قیمت دلار در بازار آزاد ارز تهران به 1900 دلار رسید اما این بار کمتر خبرساز شد؛ هم به دلیل سابقه صعودهای ناگهانی و هم به دلیل گرانی همگانی. این روزها افزایش قیمت در بیشتر کالاها و خدمات به طرز محسوسی مشهود است و آمار اعلام شده توسط بانک مرکزی هم نشان می‌دهد که از بین 11 گروه مواد خوراکی، به غیر از گوشت که کاهش جزئی داشته و قند و روغن نباتی که قیمتشان ثابت مانده، همه گروه‌ها افزایش قیمت را تجربه کرده‌اند؛ مرغ و تخم‌مرغ هم رکورددار گرانی است.
در واقع قیمت 63 درصد اجناس در مقایسه با هفته قبل و 72 درصد اجناس در مقایسه با هفته مشابه ماه قبل گران‌تر شده است.
سبد خانوار خالی
بنا براعلام رسمی بانک مرکزی قیمت مرغ 7.4 درصد رشد داشته و به قیمت 6 هزارتومان رسیده است؛ اما خبرگزاری‌های رسمی از قیمت 7 هزار تومانی مرغ در بازار تهران خبر داده‌اند. این درحالی است که قیمت هر کیلوگرم گوشت مرغ در۲۵ اسفند سال 90، چهار هزار و ۱۵۰ تومان بود که در ۲۵ اردیبهشت امسال به چهار هزار و ۹۰۰ تومان افزایش یافت و در روز هشتم خرداد ماه به پنج هزار و ۱۰۰تومان رسید. به این ترتیب قیمت مرغ در عرض یک سال چیزی حدود 85 درصد افزایش داشته است.
قیمت هرشانه تخم مرغ به مرز پنج هزار تومان رسیده است. بانک مرکزی می‌گوید که در هفته منتهی به دوم تیرماه، قیمت هرشانه تخم مرغ با وزنی حدود دو کیلوگرم در میدان‌های شهرداری تهران بین ۴۲۰۰ تا ۴۶۰۰ تومان به فروش رسیده و قیمت متوسط هر شانه تخم مرغ در سطح شهر حدود ۴۵۰۰ تومان بوده است. همین شانه تخم‌مرغ را یک هفته پیش‌تر می‌شد با قیمت چهار هزار تومان خریداری کرد.
انواع برنج نیز افزایش قیمت جزیی را تجربه کرده؛برنج وارداتی غیرتایلندی با 0.1 درصد افزایش به بیش از 2700 تومان و برنج داخلی درجه یک و دو نیز با 0.2 درصد افزایش به ترتیب 4445 و 3116 تومان رسیده است.
در بازار حبوبات هم حسابی پای گرانی در میان است. اگرچه آمارها افزایش 0.2 درصدی حبوبات را نسبت به هفته قبل نشان می‌دهد اما قیمت‌ها نسبت به هفته مشابه سال قبل 55.8 درصد رشد داشته است. طی هفته گذشته هر کیلوگرم نخود 3895، عدس 3000، لوبیا چیتی 4300، لوبیا چشم بلبلی 3450، لوبیا سفید 4050 و لوبیا قرمز 3900 تومان در بازارهای تهران عرضه شده است.
چای خارجی هم افزایش 0.3 درصدی داشته و قیمت هر بسته چای 500 گرمی از 7524 تومان هفته قبل به 7546 تومان افزایش پیدا کرده است.
در همین زمان مورد بررسی، گوشت گوسفند با استخوان هم به طور متوسط کیلویی 22 هزار و 50 تومان و گوشت گوساله بی‌استخوان نیز 17 هزار و 600 تومان به فروش رفته است.
و اما از بازار میوه که بانک مرکزی می‌گوید 0.5 درصد نسبت به هفته قبل و 66 درصدی نسبت به سال قبل افزایش قیمت داشته است. خبرگزاری فارس هم گزارشی داده که نشریات دیگر نیز آن را بازتاب داده اند. براساس این گزارش “افزایش بیش از اندازه قیمت، باعث شده میوه از سبد خانوارها کم یا حذف شود، این روزها تنها کسانی می‌توانند میوه بخرند که واقعا درآمد بالایی داشته باشند.”
مشاهدات میدانی خبرنگار خبرگزاری فارس از قیمت‌ها، به این شرح لیست شده است: “در مرکز شهر تهران هر کیلوگرم انجیر سیاه 12 هزار، گیلاس 8 هزار، شلیل 7 هزار، زردآلود 6 هزار، هلو 5 هزار، سیب گلاب 6 هزار، آلبالو 5 هزار، هلو 5 هزار، آلو قرمز 6 هزار، انگور یاقوتی 5 هزار، طالبی 2 هزار، خربزه 2 هزار، خیار 2 هزار تومان عرضه می‌شود.همچنین میوه‌های خارجی هم که در ویترین میوه‌فروشی‌ها جا خوش کرده‌اند به قیمت هر کیلوگرم گلابی سانتیاگو شیلی 7 هزار، انبه 5 هزار، سیب سبز فرانسوی 6 هزار، سیر چینی 5 هزار، گریپ‌فروت 5 هزار، پرتقال مصری 2 هزار و 500 تومان عرضه می‌شود.”
بنا بر همین گزارش قیمت میوه طی سال گذشته بیش از 100 درصد افزایش یافته و قیمت زردآلو 85 درصد، گوجه سبز 95 درصد، سیب گلاب 108 درصد طی یکسال گذشته افزایش یافته است. همچنین سیب قرمز لبنانی و سیب زرد لبنانی هم در سال جاری به ترتیب با رشد 63.5 و 65.1 درصد، پرتقال 17.6 درصد، هلو 46.3 درصد رو به رو بوده اند.
در مورد سبزیجات هم وضع به همین منوال است و با استناد به گزارش بانک مرکزی سبزی‌های تازه افزایش قیمت 99.5 درصدی نسبت به سال گذشته دارند. به این ترتیب هر کیلوگرم خیار در بازار تهران به قیمت 1448، گوجه فرنگی 1370، بادمجان 1520، کدو سبز 1190، سیب‌زمینی 688، پیاز 600، لوبیا سبز 1998، و سبزی‌های برگی 1450 تومان در هفته گذشته عرضه شده است.
ترس مردم از تداوم گرانی‌ها
با وجود انکار چندباره مدیران دولتی، گزارش‌های رسمی و غیررسمی از افزایش قابل توجه قیمت مواد خوراکی خبر می‌دهند. در برخی از این گزارش‌ها فرارسیدن ماه رمضان به عنوان عامل اصلی گرانی‌ها معرفی شده و در برخی دیگر، در لفافه و با کنایه و یا به صراحت از درپیش بودن روزهایی “بدتر” به دلیل سیاست‌های دولت و اوضاع بین‌المللی و درپیش بودن تحریم‌ها سخن می‌گویند. در این میان مردم عادی هم به “نشست مسکو” و تاثیر آن بر اقتصاد ایران استناد می‌کنند.
خبرگزاری ایلنا نوشته است: “گرچه تراژدی گرانی، سالهاست همخانه بازار در ایران شده و مردم نیز با افزایش پلکانی قیمت‌ها خو گرفته‌اند، اما مبهم بودن وضعیت اقتصادی کشور، نگرانی آنان را ازتامین نیازهای خود دو چندان کرده است. در طی سال‌های گذشته برنامه‌ریزان اقتصادی با سیاست‌های متفاوت و بعضأ متناقض در تلاش برای کنترل و مهارگرانی و تورم بوده‌اند، اما تلاش آنها بیشتر رسانه‌ای و موضوعیتی برای حل معضل گرانی نداشته است.”
و همچنین اشاره شده که “زمانی که بر خلاف وعده مسوولان نرخ تورم در یک حرکتی صعودی از ۲۳ درصد هم می‌گذرد، طبیعی است که ترس عمومی از سایه محدودیت‌های بیشتر بر دخل و خرج خانوارها افزایش می‌یابد.”
با این حال دولت همچنان بر رویه پیشین خود استوار است که گرانی را دامی برای دولت و طراحی شده از سوی دشمنان معرفی می‌کند. تیتر اول روز یکشنبه روزنامه ایران هم با دفاع از آمارهای دولتی از “فتنه بی‌اعتبارکردن آمارهای رسمی” سخن می‌گوید و به مخالفان آمار و ارقام‌های اعلام شده می‌تازد. البته در این بین به گزارش‌های رسمی بانک مرکزی و استناد به آنها برای تایید تورم و گرانی هیچ اشاره‌ای نشده است.
سفره‌هایی کوچک و فقیرانه
ماهنامه صنعت و توسعه در شماره خرداد ماه خود از “کوچک‌شدن سفره‌های ایرانیان” به استناد آمارهای رسمی خبر داد و نوشت: “بیشترین کاهش سرانه مصرف در سال ۱۳۸۹ نسبت به سال ۱۳۸۳ به ترتیب در مصرف: ماست، شکر، نان، گوشت قرمز، قند، چای، ماهی، برنج و پنیر اتفاق افتاده است، در مقابل مصرف شیر، گوشت مرغ و تخم‌مرغ افزایش داشته است.
مصرف برنج برای خانوارها از ۱۸۳کیلو در سال ۱۳۷۹ به ۱۸۰کیلو در سال ۱۳۸۳ رسیده و در سال ۱۳۸۹ مصرف برنج به ۱۵۹کیلو کاهش یافته است.
هر خانوار در سال ۱۳۷۹ سالانه ۶۲۶کیلو نان مصرف می‌کرده، این مصرف در سال ۱۳۸۳ به ۵۰۶کیلو رسیده و در سال ۱۳۸۹ به ۳۹۵کیلو کاهش یافته است.
خانوارها در سال ۱۳۷۹ سالانه ۶۹کیلو گوشت دام مصرف می‌کردند که در سال ۱۳۸۳ مصرف‌شان به ۶۰کیلو رسیده و در سال ۱۳۸۹ هر سال توانسته‌اند تنها ۴۷کیلو گوشت دام مصرف کنند.
در سال ۱۳۷۹ هر خانواده ۷۰کیلو گوشت پرنده مصرف می‌کرده که در سال ۱۳۸۳ این مصرف به ۸۷کیلو رسیده و در سال ۱۳۸۹ مصرف آن به ۹۳کیلو رسیده است.
آمار فرآورده‌های گوشتی در سال‌های قبل از ۸۶ موجود نیست، اما در سال ۸۶ هر خانواده سالانه ۶کیلو فرآورده‌های گوشتی مصرف می‌کرده که در سال ۱۳۸۹ این میزان به ۴ کیلو رسیده است. همچنین در سال ۱۳۸۶ هر خانوار به‌طور متوسط سالانه ۴کیلو حیوانات دریایی مصرف کرده که در سال ۸۹ این رقم به ۳کیلو کاهش یافته است.
در سال ۱۳۷۹هر خانوار سالانه ۱۵کیلو ماهی مصرف می‌کرده، که در سال ۱۳۸۳ این رقم به ۲۰کیلو افزایش یافته اما در سال ۱۳۸۹ به ۱۷کیلو کاهش یافته است.
در سال ۱۳۷۹ هر خانوار سالانه ۱۵۹کیلو شیر مصرف می‌کرد، در سال ۱۳۸۳ این رقم به ۲۱۱کیلو افزایش یافته و در سال ۱۳۸۹ این رقم به ۲۳۴کیلو می‌رسد. در سال ۱۳۷۹ هر خانوار سالانه ۱۱۷کیلو ماست استفاده کرده که در سال ۸۳ این رقم به ۹۵کیلو کاهش یافته و در سال ۱۳۸۹ به ۶۴کیلو رسیده است.”
و در واقع “در حالی که هزینه‌ها در سال ۱۳۸۴، یعنی آغاز به‌کار دولت نهم نسبت به درآمد خانوارها تنها ۰٫۸۵ درصد بیشتر بوده، این نسبت به گواه آمارهای رسمی در سال ۱۳۸۹ به ۴٫۴۵ درصد رسیده است. یعنی هزینه‌های خالص خانوارها، نسبت به درآمدهای خالص آنها در آخرین سالی که آمار آن منتشر شده نزدیک به ۴ و نیم‌درصد بیشتر بوده است!”
