مایکل اسلکمن
با آماده شدن دانشگاه‌های ایران برای شروع کلاس‌ها درماه جاری، نگرانی‌هایی در جامعه آکادمیک وجود دارد که دولت استادان و برنامه‌های آموزشی گروه‌های سیاسی و علوم اجتماعی را که «غیر اسلامی» می‌پندارد حذف کند.
این ترس‌ها ناشی از سخنرانی‌های رهبر ایران آیت‌الله علی خامنه‌ای و محمود احمدی‌نژاد و نیز اعترافات زندانیان سیاسی است که عنوان می‌کنند مطالعه کتب و ایده‌های سکولار، پرورش‌یافتگان دانشگاه‌ها را برای ناآرامی سیاسی پس از انتخابات مناقشه‌آمیز ریاست جمهوری آماده کرده بود.
به گزارش خبرگزاری‌های ایران، آیت‌الله خامنه‌ای این هفته گفت مطالعه علوم انسانی «شک و تردید را ترویج می‌کنند.» او از «مدافعان راستین اسلام» خواست تا علوم انسانی را که در ایران تدریس می‌شود و به گفته وی «سکولاریسم را ترویج می‌کنند» مورد بازنگری قرار دهند.
به گزارش خبرگزاری ایرنا، آیت‌الله خامنه روز یکشنبه در جمعی از دانشجویان و استادان دانشگاه‌ها گفت: «بسیاری از علوم انسانی و هنرهای لیبرال بر پایه فلسفه کسانی است که اساس آنها ماتریالیسم و بی‌اعتقادی به آموزه‌های خدایی و اسلامی است.» آموزش این «علوم به از دست دادن اعتقاد به خدا و دانش اسلامی می‌انجامد.»
سال‌ها محافظه‌کاران ایرانی با بدگمانی به مطالعه موضوعاتی مثل فلسفه و جامعه‌شناسی نگاه می‌کردند. در اولین روزهای انقلاب اسلامی رهبران ایران دانشگاه‌ها را تعطیل و سعی کردند مواد درسی را مطابق ایدئولوژی انقلاب اسلامی خودشکل دهند. این تلاش‌ها نهایتا تحت فشار نیروهای عملگراتر که برای مراوده با جوامع غربی و جمعیت دانشجویان که برای ایده‌های معاصر و ارتباط با غرب مشتاق بودند شکست خورد.
این شکست هرگز تفاوت‌های ایدئولوژیکی را که موجب شده است تشکیلات دو گانه مذهبی و انتخابی، بر سرهیچ موضوعی با هم توافق نداشته باشند و حتی درهویت نیز شریک نباشند، التیام نداد. در سال‌های اخیر اغلب ازدانشگاهیانی که در کنفرانس‌های خارجی شرکت می‌کردند یا در برنامه‌های تبادل فرهنگی شرکت می‌کردند بدگویی می‌شد یا به آنها بصورت مشکوک نگاه می‌شد. برخی از آن ها هم متهم به تلاش برای سازماندهی انقلاب مخملی شده‌اند.
سخنرانی‌های اخیر رهبر ایران این را عنوان می‌کند که ممکن است آنها پس از ماه‌ها تلاش غیرموفق برای خاموش کردن بحران سیاسی و اجتماعی پس از انتخابات، دیگر نخواهند با چنین ابهامی زندگی کنند.
مارک فیتزپاتریک عضو ارشد موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک در لندن گفت: «ایران دچار بحران مشروعیت برای رژیم است و این بحران برپایه عدم توانایی رژیم در پاسخ به خواسته‌های اصلاحات از جانب جمعیت رو به رشد جوان است. تنها پاسخی که می‌توانند به آن فکر کنند این است که آموزش علوم انسانی را متوقف کنند.»
رسول نفیسی یک فرد آکادمیک در ویرجینیا که کارشناس ایران است تائید کرد که «بیانات خامنه‌ای نشانه خوبی برای دانشگاه‌های ایران نیست.»
آقای نفیسی گفت: «به نظر می‌رسد که او می‌خواهد جمهوری اسلامی را از همانجا که دو دهه پیش آیت‌الله خمینی فقید مخالفت مشابهی نسبت به “آموزه‌های غربی” در دانشگاه‌ها بیان کرد و دستور داد تا تمام آنها به جز علوم طبیعی از برنامه تحصیلی دانشگاه‌ها حذف شود»، ادامه دهد.
به گزارش خبرگزاری‌های ایرانی، رهبر کنونی ایران آیت‌الله خامنه‌ای خواستار «ترویج فضایی معنویی در دانشگاه‌ها» شد و درخواست کرد که دولت آقای احمدی‌نژاد این را به عنوان «نگرانی جدی» تلقی کند.
طی دوره اول ریاست جمهموری آقای احمدی‌نژاد دولت وی بسیاری از استادان را مجبور به کناره‌گیری و جایگزینی کرد.
یک فرد دانشگاهی ایرانی که اکنون در خارج از کشور زندگی می‌کند گفت: «من فکر می‌کنم شاید آنها دوست ندارند ایده‌های جدید به ایران برسد. آنها دوست ندارند شخصیت‌های فرهنگی و اجتماعی در جامعه ایران زیادی محبوب شوند. این جنبه‌ای است که برای آنها مشکل ایجاد می‌کند.»
تمرکز اخیر بر مساله آموزش زمانی شدت گرفت که هفته گذشته اعترافات اصلاح‌طلب برجسته سعید حجاریان که تئوریسین جنبش اصلاحات بوده است از تلویزیون ایران بصورت مستقیم پخش شد.
این اعترافات که توسط رهبران اصلاح‌طلب به عنوان منعکس‌کننده نظرات زندانبانان حجاریان رد شده است، انتقاد زیادی را از علوم انسانی بخصوص علوم اجتماعی و سیاسی عنوان کرد. همچنین این اعترافات کاربرد تئوری‌های سیاسی را در کار خود آقای حجاریان را مورد خطاب قرار داد و گفت «من بخاطر این تفاسیر ناشایست که منشا بسیاری از اقدامات غیراخلاقی شد، از مردم ایران تقاضای پوزش دارم.»
منبع: نیویورک تایمز، 1 سپتامبر
