سرطان در سال گذشته جان ۴۱ هزار ایرانی را گرفته است. با یک حساب سر انگشتی می‌توان گفت به طور میانگین هر روز بیش از ۱۱۲ نفر و هر ساعت نزدیک به ۵ نفر جان خود را در اثر این بیماری از دست داده اند. بر اساس آخرین آمارهای رسمی، سالانه ۸۵ هزار مورد جدید سرطان در کشور بروز می‌کند. همچنین به گفته رئیس مرکز تحقیقات سرطان ایران بیشترین رشد سرطان در جهان مربوط به ایران است. محمد اسماعیل اکبری گفته است: “۱۸ درصد سرطان‌ها در کشور مربوط به سرطان‌های کودکان است که حدود ۵۰ درصد سرطان‌های کودکان به مرگ می‌انجامد. این در حالی است که این آمار در در دنیا حدود ۳۰ درصد است.”
پس از سکته قلبی و تصادف، سرطان سومین عامل مرگ برای ایرانیان است. آنچه بیشتر از شمار مبتلایانِ حالِ حاضر، نگرانی‌ها را بر انگیخته است، سرعت رشد این بیماری است. آمارها می‌گویند میزان مبتلایان به سرطان از حدود ۱۷ هزار مورد در سال ۷۹ به بیش از ۵۵ هزار نفر در سال ۸۴ افزایش یافته و حالا به رقم ۸۵ هزار نفر در سال رسیده است.
عضو هیات مدیره انجمن علمی جراحان عمومی ایران هم به تازگی شیوع سرطان در کشور را غیرمتعارف خوانده است: “تغییر به وجود آمده در روند ابتلا به سرطان و افزایش شیوع این بیماری در ایران، طبیعی به نظر نمی رسد.” بهزاد رحمانی در عین حال تاکید کرده که سن ابتلا به برخی سرطان‌ها در کشور پایین آمده است.
نگرانی‌ها در خصوص این بیماری تنها به ایران محدود نمی‌شود، رویارویی با سرطان یک معضل جهانی است. کارشناسان سازمان بهداشت جهانی پیش‌بینی کرده‌اند که افزایش شمار قربانیان این بیماری همچنان ادامه خواهد داشت و در سال ۲۰۳۰ حدود ۱۳.۱میلیون نفر بر اثر این بیماری جان خود را از دست خواهند داد.
۷ تا ۹هزار مورد جدید ابتلا به سرطان پستان
میزان بروز سرطان در زنان ۴۴ درصد و در مردان ۵۵ درصد است. در مجموع بروز این بیماری در مردان ۱۳۲ در هر ۱۰۰ هزار نفر است و در زنان ۱۲۳ در هر ۱۰۰ هزار نفر. به گفته رئیس مرکز تحقیقات سرطان، بیشترین استان از نظر ابتلای زنان به سرطان، یزد و بیشترین استان از نظر ابتلای مردان، استان مرکزی است. همچنین سرطان پستان شایع‌ترین سرطان در زنان و پروستات شایع‌ترین سرطان در مردان است.
این مقام مسوول همچنین گفته است: “سرطان معده کشنده‌ترین سرطان است که البته میزان ابتلا به آن به دلیل مداخلات بهداشتی انجام شده در حال کاهش است.” به گفته اکبری پیش‌بینی می‌شود که در ۱۰ سال آینده ابتلا به سرطان روده و کلورکتال جایگزین سرطان پروستات در مردان و همچنین سرطان دهانه رحم و تخمدان، جایگزین سرطان پستان در زنان شود.
بنا بر آخرین اخبار، سالانه ۷ تا ۹هزار مورد جدید ابتلا به سرطان پستان در ایران شناسایی می‌شود. این بدان معناست که از هر ۱۰۰ هزار زن درکشور حدود ۳۰ نفر به سرطان پستان مبتلا می‌شوند. دکتر احمد کاویانی،چندی پیش ضمن اعلام این آمار در کنگره انجمن علمی جراحان عمومی نسبت به کاهش سن ابتلا به سرطان پستان در ایران هشدار داد و گفت: “این سرطان در کشورمان نسبت به کشورهای پیشرفته در مراحل بالاتر تشخیص داده می‌شود. سرطان سینه یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها بین زنان و از مهمترین عوامل مرگ آنان است.”
به گفته کاویانی عواملی چون شهرنشینی، کم تحرکی، کاهش فعالیت‌های ورزشی و چاقی سبب گسترده‌تر شدن شیوع سرطان پستان در جامعه ایرانی شده است.
یک پزشک متخصص زنان چندی پیش در همین خصوص به روز گفته بود: “بالا رفتن سن، عوامل ژنتیکی مثل سابقه خانوادگی سرطان پستان، چاقی، عوامل هورمونی، عوامل محیطی از جمله عوامل تغذیه‌ای و شیوه زندگی، استفاده از بعضی از داروهای هورمونی و اختلال در تخمدان می‌تواند از جمله دلایل سرطان پستان در زنان باشد.”
او از الکل و سیگار هم به عنوان عوامل تشدید کننده انواع سرطان از جمله سرطان سینه نام برده و اضافه کرده بود: “در بیشتر مواقع سرطان پستان به صورت توده خود را نشان می‌دهد که این توده معمولا سفت، غیردردناک و غیرمتحرک است. علائم دیگر نیز شامل تغییرات نوک پستان، زخم یا احساس توده زیر بغل است.”
سرطان پستان درحالی در ایران گسترش پیدا می‌کند که هزینه درمان و تشخیص این بیماری در سرانه سلامت کشور نسبت به سایر کشورها کمتر است و پوشش بیمه مناسبی نیز وجود ندارد و گاهی ممکن است به دلیل هزینه بالای درمان در بخش دولتی، شهروندان توان پرداخت این مبالغ را نداشته باشند. بنا به گفته رئیس بیمارستان امام خمینی، داروهایی که برای درمان این سرطان استفاده می‌شود اغلب زیر پوشش بیمه نیستند و ده‌ها میلیون تومان برای شخص هزینه در بر دارد. ضمن اینکه داروهای درمانی سرطان پستان، بیشتر وارداتی است.
اما هزینه‌های گزاف درمان تنها به سرطان پستان ختم نمی‌شود. دیگر بیماران مبتلا به سرطان هم علاوه بر رنج بیماری سختشان با دشواری‌های مالی زیادی نیز رو به رو هستند. روزنامه شرق چندی پیش در گزارشی نوشت: “یک بیمار مبتلابه سرطان ماهانه ماهانه سه میلیون تومان باید صرف درمان خود کند؛ هزینه سرسام آوری که در برخی از سرطان ها همچون سرطان سینه، مغز و اعصاب محیطی و ریه به مراتب بالاتر است.”
بر اساس برآورد این روزنامه، درمان سرطان خون ماهانه دو میلیون و۶۹۰ هزارتومان، سرطان پستان ماهانه سه میلیون و۸۷۰ هزارتومان، سرطان مغز و اعصاب محیطی ماهانه سه میلیون و۲۵۰ هزارتومان، سرطان اندام تناسلی زنان ماهانه دو میلیون و۶۳۰ هزارتومان، سرطان گوارش ماهانه دو میلیون و۸۳۰ هزارتومان، سرطان ریه ماهانه سه میلیون و۶۹۰ هزارتومان، سرطان اندام های تناسلی مردان ماهانه یک میلیون و۷۰۰ هزارتومان و سرطان پروستات ماهانه سه میلیون تومان به طور متوسط هزینه بردار است و این ارقام جمع هزینه های مستقیم درمانی و هزینه های مستقیم غیردرمانی است.
این شرایط وقتی نگران‌کننده‌تر می‌شود که بدانیم بر اساس آمارها، بیش از ۷۰ درصد هزینه‌های درمانی از جیب مردم پرداخت می‌شود.
تاثیر آلودگی در سرطان
با تداوم پرتعداد روزهای آلوده در تهران و سایر کلانشهرها، نگرانی‌ها برای سلامت جسمی و روحی افراد شدت گرفته است. چندی پیش مهدی قطعی، مدیر طرح کلان ملی سیستم‌های حمل و نقل هوشمند درون شهری و برون شهری اعلام کرد که سالانه ۴۵ هزار نفر در کشور بر اثر آلودگی هوا می‌میرند.
عضو هیات مدیره انجمن علمی جراحان عمومی ایران هم چندی پیش گفته بود: “استرس، سطح ایمنی را پایین می آورد و یکی از دلایل شکست سیستم دفاعی بدن، به خاطر استرس‌هایی است که متوجه فرد است.”
دکتر بهزاد رحمانی به تغییر عوامل محیطی و نقش آن در افزایش سرطان‌ها هم اشاره کرده بود: “آلودگی هوای تهران در بروز و افزایش سرطان ریه را نمی توان نادیده گرفت.”
به اعتقاد رحمانی مواد شیمیایی ناشی از بنزین غیراستاندارد، ریسک ابتلا به سرطان ریه را بالا می برد.”
محمد اسماعیل اکبری، رئیس مرکز تحقیقات سرطان کشور هم در گفت‌وگو با روزنامه شهروند گفته است: “حدود سه سال است که آلودگی هوا به‌عنوان عامل خطر در ابتلا به سرطان ثابت شده است.”
او در ادامه عنوان کرده است که” البته ما تنها با مشکل آلودگی هوا مواجه نیستیم، بلکه به دلیل آلودگی‌های صنعتی ما با آلودگی آب و مواد غذایی نیز مواجه هستیم که از دیگر عوامل خطر بروز سرطان‌ها هستند.”
به گفته اکبری در فضای زیست‌محیطی ما، انواع عوامل خطر برای ابتلا به سرطان وجود دارد: “تا چند سال پیش خیلی قطعی نمی‌شد درباره تاثیر آلودگی هوا بر ابتلا به سرطان نظر داد اما اکنون مشخص شده که این آلودگی می‌تواند تغییر ژنی ایجاد کرده و تبدیل به سرطان شود و متاسفانه این عوامل روزبه‌روز درحال افزایش است.”
اثر آلودگی هوا بر ابتلا به سرطان ثابت شده اما هنوز تاثیرات پارازیتها و امواج ماهواره‌ای بر بروز سرطان اثبات نشده است. با این حال این گمانه قویا وجود دارد که پارازیتها نیز باعث افزاش شیوع سرطان باشند. معصومه ابتکار پیش‌تر و قبل از تصدی سمت رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ایران در همین خصوص گفته بود: “این امواج بر سلامتی انسان و سلول‌های بدن تاثیر می‌گذارند ومن به عنوان یک متخصص ایمونولوژی و محقق می‌گویم که سر منشاء بسیاری از عوارض و بیماری‌های بدن می‌تواند این امواج باشد.”
هر سال آزمایش پزشکی بدهید
پزشکان و محققان، تغذیه سالم و مصرف میوه و سبزیجات، ورزش، تنفس در هوای سالم و عدم مصرف دخانیات و الکل را در جلوگیری از بروز سرطان موثر می‌دانند. همچنین بسیاری از سرطان‌ها با تشخیص سریع و اقدام به موقع قابل درمان هستند، چنانچه گفته می‌شود با تشخیص به موقع سرطان می‌توان مرگ بر اثر این بیماری را تا ۴۰ درصد کاهش داد. تاکید پزشکان همواره بر این بوده که علاوه بر رعایت رژیم غذایی و داشتن تحرک کافی، افراد سالیانه خود را مورد آزمایش پزشکی قرار دهند که در صورت بروز مورد مشکوکی امکان اقدام سریع و کاهش خطرات احتمالی وجود داشته باشد.
