خبرگزاری‌های دولتی می‌گویند ۱۲ کلانشهر بزرگ ایران که جمعیت آنها در مجموع حدود ۲۳ میلیون نفر است در بحران کم آبی به‌سر می‌برد، وزارت نیرو نیز قطع آب مشترکان پرمصرف را به عنوان آخرین راهکار این وزارتخانه برای برون رفت از بحران آب مطرح کرده است.
در ماه‌های گذشته گزارش‌های متعددی منتشر شده که نشان می‌دهد مردم در شهرهای مختلف ایران با بحران کم‌آبی و بی‌آبی دست و پنجه نرم می‌کنند.وضعیت به گونه ایست که عده ای در واکنش به این وضعیت با هدف جلب توجه جامعه به بحران کمبود آب، اقدام به راه‌اندازی کمپین‌های مجازی کرده‌اند.
به گزارش خبرگزاری ایرنا، خشکسالی و کاهش بارش باران و برف در سال جاری، حدود ۵۱۷ شهر را در تولید و مصرف آب در “شرایط سر به سر تولید” قرار داده است. در این بین ۱۲ کلانشهر با جمعیت حدود ۲۳ میلیون نفر با سطوح متفاوت در شرایط تنش آبی قرار دارند.
در حال حاضر میانگین سرانه آب در کشور به ازای هر نفر بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ مترمکعب است که به نوشته خبرگزاری جمهوری اسلامی با توجه به استانداردهای جهانی، رقم بسیار بالایی است.
حمید چیت‌چیان، وزیر نیرو در آخرین اظهارات خود در خصوص وضعیت آب کشور با اشاره به اینکه باید مصرف آب به نصف کاهش یابد، گفته است: “در حال حاضر از مجموع ۱۲۰ میلیارد مترمکعب آب تجدیدپذیر، ۸۰ درصد یعنی ۹۶ میلیارد مترمکعب آن در کشور استفاده می‌شود که این رقم خارج از استاندارد جهانی است”.
به نوشته خبرگزاری ایرنا موضوع قطع آب مشترکان پرمصرف آخرین راهکار وزارت نیرو است که به گفته حمیدرضا جانباز، مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور در طرح پیشنهادی ملاحظات اقلیمی، جمعیتی و خانوار نیز مورد بررسی قرار گرفته است.
با وجود توصیه‌ها و هشدار کارشناسان حوزه آب در ایران برای کنترل الگوی مصرف، مصرف آب همچنان در نقاطم مختلف کشور زیاد است.
بحران آب؛ بحرانی ۱۷ ساله
هفته گذشته یک کارشناس ارشد آ‌ب‌های زیرزمینی گفته بود “شاخص‌های علمی متعددی در دنیا برای سنجش بحران آب وجود دارد که بر اساس معتبرترین آنها ایران در وضعیت بحران کم آبی قرار دارد.”
رضا میرزایی با توجه به این بحران هشدار داده بود که”اگر همین موجودی آب کشور به طور صحیح مدیریت نشود آخرین فرصت‌ها نیز از دست خواهد رفت و روزی فرا می‌رسد که اگر همه نفت و گازمان را بدهیم قادر نیستیم حتی آب شرب جمعیت کشور را تأمین کنیم.”
با این حال اسماعیل نجار، معاون وزیر کشور و رئیس سازمان مدیریت بحران گفته است: “باید از بزرگ کردن بحران بپرهیزیم و بحران را در هر ابعادی که هست، ببینیم.”
او با اشاره به بحران کم‌آبی از ارسال نامه‌ای در اینباره به وزارت جهاد کشاورزی خبر داده اما گفته: “باید توجه داشته باشیم برنامه های مدیریتی کشور ۵ ساله است، چطور موضوعی ۱۷ سال در کشور مطرح است و هنوز بحران به حساب می‌آید.”
علیرضا دائمی، معاون وزیر نیرو نیز اخیرا به سابقه‌دار بودن بحران آب در ایران تاکید کرده است.
دائمی، روز شنبه، ۲۲ شهریور ماه به خبرآنلاین گفته بود خشکسالی و بحران آب‌رسانی در ایران مساله دیروز و امروز نیست اما وقتی کار کمبود آب به استان‌های شمالی کشیده می‌شود، بحران وارد فاز جدی‌تری می‌شود چرا که این استان‌ها معمولاً به استان‌های پربارش شناخته می‌شوند.
دلایل بحران و راهکارهای برون رفت
مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در امور محیط طبیعی از “تغییر روش‌های آبیاری بخش کشاورزی” به عنوان راهکار حل مشکل کم آبی و نجات منابع طبیعی کشور مانند دریاچه ارومیه یاد کرده است.
اسماعیل کهرم، همچنین گفته بحران کم آبی علاوه بر خشک شدن دریاچه ارومیه سبب از بین رفتن باغ‌های انجیر استهبان، خشک شدن دریاچه‌های طشک، نیریز و بختگان نیز شده است.
این کارشناس ایرانی با اشاره به جهانی بودن مساله خشکسالی یادآوری کرده: “گرم شدن کره زمین یک واقعیت است که باید در نظر گرفته شود، حتی در ایالت‌های غربی کشور آمریکا که در جوار اقیانوس کبیر واقع شده‌اند، نیز مشکل خشکسالی نیز دیده می‌شود اما در آنجا با کسانی که مصرف بی‌رویه از منابع آبی دارند به شدت و با جریمه‌های سنگین برخورد می‌شود.”
بحران کم‌آبی که حالا به گفته خبرگزاری‌های رسمی ۱۲ کلانشهر کشور را در برگرفته، در برخی مناطق شهروندان را با مشکلات عدیده‌ای ازجمله جیره‌بندی آب روبرو کرده ست.
پس‌لرزه‌های کمبود آب البته به بخش کشاورزی هم رسیده است.
از مهرماه امسال، یعنی از حدود هفته دیگر سهم آب کشاروزان در ایران تقریبا نصف می‌شود.
مشاور عالی وزیر جهاد کشاورزی، محمدحسین شریعتمدار گفته است از مهرماه، تنها حدود ۵۰ میلیارد متر مکعب آب برای تولید محصولات کشاورزی اختصاص می‌یابد.
این مقام دولتی افزوده است که در شرایط حساس کنونی باید الگوی کشتی را تعریف کنیم تا براساس بهره‌وری بیشتر آب باشد و برهمان اساس باید برنامه کشت را عملی کنیم.
به گفته مشاور عالی وزیر جهاد کشاورزی، “یکی دیگر از راه‌هایی که می‌توان برای افزایش بهره‌وری آب در بخش کشاورزی آن را مدنظر قرار داد این است که از تکنولوژی‌های امکان‌پذیر استفاده کنیم تا راندمان بیشتری در برابر آب داشته باشیم.”
او توضیح داده که تغذیه مناسب، کنترل به موقع آفات و بیماری‌ها، استفاده از مکانیزاسیون مناسب و غیره از دیگر راهکارها برای رسیدن به این هدف است.
کارشناسان می‌گویند بیشترین میزان آب در ایران صرف بخش کشاورزی می‌شود.
به نوشته ایرنا، خبرگزاری جمهوری اسلامی، با پایان یافتن نیمه دوم شهریور ماه و فصل تابستان، عدم بارندگی‌ها همچنان ادامه داشته و همین موضوع وضعیت منابع آبی را در اکثر نقاط در حالت زرد قرار داده و به نظر می‌رسد برغم تمهیدات اتخاذ شده تنها راه مقابله با کمبود آب و گذر از شرایط بحران، مدیریت مصرف است.
