اسفندیار صفاری
کمیسیون تلفیق مجلس، پیشنهاد دولت در لایحه بودجه سال 86 مبنی بر اختصاص 1200 میلیارد تومان به فعالیت های هسته ای را تصویب کرد. در لایحه بودجه کل کشور این مبلغ تحت عنوان “مطالعه و احداث نیروگاه هسته ای” آمده است.
خبرگزاری ها و روزنامه های دیروز به نقل از محمد مهدی مفتح، مخبر کمیسیون تلفیق مجلس این خبر را دادند و از قول وی افزودند: “کمیسیون تلفیق مقرر کرد 10 درصد از مبلغ فوق برای تربیت نیروی متخصص و آموزش علوم هسته‌ای از طریق عقد قرارداد با دانشگاه‌های کشور اختصاص یابد”.
تخصیص این بودجه در حالی به تصویب کمیسیون تلفیق مجلس رسید که اخبار متناقضی در خصوص ادامه ساخت آن توسط شرکت اتم روسیه منتشر می شود.
هفته قبل محمود احمدی نژاد در سفر به شمال کشور گفت: “استفاده از انرژی هسته‌ای آنقدر مهم است که یک کشور را 50 سال به جلو خواهد برد و بی دلیل نیست که دولت‌های زورگو جلوی احقاق حقوق ملت ما را می‌گیرند”. وی در ادامه اعلام کرد: “انرژی هسته‌ای آنقدر ارزش دارد که حتی می‌توان به مدت 10 سال تمامی فعالیت‌ها را تعطیل کرد و تنها به دنبال انرژی هسته‌ای بود”.
در این میان احمد شیرزاد استاد فیزیک هسته ای و نماینده سابق مجلس ششم در واکنش به ادعاهای احمدی نژاد وی را به مناظره در مورد ادعاهایش در خصوص فعالیت های هسته ای فراخواند. وی تاکید کرد: “نکته مهم این است که آقای رئیس جمهور شاید برای اولین بار مدعی شده اند که این فناوری حتی به قیمت تعطیل شدن بقیه کارهای کشور برای ما می ارزد”. به گفته این نماینده سابق مجلس “این سخن بسیار مهمی است که به سادگی نمی توان از آن گذشت”.
شیرزاد افزود: “از رئیس جمهور محترم دعوت می کنم که در یک مناظره آزاد تلویزیونی دلایل سنجیده خود را در ارزشیابی میزان مفید بودن انرژی هسته ای در حدی که ارزش داشته باشد که تا ده سال همه چیز را به خاطر آن تعطیل کنیم عرضه کنند و به این شهروند ایرانی نیز اجازه دهند آنچه در تردید نسبت به این ادعای بزرگ به ذهنش می رسد و از واقعیتهای موجود نتیجه می گیرد را مطرح کند”. وی با اشاره به اتهاماتی که برخی رسانه های دولتی به خاطر انتقادش از سیاست های حکومتی به او وارد می کنند، تاکید کرد “دلایلی دارم که بنا بر آنها این فناوری هسته ای که امروز محل مناقشه است [منظور همین فناوری صلح آمیز هسته ای است که عمدتا بر بحث تولید سوخت هسته ای متمرکز شده است] برای مردم ایران حاوی آنچنان منافعی که مدعی اند نیست و برعکس به قیمتی بسیار کلان ما را به نتیجه ای بسیار اندک می رساند”.
تاکنون بودجه ای که صرف فعالیت های هسته ای در ایران شده از سوی مقام های حکومتی محرمانه باقی مانده اما اختصاص 1200 میلیارد تومان به این امر تنها در سال 86 می تواند بخشی از ابعاد مالی فعالیت های هسته ای را مشخص کند.
تاخیر؛ مالی یا سیاسی
این بودجه در حالی به تصویب کمیسیون تلفیق مجلس رسید که اخبار متناقضی در خصوص ادامه ساخت نیروگاه بوشهر توسط شرکت اتم روسیه منتشر شده است. روسیه که در سال 1995 قرار داد ادامه ساخت نیروگاه هسته ای بوشهر را با مقامات جمهوری اسلامی منعقد کرد، در طی سالهای گذشته به دفعات آن را متوقف و یا با کندی انجام داده است.
اواخربهمن ماه سال جاری و با شدت گرفتن فشارهای بین المللی برای توقف فعالیت هسته ای جمهوری اسلامی، شرکت اتم استروی اکسپورت روسیه که مجری ساخت نیروگاه هسته ای بوشهر است، اعلام کرد زمان راه اندازی این نیروگاه باز با تاخیر مواجه می شود. مسئولان این شرکت مدعی شدند طرف ایرانی در ماه ژانویه از پرداخت اقساط چندین میلیون دلاری ماهیانه به این شرکت خودداری کرده و خواستار آن شدند تا به منظور حل مساله، اصلاحیه ای برای قرارداد امضا شود.
خبرگزاری نووستی نیز به نقل از بیانیه شرکت اتم استروی اکسپورت خبر داد: “تغییر ارز پرداخت‌ها فقط پس از امضا اصلاحیه برای این قرار داد از جانب دو طرف امکان پذیر خواهد بود”. مدیران این شرکت روسی در بیانه خود اطلاع دادند: “شرکت یادشده همه اسناد لازم را به منظور توافق بر سر پرداخت‌ها برای ایران ارسال کرده و آماده است هر چه سریع تر این اسناد را امضا کند”. اتم استروی اکسپورت در بیانه خود به مقامات ایران هشدار داد: “در صورتی که این اصلاحیه امضا نشود ممکن است روسیه آن را به خاطر نقض قانون جریمه کند” و همچنین اینکه “روسیه ممکن است ارسال سوخت هسته‌ای برای نیروگاه بوشهر را به خاطر تاخیر در این پرداخت‌ها به تعویق بیاندازد”.
اما محمد سعیدی، معاون امور بین‌الملل سازمان انرژی اتمی پس از ادعای طرف روسی گفت: “ایران هیچ گونه تاخیری در پرداخت مالی قرارداد نیروگاه اتمی بوشهر به شرکت روسی «اتم استروی اکسپورت» نداشته است”. سعیدی افزود: “تاکنون، پرداخت‌ها طبق قرارداد و بر اساس زمانبندی توافق شده انجام شده است”.
مقامات ایرانی در عین حال روس ها را متهم کردند که به دلایل سیاسی راه اندازی نیروگاه هسته ای بوشهر را به تاخیر می اندازند. پس از آن میخائیل مارگیلف رئیس کمیسیون امور بین‌الملل شورای فدراسیون روسیه به ایران سفر کرد ودر بازگشت با اشاره به ایجاد تغییراتی در جدول زمانی تحویل نیروگاه بوشهر گفت: “هیچ مساله سیاسی پنهانی در پشت این خبر وجود ندارد و نباید باعث نگرانی شود”. وی دلایل تاخیر در راه اندازی نیروگاه بوشهر را صرفا اقتصادی دانست و با تایید ناراحتی طرف ایرانی از این تاخیر گفت:“ما به آنها توضیح دادیم که بازار فقط درمقابل پول تعهد دارد”.
صاحب نظران بارها به مقامات جمهوری اسلامی در مورد نقش دوگانه روسیه هشدار داده اند. به اعتقاد این کارشناسان اگرچه قطعنامه 1737 شورای امنیت سازمان ملل، نیروگاه بوشهر را از تحریم ها مستثنی کرده، اما روس ها می کوشند با استفاده از این شرایط بحرانی، بیشترین استفاده اقتصادی را نصیب خود کنند.
نیروگاه هسته ای بوشهر به دنبال خلف وعده های بسیار، قرار است در شهریور 86 راه اندازی شود. شاید 7 ماه دیگر مشخص شود که هزینه های هزاران میلیارد تومانی سرانجام به تولید برق خواهد آمد یا نه؟