فیلم روز♦ سینمای ایران ‏

نویسنده
کامبیز رحیمی

فیلمفارسی از نوع وحشت هم به مجموعه فرهنگی جمهوری اسلامی اضافه شد. بعد از پارک وی نوبت آرش معیریان ‏می رسد که تحصیلات آکادمیک سینمای خود را در خدمت فیلم های بازاری گذاشته است… نمونه آخر: احضار شدگان ‏که د رتهران برپرده است.‏

filmfarsi1.jpg


احضارشدگان

کارگردان وتدوینگر: آرش معیریان. نویسنده فیلمنامه: حجت قاسم زاده. مدیر فیلمبرداری: مجتبی رحیمی. طراح صحنه ‏و لباس: مجید نیامراد. تهیه کننده: محمد خزاعی. بازیگران: شهرام حقیقت دوست، زیبا بروفه، مهدی سلوکی، فرهاد ‏قائمیان، سحر ریحانی.‏

امید و عماد دو برادرند که در پی مرگ پدر و تقسیم ارث و میراث از یکدیگر فاصله گرفته و حال عماد که گرفتار ‏مشکلاتی در شرکتش شده و در آستانه ورشکستگی است، می خواهد از امید کمک گیرد. عماد در خانه امید گرفتار توهم ‏می شود و در پی این توهم دست به قتل تمام اعضای خانواده می زند و بعد پلیس او را دستگیر می کند تا اینکه متوجه ‏می شویم همه افراد زنده اند و این قصه تنها توهم او در پی استفاده از قرص های روانگردان بوده است.‏

توهم کشتار

تماشاگران سینما، آرش معیریان را با فیلم های مثل کما، شارلاتان و چپ دست می شناسند. فیلم های که اگرچه رنگ و ‏روی خوبی دارند و می توانند تماشاگر را به سالن های سینما بکشانند اما به سیاق فیلم های ایرانی یکی دو سال اخیر ‏هیچ نشانی از تعریف درست سینما ندارند و تنها در حد فیلمفارسی باقی مانده و خیلی زود بعد از نمایش فراموش می ‏شوند.‏

معیریان در زمینه سینما تحصیلات عالیه دارد و حتی مدتی نیز به عنوان رئیس گروه دانشکده سینمای دانشگاه هنر و ‏استاد به تدریس مشغول بود. در آن زمان فیلم های کوتاهی می ساخت که این فیلم ها نه تنها در جشنواره های داخلی، که ‏مورد تحسین فیلمسازان مستقل خارجی همچون ورنر هرتزوگ نیز واقع شده بود. ‏

filmfarisi2.jpg


این کارگردان به ظاهر با استعداد پس از ورود به سینمای حرفه ای راهی یکسره متفاوت در پیش گرفت و با تدوین فیلم ‏های سطحی کارگردانی این فیلم ها را نیز آغاز کرد. از همان ابتدا با اعتراض منتقدان مواجه شد و هرچه این انتقاد ها ‏بیشتر اوج می گرفت کمتر در محافل مطبوعاتی دیده می شد و حاضر به پاسخگوی درباره این تغیر روش در سینما بود. ‏او اخیرا با فیلم احضارشدگان که آن را فیلمی متفاوت در کارنامه اش می داند حاضر به صحبت درباره آن شده است.‏

احضار شدگان از زیر ژانرهای سینمای وحشت و نوعی ‏Slasher‏ محسوب می شود. پسری در اثر توهم دست به کشتار ‏خانواده اش می زند. فیلم در بسیاری از لحظات می تواند موفق عمل کند و تماشاگر را با ژانر مطرح شده در اثر درگیر ‏کند. صحنه های شب و نوع دکوپاژ معیریان، تدوین و فیلمبرداری به درک حس صحنه بسیار کمک می کند. اگرچه با ‏تمام تلاش های کارگردان که گویا بد ندیده سراغ آرشیو ذهنی مطالب تئوریکی که درباره سینما آموخته برود و از آن در ‏راستای خلق این فیلم سود بجوید، عدم جسارت در پرداخت صحنه های ترسناک فیلم ضربه نهای را به تماشاگر وارد ‏نمی کند.‏

filmfarisi3.jpg


سینمای ایران چند سالی است که رویکرد مثبتی در راستای پرداختن به داستان های ترسناک از خود نشان می دهد. ‏ارزش های داستانگوی این نوع سینما پس از سالیان متمادی تجربه آن در هالیوود به تازگی برای سینماگران ایرانی ‏شناخته شده و چندین فیلم هم مراحل مختلف تولید را در این ژانر طی می کنند.‏

با تمام این اوصاف فیلم های سینماگرانی که سراغ ژانر وحشت رفته اند از نوعی محافظه کاری رنج می برد. گویا آنها ‏آگاهانه از ترساندن تماشاگر طفره می روند. در پایان هم با سرهم بندی داستان سعی می کنند تماشاگر را فریب داده و ‏عامل ترس فیلم را خنثی کنند.‏

فیلم احضارشدگان نیز از این قاعده کلی در رنج است. دائم توسط کارگردان به تماشاگر توجه دارده می شود که آنچه ما ‏می بینیم توهمات عماد است. همین نگاه سبب می شود که تماشاگر با نوعی فاصله فیلم را نگاه کند و این با تعاریف ژانر ‏وحشت در تعارض قرار می گیرد. در این نوع فیلم ها کارگردان باید فضای را ایجاد کند که مخاطب در فضای فیلم ‏غرق شود اما معیریان آگاهانه از این مسئله فاصله می گیرد. زمانی که ما با خشونت عماد مواجه می شویم و صحنه ‏های کشتار را می بینیم با توجه به جنس روابط ایرانی که در میان شخصیت های فیلم حضور دارد خود را برای یک ‏پایان هولناک آماده می کنیم، اما جنس پایان فیلم گویا مخاطب خود را بازی داده و آن را با دروغی بزرگ مواجه می ‏کند.‏

filmfarsi4.jpg


تنها نکته برجسته فیلم را می توان در این نکته جست و جو کرد که کارگردان به مدد استفاده شخصیت هایش از قرص ‏های روانگردان توانسته به فضای دراماتیکی دست یابد که در این فضا قابلیت های دکوپاژ پلان های خود را به نمایش ‏بگذارد و از ایجاد فضاهای تختی که تاکنون در فیلم های پیشین آن را دنبال کرده بود فاصله بگیرد.‏

شهرام حقیقت دوست نیزبا تیک های عصبی که دارد می تواند نمایشگر شخصیتی باشد که ابتدا راه نفوذ تماشاگر را به ‏درون خود می بندد. او با نوع نگاه های مستقیمی که به دوربین دارد می کوشد تماشاگر را هم وارد بازی خود کرده و او ‏را هم به نوعی با تهدید مواجه کند.‏