مایکل اسلکمن
به گفته تحلیلگران سیاسی، رقبای محافظه‌کار محمود احمدی‌نژاد به چالش طلبیدن تلاش او برای محکم کردن قدرت را ادامه داده‌اند و کمیته‌ای را برای نظارت بر بررسی ناآرامی‌هایی که کشور را پس از ادعای او مبنی بر پیروزی قاطع در انتخابات مناقشه‌آمیز خرداد ماه در هم پیچید، تشکیل داده‌اند.
روز یکشنبه، یک روز پیش از اینکه آقای احمدی‌نژاد برای دفاع از 21 نامزد کابینه خود در مقابل مجلس مخالف وی حاضر شود – یکی از چالش های داخلی که او با آن روبرو است – رئیس قوه قضائیه صادق لاریجانی، خبر از تشکیل هیاتی برای نظارت بر بررسی‌های متحدان رئیس‌جمهور درزمینه ناآرامی‌های پس از انتخابات داد.
به گزارش خبرگزاری نیمه رسمی فارس، آقای لاریجانی، از رقبای رئیس‌جمهور، گفت از این کمیته خواسته شده است تا «مطمئن شوند حقوق متهمان رعایت می‌شود و با آنها به خوبی رفتار می‌شود»؛ حرکتی که در واقع رای منفی است به نحوه کنترل رویدادها توسط رئیس‌جمهور.
این اعلان، نشانگر قدم دیگری از سوی رقبای تندرو ولی عملگرای رئیس‌جمهور برای کم اثر کردن درخواست وی برای بازداشت رهبران اصلاح‌طلب و اشد مجازات برای افراد حاضر در دادگاه است. همچنین به گفته تحلیلگران به نظر می‌رسد این موضوع بخشی از استراتژی رهبر ایران آیت‌الله علی خامنه‌ای برای بازسازی اعتبار لکه‌دار شده خود در میان نخبگان روحانی و عدم بی‌طرفی وی میان مردم صورت گرفته باشد.
باوجود آنکه اردوگاه رقیب در مواضع اصولگرایانه کشور با رئیس‌جمهور اختلافی ندارند، اما در مورد هدایت این بحران خود را جدا کرده است. همچنین مجلس محافظه‌کاران دو کمیته از قانون‌گذاران را برای بررسی اتهامات شکنجه و تجاوز توسط ماموران دولتی در وقایع پس از انتخابات را تعیین کرده است. آقای احمدی‌نژاد تلاش کرده از طریق بازداشت، محاکمه و ارعاب منتقدان را خاموش کند.
مصطفی علنی مدیر مطالعات امنیتی و دفاعی در مرکز مطالعات خلیج فارس در امارات عربی متحد گفت: «من معتقد هستم که ما شاهد حرکتی برای مصالحه هستیم. فکر نمی‌کنم این مصالحه شامل بررسی مجدد انتخابات یا مشروعیت‌زدایی از احمدی‌نژاد شود. آنها اتهامات شکنجه را بررسی می‌کنند و اساسا روند دادگاه را نرم می‌کنند و اتهامات تند علیه مخالفان را تعدیل می کنند.»
با اعلان تشکیل کمیته جدید توسط آقای لاریجانی، رهبران سپاه پاسداران و پلیس تهران، شاید در حرکتی پیشگیرانه، دست داشتن اعضای خود در آزارهای انجام گرفته طی این ناآرامی‌ها را انکار کرده‌اند.
قدم‌های کوچک برای کاهش بحران با اعلان هفته گذشته آیت‌الله خامنه‌ای آغاز شد مبنی بر اینکه وی معتقد نیست رهبران اصلاح‌طلب پیش از بحران با قدرتهای غربی هم‌پیمان شده‌اند؛ اتهامی که آقای احمدی‌نژاد و متحدانش مدعی شده‌اند. معذالک رهبر بر ایمان خود مبنی بر اینکه ناآرامی از پیش برنامه‌ریزی شده بود پافشاری کرد.
به گفته یک تحلیلگر سیاسی که به میزان زیادی در مورد ایران مطالب نوشته است و برای اجتناب از به خطر افتادن توانایی او برای ادامه کار در این زمینه به شرط ناشناس ماندن سخن گفت، اقدامات آیت‌الله خامنه‌ای بخشی از واکنشی بوده است به فشار وارد شده از جانب تشکیلات روحانی در قم و نجف که ترس خود را از «دادگاه‌های نمایشی و بیشتر از آن با حمله احمدی‌نژاد به دیگر محافظه‌کاران» عنوان کرده بودند.
این تحلیلگر سیاسی گفت: «می‌توان فکرکرد که چه اتفاقی با اقدام مهم آیت‌الله خامنه‌ای برای بازداشتن احمدی‌نژاد در حال رخ دادن است: از آنجا که اصلاح‌طلبان کاملا خرد شده‌اند و نشانه‌ای مبنی بر این وجود دارد که احمدی‌نژاد می‌خواهد قدرت خود را در مخالفت با محافظه‌کاران عملگرا افزایش دهد، تشکیلات روحانیت ترجیح داده است از محافظه‌کاران عملگرا حمایت کند.»
این تحلیلگر سیاسی که در آمریکا مستقر است گفت آیت‌الله خامنه‌ای که پیش از انتخاب به عنوان رهبر، روحانی میان‌رتبه‌ای بود برای جلب مجدد «حمایت تشکیلات روحانیت برای خود» به خانواده لاریجانی روی کرده است.
وی گفت، لاریجانی‌ها نه تنها منتقد آقای احمدی‌نژاد هستند، بلکه از «تباراشراف روحانیت» هستند. علی، برادر آقای لاریجانی، رئیس مجلس و نماینده قم، مکان اصلی تحصیل مذهبی در ایران است. دایی آنها، محقق داماد یک روحانی و از روسای سابق قوه قضائیه است. این خانواده همچنین با آیت‌الله روح‌الله خمینی و مهدی حائری یزدی، یک روحانی برجسته قرن بیستم شیعه پیوند خونی دارند.
تحلیلگران سیاسی گفتند درحالیکه تاکتیک‌های تغییر یافته آیت‌الله خامنه‌ای دیدگاه کلی او را نسبت به رویدادها عوض نکرده است، ولی مقاصدی سیاسی را دنبال می کند که بر اساس آن درگیری میان زیر دستان را به منظور راهی برای حفظ قدرت خود تشدید می کند.
با این وجود آقای احمدی‌نژاد در مقابل جبهه‌های متعددی قرار گرفته است از جمله مبارزه با مجلس بر سر انتخاب کابینه. در حالیکه رئیس‌جمهور ممکن است از رد صلاحیت حدود هشت نامزد خود ناراحت شود – آن طور که برخی اعضای مجلس پیش‌بینی کرده‌اند – مواجهه با مجلس به آیت‌الله خامنه‌ای وسیله‌ای دیگری می‌دهد تا سعی کند اعتقاد عموم به جمهوری اسلامی را مجددا برافروزد. تحلیلگران سیاسی گفتند، او می‌تواند استدلال کند که سیستم هنوز کار می‌کند و از درجه‌ای از رسیدگی و توازن برخوردار است.
آقای احمدی‌نژاد که روز یکشنبه هنگام حاضر شدن مقابل مجلس بطور غیر معمولی مطیع به نظر می‌رسید گفت: «من متواضعانه و برادرانه از مجلس می‌خواهم به دوست و برادر خود اعتماد کنند و مسئله کفایت کابینه را به رئیس‌جمهور واگذار کنند.»
اما اعضای مجلس خیلی برای شروع حمله منتظر نماندند. بنا به گزارش آسوشیتد پرس، سعدالله نصیری در جلسه مجلس که بصورت زنده از رادیو پخش می‌شد گفت: «اکثریت نامزدها تحصیلات و تجربه کافی مربوطه را ندارند.»
منبع: نیویورک تایمز، 30 اوت
