تامس سیبرت
قرارداد جدید بلندمدت گاز طبیعی ترکیه با ایران می تواند مشکلاتی میان آنکارا و واشنگتن ایجاد کند، اما به گفتۀ تحلیلگران، آمریکا نمی تواند برای جلوگیری از روابط نزدیک تر کشورهای منطقه بر پایۀ انرژی، که تهران را نیز در برمی گیرد، کار چندانی انجام دهد.
مته گوکنل تحلیلگر انرژی در ترکیه می گوید، “آمریکا ناگزیر خواهد بود واقعیت جغرافیایی را بپذیرد.” ماه گذشته، هیلمی گولر وزیر انرژی ترکیه به تهران سفر کرد تا دربارۀ یک موافقتنامۀ گازی با مقامات دولتی ایران گفتگو کند. این یادداشت تفاهم شامل سرمایه گذاری 12 میلیارد دلاری ترکیه برای گسترش میدان گازی پارس جنوبی ایران، ساخت خط لولۀ 1850 کیلومتری از جنوب ایران به مرز ترکیه و همچنین اجازۀ ایران برای انتقال گاز از ترکمنستان به ترکیه است.
به گفتۀ گولر، به خاطر این قرارداد، ترکیه واردات خود را از ایران تقریبا ً دو برابر خواهد کرد. در حال حاضر، ترکیه در روز حدود 27 میلیون متر مکعب گاز طبیعی از ایران وارد می کند. در چارچوب قرارداد یاد شده، هر روز 35 میلیارد متر مکعب دیگر گاز طبیعی از طریق ترکیه به غرب اروپا صادر خواهد شد. ترکیه امیدوار است به کریدور انرژی برای گاز طبیعی تبدیل شود و در عین حال، وابستگی خود را به واردات گاز از روسیه کاهش دهد.
اما نزدیکی روزافزون آنکارا به ایران، که به گمان غرب با هدف ساخت سلاح های اتمی صورت می گیرد، مخالفت واشنگتن را برانگیخته است. دولت بوش همچنین به پیشنهادهای اخیر رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه در خصوص میانجی گری آنکارا میان ایران و غرب در درگیری بر سر برنامۀ هسته ای ایران واکنش سردی از خود نشان داده است.
دیپلمات های واشنگتن در آنکارا بارها دربارۀ همکاری های نزدیک ایران و ترکیه در زمینۀ انرژی و نفوذ ایران در منطقه ابراز نگرانی کرده اند. وقتی ایران و ترکیه در سفر محمود احمدی نژاد به ترکیه در ماه اوت نتوانستند به موافقتنامۀ گازی دست پیدا کنند، در گزارشات مطبوعات اینگونه عنوان شد که دلیل امضا نشدن این موافقتنامه، فشار آمریکا بر ترکیه بوده است.
وقتی در نهایت این قرارداد در ماه نوامبر در تهران به امضای طرفین رسید، شون مک کورمک سخنگوی وزارت امور خارجۀ آمریکا اهمیت آن را ناچیز برشمرد و به خبرنگاران مستقر در واشنگتن گفت، موافقتنامه های امضا شده توسط تهران نتوانسته اند نتایج ملموسی داشته باشند. مک کورمک گفت، “آنها دوست دارند این موافقتنامه ها را که واقعا ً نتیجه ای ندارند، امضاء کنند. این موافقتنامه ها به سرفصل های قشنگ تبدیل می شوند، اما هیچ تأثیر عملی ندارند.“
مک کورمک همچنین نسبت به پیشنهاد میانجی گری اردوغان ابراز بی میلی کرد. او گفت، ایالات متحده همۀ کشورهایی را که به موضوع هسته ای علاقه مندند، از جمله همسایگان ایران، تشویق می کند “از تمام نفوذ خود در قبال ایران استفاده کنند تا ایرانیان را تشویق کنند پیشنهاد گروه 1+5 را بپذیرند.“
گوکنل در همین راستا خاطر نشان کرد، اگرچه دولت بوش اعلام کرده است که دوست ندارد ترکیه بیش از حد به ایران نزدیک شود، اما واشنگتن در نهایت ناگزیر خواهد بود قراردادهایی مانند موافقتنامۀ اخیر امضاء شده میان تهران و آنکارا را بپذیرد. گوکنل افزود، ترکیه باید با همکاری کشورهای اروپایی ضرورت این قبیل اقدامات را به واشنگتن توضیح دهد. او خاطر نشان کرد، استدلال اصلی باید این باشد که این کشورها به گاز طبیعی ایران نیاز دارند اگر مایلند که وابستگی شان به روسیه، با توجه به نگرانی واشنگتن در خصوص نفوذ روزافزون روسیه در منطقه، بیشتر نشود.
گوکنل افزود، نزدیکی به تهران می تواند اثرات جانبی مثبتی از نظر سیاسی داشته باشد. او گفت، “به مجرد اینکه روابط تجاری آغاز شود، مشکلات سیاسی نیز حل خواهد شد. انزوای رژیم ایران نتایج مطلوبی نداشته، بلکه ایرانیان را جسورتر کرده است. اگر شما گربه ای را به مخمصه بیندازید، شما را چنگ خواهد زد. همۀ کشورها دارند تلاش می کنند منبع امنی برای انرژی پیدا کنند، با این تفاسیر چگونه می توان ایران را حذف کرد؟”
گولر نیز در همین راستا خاطر نشان کرد، “بعنوان وزیر جمهوری ترکیه، البته منافع و آیندۀ کشورم را مد نظر دارم. منافع کشورمان از بالاترین اولویت برخوردار است.”
منبع: روزنامۀ نشنال، 4 دسامبر