شیرین عبادی و دیگر فعالان و شخصیت‌های حقوق بشر ایرانی همزمان با دهم دسامبر، روز جهانی حقوق بشر در مصاحبه با روز علاوه برانتقاد از افزایش چشمگیر اجرای مجازات اعدام و تداوم نقض حقوق اولیه زندانیان بیمار در جمهوری اسلامی، فقر رو به گسترش مردم ایران را نیز از عواملی دانستند که پایمالی حقوق بشر در ایران را تشدید کرده است.
شیرین عبادی، رئیس کانون مدافعان حقوق بشر با تاکید بر وضعیت وخیم زندانیان بیمار و استقبال از اعطای جوائز جهانی به زندانیان سیاسی می‌گوید فشارهای بین المللی باید در جهت حمایت از فعالین مدنی و سیاسی در داخل ایران باشد.
محمود امیری مقدم، سخنگوی سازمان حقوق بشر ایران هم از اعدام به عنوان بارز‌ترین مورد نقض حقوق بشر یاد می‌کند و از افزایش چشمگیر این مجازات در ایران طی سال گذشته خبر می‌دهد؛ آمارهایی که به گفته او جایگاه بی سابقه‌ای برای جمهوری اسلامی رقم زده است.
وضعیت بدتر شده است
روز دهم دسامبر برابر با نوزدهم آذرماه از سوی مجمع عمومی سازمان ملل متحد به عنوان روز جهانی حقوق بشر نامگذاری شده است. کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل فعالیت‌های خود را در ژانویه سال ۱۹۴۷ آغاز و در دهم دسامبر سال بعد، مجمع عمومی سازمان ملل، اعلامیه جهانی حقوق بشر را تصویب کرد و این روز به عنوان روزجهانی حقوق بشر نامگذاری شد.
دو سال بعد، از کشورهای عضو سازمان ملل دعوت شد تا این اعلامیه را امضا کنند. ایران نیز یکی از کشورهای امضا کننده اعلامیه جهانی حقوق بشر است.
این اعلامیه یک مقدمه و ۳۰ ماده دارد که در ماده اول آن به برابری افراد بشر و حاکمیت روح برادری در میان آن‌ها اشاره شده است.
شیرین عبادی، فعال حقوق بشر و برنده ایرانی جایزه صلح نوبل، در روز جهانی حقوق بشر در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران به روز می‌گوید: “متاسفانه وضعیت حقوق بشر در ایران روز به روز وخیم‌تر و دایره آزادی‌هایی که برای مردم قائل‌اند تنگ‌تر شده است. در سال گذشته به آقای احمد شهید اجازه ورود به ایران داده نشد. تعداد اعدام‌ها امسال از سالهای قبل بیشتر بوده و وضعیت زندانیان سیاسی بسیار بدتر از گذشته شده است.”
به گفته خانم عبادی بسیاری از زندانیان سیاسی در ایران از درمان و حق مداوا محروم هستند. جاوید هوتن کیان، محمد سیف‌زاده، نسرین ستوده، عبدالفتاح سلطانی، بهاره هدایت، میر حسین موسوی از جمله زندانیانی هستند که به گفته خانم عبادی نیاز به مداوای فوری دارند.
آنطور که رئیس کانون مدافعان حقوق بشر می‌گوید، علاوه بر موضوع اعدام‌ها و زندانیان سیاسی، فقر رو به گسترشی که در ایران به علت سوء مدیریت و تحریم‌های اقتصادی پیش آمده، نیز عرصه را بر همه مردم تنگ کرده است.
۵۰ اعدام در ملاء عام در یک سال
نقض حقوق شهروندان ایرانی در سالهای گذشته مورد توجه جامعه جهانی قرار گرفته و جمهوری اسلامی هم به این دلیل بار‌ها مورد انتقاد و حتی تحریم‌های بین المللی قرار گرفته است.
انواع مجازات مرگ، نقض آزادی بیان، نقض حقوق زندانیان، شکنجه و اعتراف گیری از آن‌ها، نقض حقوق اقلیت‌های قومی و دینی، نقض حقوق زنان و اقلیت‌های جنسی، کارگران، معلمان از جمله مواردی بوده که جمهوری اسلامی به علت اعمال آن‌ها مورد شماتت جامعه جهانی قرار گرفته است.
محمود امیری مقدم، سخنگوی سازمان حقوق بشر ایران، که مستند سازی آمار و گزارشهای مربوط به اعدام را به عهده دارد، از مجازات اعدام به عنوان بارز‌ترین مورد نقض حقوق بشر در ایران نام می‌برد.
او به روز می‌گوید: “هر زمان در مورد حقوق بشر یا نقض حقوق بشر بحثی مطرح می‌شود باید اعدام در راس موارد دیگر قرار گیرد. به این دلیل که حق حیات یکی از ماده‌های اعلامیه جهانی حقوق بشر است و متاسفانه توجه کافه به آن در مجامع بین المللی نمی‌شود. مساله اعدام یکی از نگران کننده‌ترین مباحثی است که در زمینه نقض حقوق بشر وجود دارد.”
در قوانین مجازات اسلامی، علاوه بر احکام مرگ در قصاص، برای محکومانی که به اتهاماتی نظیر قاچاق مقادیر مشخصی از مواد مخدر، تجاوز، زنای محصنه، رابطه جنسی میان همجنسگرایان مرد (لواط)، شرب خمر در نوبتهای متعدد، سرقت مسلحانه و ارتداد، دستگیر می‌شوند، مجازات مرگ پیش بینی شده است.
به گفته فعالان حقوق بشر در ایران امسال هم تعداد‌های اعدامهای اعلام شده و رسمی و اعدامهای پنهانی و اعلام نشده بسیار بالا بوده است.
سخنگوی سازمان حقوق بشر ایران می‌گوید: “آمار اعدام در ۱۰ سال گذشته قبل از انتخابات سال ۸۸، بین ۱۰۰ تا ۳۱۷ مورد بوده است. بعد از انتخابات سال ۸۸ در سال ۲۰۰۹ میلادی این آمار به بالا‌تر از ۴۰۰ رسید و در سال ۲۰۱۰ و ۲۰۱۲ به ۵۴۶ و ۶۷۶ مورد رسید. امسال تا این لحظه ۴۷۸ مورد اعدام انجام شده که حدود ۲۰۰ مورد از آن‌ها اعلام نشده و غیر رسمی است.”
به گفته آقای امیری مقدم، این آمار جزو بالا‌ترین آمار در ده سال گذشته است.
بر اساس گزارشهای مختلف در دو سال گذشته تعداد اعدامهای در ملاء عام هم بیشتر شده است. گزارشهای متعدد سازمان‌های حقوق بشری نشان می‌دهد که امسال تا کنون بیش از ۵۰ مورد اعدام در ملاء عام انجام شده است.
سال گذشته پنجاه مورد، در ۲۰۰۹ نه مورد و در ۲۰۱۰ نوزده مورد اعدام در ملاء عام صورت گرفته است.
در ایران علاوه بر اعدام‌هایی که دستگاه قضایی به صورت رسمی اعلام می‌کند، موارد دیگری از اعدامهای سیاسی و کیفری به ویژه در شهرستان‌ها بدون آنکه به صورت رسمی اعلام شوند اتفاق می‌افتد.
فعالان حقوق بشر می‌گویند به همین دلیل آمار اعدام‌ها بیشتر از آمار اعلام شده است.
شهروندان اطلاع رسانی کنند
آیا فشارهای بین المللی راه حل مناسب و کافی برای جلوگیری نقض حقوق بشر است؟ نقش شهروندان یک جامعه در بهبود وضعیت حقوق بشر چیست؟
شیرین عبادی در پاسخ می‌گوید: “فشارهای بین المللی می‌بایستی در جهت حمایت از فعالین مدنی و سیاسی در داخل ایران باشد. به عنوان مثال جوایز بین المللی که به فعالین در ایران داده می‌شود بسیار مفید است. زیرا بر اثر اعطای این جوایز وضعیت حقوق بشر یک بار دیگر زیر ذره بین قرار می‌گرد و به اطلاع جهانیان می‌رسد.”
به گفته خانم عبادی دریافت جایزه حقوق‌بشری ادلستام سوئد از سوی بهاره هدایت، دانشجوی زندانی باعث شد که وضعیت دانشجویان زندانی در ایران مورد بحث قرار بگیرد و تعداد زیادی از مردم دنیا بدانند که جمعی از بهترین دانشجویان کشور به جای اینکه در کلاس درس باشند در پشت میله‌های زندان هستند.
رئیس کانون مدافعان حقوق بشر از ضیاء نبوی، مجید توکلی، شبنم مددزاده به عنوان نمونه دانشجویان زندانی نام می‌برد که به دلیل فعالیت‌های خود به حبس‌های طویل المدت محکوم شده‌اند.
محمود امیری مقدم، سخنگوی سازمان حقوق بشر ایران اما با تاکید مجدد بر آمار اعدام، بر وظیفه شهروندان در کاهش روند نقض حقوق بشر در ایران تاکید می‌کند.
به گفته او اطلاع رسانی خانواده زندانیان سیاسی و اعدام شدگان می‌تواند بر کاهش این روند تاثیر باشند: “در موارد متعدد مشاهده شده که خانواده‌ها یا شاهدان عینی توانسته‌اند جامعه جهانی را به واکنش وا بدارند.”
آقای امیری مقدم می‌افزاید: “شهروندان در داخل و در خارج با توجه به هر امکاناتی که داشته باشند باید به موارد مختلف نقض حقوق بشر واکنش نشان دهند. مردم با شرکت نکردن در اعدامهای در ملاء عام می‌توانند نسبت به حفظ قبح این مجازات تاثیر گذار باشند.”
