گلشیری، در ستایش شعر سکوت
فرج سرکوهی
با تجدید چاپ کتاب نایاب «در ستایش شعر سکوت»، ۱۴ سال پس از نخستین چاپ آن، یکی از ارزنده ترین نوشته های هوشنگ گلشیری در باب شعر و شاعری و نقد شعر به بازار کتاب عرضه می شود.
نگاه هوشنگ گلشیری به شعر و مبانی، مفاهیم و اسلوب او در نقد شعر، که بر تسلط کم نظیر او بر زبان و شعر کلاسیک و معاصر فارسی و نقد و نظریه ادبی غرب متکی است، با نگاه رایج در ایران چند سال اخیر، که شعر را به بازی های زبانی تقلیل می دهد، تفاوت دارد و انتشار کتاب «در ستایش شعر سکوت» در این فضا فرصتی مغتنم به شمار می رود.
هوشنگ گلشیری که از او چون بهترین نویسنده داستان کوتاه در زبان فارسی یاد می کنند، خلاقیت فرهنگی خود را با سرودن شعر آغاز کرد.پس از انتشار چند شعر در نشریات معتبر ادبی دهه ۴۰ به داستان نویسی روی آورد و با انتشار داستان بلند «شازده احتجاب» و چند مجموعه داستان کوتاه، به عنوان برجسته ترین نویسنده معاصر ایران تثبیت شد و علاقه نخستین خود را به شعر با نقد شعر پی گرفت.
گلشیری در نقد شعر و داستان و در مقاله نویسی نیز دستی قوی و ذهنی خلاق داشت و مجموعه ای از نوشته های او در این باب در کتاب «باغ در باغ» گردآوری و منتشر شده است.
گلشیری که در شعر نیز چون داستان به ساختار، تکنیک، زبان و به فرم و کشف و خلق چشم اندازهای تازه نظر داشت، در دو مقاله مندرج در کتاب «در ستایش شعر سکوت» شعر منصور اوجی را تحلیل کرده و مبانی منظر و اسلوب خود را در نقد شعر به دست می دهد.
هوشنگ گلشیری در سال ۱۳۱۶ در اصفهان چشم به جهان گشود.تحصیلات دانشگاهی خود را در زبان و ادبیات فارسی در سال ۱۳۴۱در دانشگاه اصفهان به پایان برد و به کار تدریس ادبیات فارسی در دبیرستان ها پرداخت.گلشیری در اواخر سال ۱۳۴۰ چند ماهی به اتهام فعالیت سیاسی به زندان افتاد.
هوشنگ گلشیری در سال ۱۳۴۷ در همان نخستین ماه های تاسیس کانون نویسندگان ایران، به این کانون پیوست و تا دهه های اخیر چند بار به عنوان عضو هیات دبیران کانون برگزیده شد.
گلشیری از بنیان گذاران جمع مشورتی کانون نویسندگان و عضو گروه ۸ نفره ای بود که متن ۱۳۴ نویسنده را در اعتراض به سانسور جمهوری اسلامی نوشته و پس از گردآوری امضاء منتشر کردند.
گلشیری در هر دو نظام شاهنشاهی و جمهوری اسلامی از فعال ترین چهره های کانون نویسندگان ایران، از سرسخت ترین مخالفان سانسور و از پیگیرترین مدافعان آزادی بیان بود.
هوشنگ گلشیری در دهه چهل عضو برجسته محفل جنگ اصفهان بود و پس از مهاجرت به تهران نیز با نشریات معتبر فرهنگی همکاری و در اواخر عمر سردبیری مجله ادبی «کارنامه» را بر عهده داشت.
گلشیری در عرصه نقد ادبی علاوه بر مقالات متعدد و کتاب در ستایش شعر سکوت، کتاب «جدال نقش با نقاش» را در تحلیل آثار سیمین دانشور نیز تالیف کرد.
داستان بلند شازده احتجاب گلشیری که در سال ۱۳۴۸ منتشر شد، چشم اندازی تازه را در ادبیات داستانی ایران خلق کرد. از آثار گلشیری در عرصه داستان کوتاه، که اوج کار ادبی اوبود، می توان به مجموعه داستان های مثل همیشه، نمازخانه کوچک من، جبه‌خانه، پنج گنج و دست تاریک، دست روشن اشاره کرد.
گلشیری در عرصه داستان بلند علاوه بر شازده احتجاب آثاری چون کریستین و کید، بره گمشده راعی، معصوم پنجم یا حدیث مرده بر دار کردن آن سوار که خواهد آمد، در ولایت هوا، آینه‌های دردار، شاه سیاه پوشان، رمان جن‌نامه، حدیث ماهیگیر و دیو برای نوجوانان و فیلم نامه دوازده رخ را نیز خلق کرد.
هوشنگ گلشیری در سال ۱۳۷۸ در سن ۶۱ سالگی در تهران چشم از این جهان فروبست.
منبع: رادیو فردا