت بدون خطر دانش آموزان فراهم شود آموزش و پرورش می تواند در باره از سرگیری اردوهای راهیان نور تصمیم بگیرد. اصرار بر ادامه برگزاری اردوهای راهیان نور بدون تمهیدات لازم برای حفظ سلامت و امنیت دانش آموزان و تداوم حوادث خونبار در مسیر این اردوها، اهداف این اردوها را تحت الشعاع قرار می دهد.