در تازه‌ترین اظهارات مسئولان کشور در مورد وضعیت آلودگی هوای پایتخت، سخنگوی شورای شهر تهران تقصیر گسترش این پدیده زیست محیطی را بر گردن وسائل نقلیه انداخته و گفته است: ۷۰ درصد آلودگی هوای تهران ناشی از وسایط نقلیه‌ای است که از سوخت فسیلی استفاده می‌کنند. برخی از نمایندگان مجلس اما دولت را مقصر می‌دانند و می‌گویند به‌دلیل عدم‌حمایت از توسعه حمل‌ونقل عمومی و توسعه مترو، دولت یکی از مقصران بروز آلودگی هواست و حتی از مدعی‌العموم که از آن به عنوان “حافظ منافع مردم” یاد شده خواسته‌اند مقصران آلودگی هوا را شناسایی کند.
ناکارآمدی در کنترل آلودگی
محمد حسین مقیمی، رییس فراکسیون مدیریت شهری مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه آلودگی هوا و پدیده اینورژن این روز‌ها جان بسیاری از مردم را می‌گیرد گفته است: “وقتی دولت پول مترو را نمی‌دهد طبیعی است که اعتقادی به اینکه آلودگی در کلان شهر‌ها نباشد، ندارد.” پیش از این نصرالله کمالیان، عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی گفته بود شهرداری تهران در توسعه حمل‌ونقل عمومی به‌خصوص مترو خوب عمل کرده است اما کمک نکردن دولت به تعهدات خود در این زمینه به منزله کمک کردن به آلودگی هواست.
هادی هاشمی، سرهنگ بازنشسته راهنمایی رانندگی اما چندی پیش وجود ماده آزبست در ماشین‌های مختلف را که دولت نسبت به اصلاح آن بی‌تفاوت است، دلیل اصلی آلودگی هوا اعلام کرده بود.
او گفته بود: “آزبست ۱۰ سال پیش ممنوع شد. ۱۰ سال مهلت گرفتند که صنایع را اصلاح کنند و دیگر از آزبست استفاده نکنند. ولی امسال ۷۷۰ هزار تن آزبست وارد کردیم. ما از مالزی داریم آزبست وارد می‌کنیم که خودش یک گرم آن را مصرف نمی‌کند.”
به گفته او در طول این ده سال به تعهدات در رابطه با حذف این ماده عمل نشده است؛ طوریکه میزان این آلاینده در حال حاضر در تهران ۳۰۰ برابر شهرهای اروپایی است.
آزبست، پنبه کوهی یا پنبه نسوز، نام گروهی از ترکیب‌های معدنی منیزیوم و سیلیسیوم است که در طبیعت به صورت الیاف معدنی و سنگ یافت می‌شود. این ماده به دلیل مقاومت زیادی که در برابر گرما و آتش دارد، به عنوان مواد نسوز در ساخت صفحه کلاچ و لنت ترمز خودرو کاربرد دارد.
استفاده از این ماده در حالی در بخش صنایع ادامه دارد که پیش‌تر ورود هرگونه جنس آغشته به آزبست در کشور ممنوع اعلام شده بود.
هاشمی همچنین با اعلام اینکه ۳۰ کارخانه در کشور به صورت شبانه‌روزی و سه شیفته در حال تولید محصولات حاوی آزبست هستند، گفته بود: “ما از کشورهایی آزبست وارد می‌کنیم که سال‌هاست استفاده از این ماده سمی را ممنوع کرده و در کشور خود دیگر از آن استفاده نمی‌کنند.” کار‌شناسان محیط زیست استفاده از ماده آزبست در صنایع کشور را از جمله اصلی ترین دلایل آلودگی هوای شهر تهران می‌دانند.
در پی آلودگی شدید هوای تهران، در آذر ماه گذشته استانداری تهران جلسه‌ای اضطراری به منظور بررسی این بحران تشکیل داد، اما به گفته یکی از شرکت کنندگان در این جلسه تصمیم خاصی در این مورد گرفته نشده است.
زنگ خطر آلودگی تهران
خسرو دانشجو، سخنگوی شورای شهر تهران اما با “چند وجهی” دانستن پدیده آلودگی نسبت به اقدامات شهرداری نظیر کاشت درخت ابراز ناامیدی کرده و گفته است این موضوع به تنهایی مشکل آلودگی هوای تهران را حل نمی‌کند و “تا زمانی که سایر دستگاه‌ها به وظایف خود به درستی عمل نکنند” مشکل کماکان به حال خود باقیست.
اضافه کردن به طرح ترافیک و بخش‌های ممنوع بیشتر برای عبور و مرور خودروهای شخصی از جمله راه حل‌هایی است که مسئولان شهری در تهران برای کاهش آلودگی هوا بر آن تاکید می‌کنند.
اما به نظرسخنگوی شورای شهر تهران، حتی با افزایش محدوده طرح ترافیک و یا پیش‌بینی تمهیدات سخت‌گیرانه‌تر برای جلوگیری از ورود خودروهای غیرمجاز به محدوده طرح، آلودگی به نحو چشم‌گیری کاهش نمی‌یابد.
جدا از ناکارآمدی طرح ترافیک و وجود ماده آزبست در صنایع خودرو کشور، برخی پدیده “وارونگی” را دلیل هوای آلوده تهران می‌دانند.
وارونگی هوا یا وارونگی گرمایی که معمولا در شهرهای بزرگ باعث افزایش آلودگی هوا در پاییز و زمستان می‌شود پدیده‌ای است که در آن برخلاف حالت طبیعی با افزایش ارتفاع دما نیز زیاد می‌شود و در این شرایط درجه حرارت پائین جو به کمتر از طبقه فوقانی می‌رسد.
محمدجواد محمدی‌زاده، رییس سازمان محیط زیست، در مورد طرح مبارزه با وارونگی هوا گفته است: “تحقیقات راجع به بحث وارونگی هوا انجام می‌شود. این پروژه اگر انشاء الله در گوشه‌ای از تهران که به اجرا درآید جواب دهد، این را ما در مقیاس‌های بزرگ هم اجرا خواهیم کرد.”
تهران یکی از آلوده‌ترین کلان شهرهای دنیا است. کار‌شناسان محیط زیست می‌گویند پدیده آلودگی سالانه باعث مرگ و میر بسیاری از شهروندان می‌شود.
روزنامه همشهری در آذر ماه امسال با استناد به آمار سازمان بهشت زهرای تهران و نظر کار‌شناسان، اعلام کرد در پاییز امسال، مرگ و میر شهروندان تهرانی نسبت به نیمه نخست سال افزایش یافته است.
آنطور که این روزنامه نوشته از اول فروردین امسال تا آخر آبان ۱۸هزار و ۶۴۲ شهروند تهرانی بر اثر ایست و سکته قلبی که با آلودگی مرتبط است، جان خود را از دست داده‌اند.
معصومه ابتکار، رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران در شهریور ماه امسال، در مورد وضعیت آلودگی هوا گفت: “امسال از نظر آلودگی هوا تاکنون روز سالم و پاک نداشته‌ایم، این یک زنگ خطر جدی است و هشدار می‌دهد همه باید برای حل این معضل تلاش کنیم.” موضوعی که هادی هاشمی، سرهنگ بازنشسته راهنمایی رانندگی و رئیس سابق پلیس راهور تهران نیز چندی پیش بر آن تاکید کرد و گفت: “در ۷ ماه ابتدای امسال در تهران یک روز هم هوای پاک نداشته‌ایم.”
به غیر از تهران برخی دیگر از شهرهای بزرگ ایران در صف آلوده ترین شهرهای جهان قرار دارند. در تازه‌ترین جدول بندی سازمان بهداشت جهانی که مهرماه امسال منتشر شد، ایران دارنده رتبه آلوده‌ترین کشور‌ها است و شهرهای اهواز و سنندج نیز به ترتیب در رتبه‌های اول و سوم قرار گرفته‌اند.
