امید معماریان
پس از آنکه در اطلاعیه ای بدون امضا، معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با استناد به سه بند آیین‌نامه ساماندهی سایت‌های اینترنتی، ادامه فعالیت سایت “بازتاب” را بدون اشاره مستقیم به علت آن غیرقانونی اعلام کرد، 136 نماینده مجلس شورای اسلامی در نامه‌ای به رییس جمهور نسبت به آنچه آن را توقیف غیر قانونی سایت بازتاب می‌نامیدند اعتراض کردند. این در حالی است که نمایندگان محافظه کار تا پیش ازاین دربرابر مسدود کردن سایت های دیگر حساسیت چندانی ازخود نشان نداده اند.
دراین نامه نمایندگان که درنوع خود درخصوص اعتراض به توقیف یک سایت اینترنتی کم نظیر به شمار می رود امضا کنندگان نامه خواستار توجه محمود احمدی نژاد به عملکرد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در برخورد با پایگاه‌ها و مجموعه‌های خبری و اطلاع‌رسانی و مشخصا سایت خبری “بازتاب” شده اند. سایت بازتاب طی ماه های گذشته، انتقادات ملایمی را به محمود احمدی نژاد ومدیران وی ازجمله رحیم مشاعی معاون رییس جمهوری ابراز داشته بود.
این سایت که توسط افراد نزدیک به محسن رضایی دبیرتشخیص مصلحت نظام اداره می شود یکی از پربیننده ترین سایت های خبری داخل کشور محسوب می شود که به تازگی بخش انگلیسی خود را نیزراه اندازی کرده و به لحاظ استمرار و حفظ کیفیت درمیان سایت های نزدیک به محافظه کاران از ممتازترین آنها به شمار می رود. بازتاب که دسترسی خوبی به محافل خبرساز ایرانی دارد، توانسته است بارها مورد نقل قول خبرگزاری ها و وب سایت های خبری دیگر قرار بگیرد.
نمایندگان مجلس در نامه خود به رییس جمهوری آورده اند: “روز سه‌شنبه 24 بهمن‌ماه سال جاری اطلاعیه‌ای فاقد امضاء، تاریخ و شماره با سربرگ معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی توسط مجموعه‌ای تحت عنوان کارگروه تعیین مصادیق سایت‌های غیرمجاز منتشر گردید که در آن سایت خبری بازتاب غیرقانونی اعلام شده و متعاقب آن فیلتر گردید. جدا از آنکه برخورد حذفی و سلبی و محدود کننده با رسانه‌ها اعم از روزنامه‌ها، خبرگزاری‌ها و پایگاه‌های اطلاع‌رسانی خود ناقض اهداف توسعه فرهنگی مطرح در سند چشم‌انداز و برنامه‌های توسعه است، این اقدام نیز به دلایل ذیل توجیه حقوقی و قانونی ندارد.”
نمایندگان اقدام وزارت ارشاد را مغایرقانون اساسی اعلام کرده اند: “آیین‌نامه ساماندهی فعالیت سایت‌های اینترنتی که فیلترینگ سایت بازتاب به آن مستند شده، از جهات متعدد، از جمله انطباق با اصول قانون اساسی و قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی نیازمند مداقه والبته در معرض خدشه است. مهمتر آنکه فرایند تعیین شده در آیین‌نامه مذکور نیز در اطلاعیه اعلام غیرقانونی بودن سایت بازتاب و فیلترینگ آن طی نشده است، و البته احراز دلایل استنادی در اطلاعیه مذکور شامل توهین، نشر اکاذیب و ایراد افتراء و… مطابق قانون در صلاحیت قوه قضاییه و خارج از حیطه وظایف قوه مجریه می‌باشد.”
نمایندگان به رییس جمهوری تاکید کرده اند که “بی‌شک در شرایط خاص داخلی و بین‌المللی کشور، اینگونه اقدامات اثر منفی بر وجهه نظام در داخل و جایگاه جمهوری اسلامی در نظام بین‌الملل دارد و البته موجب سوق دادن افکار عمومی به سمت استفاده از رسانه‌های بیگانه می‌شود و شائبه عدم تحمل منتقدین توسط دولت حتی در چارچوب قوانین و اصول نظام را ایجاد می‌کند.” نمایندگان امضا کننده نامه در آخر خواستار رسیدگی عاجل رییس جمهور به این موضوع در چارچوب قوانین جاری و مصوبات مجلس شده اند.
اقدام غیرقانونی وزارت ارشاد در توقیف بازتاب، پیش از این منجر به واکنش مقامات قوه قضاییه نیز شده بود. ازجمله سخنگوی جدید قوه قضاییه تاکید کرده بود: “با توجه به بازتاب رسانه‌های غیرمکتوب مخصوصا سایت‌های مجاز و در چارچوب قانون باید رسیدگی به جرایم این سایت‌ها نیز با حضور هیأت منصفه باشد. البته طبیعی است باید خلأ قانونی در این زمینه با ارائه لایحه، طرح یا ماده واحده‌ای رفع شود.”
سیدابراهیم رئیسی، معاون اول قوه قضائیه نیز اظهار داشته بود: “کلیه اقداماتی که منجر به محدود کردن آزادی و اختیارات اشخاص حقیقی و حقوقی می‌شود، باید مبتنی بر قانون باشد…. در صورتی که مسئولان سایت «بازتاب» نسبت به این اقدام شکایت دارند، می‌توانند با مراجعه به مراجع صالحه قضائی درخواست خود را پیگیری کنندو فصل‌الخطاب نظر مرجع قضائی خواهد بود.”
پیش از این حسین صفار هرندی، در پاسخ به گلایه یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی از شیوه عملکرد وزارت ارشاد در برخورد با سایت بازتاب، علت این اقدام را ناشناخته بودن مسئولان این سایت و ثبت نشدن این سایت در چهارچوب آیین‌نامه مصوب دولت، اعلام کرده بود: “به دلیل ناشناخته بودن مسئولان سایت بازتاب، ما نمی‌دانستیم با چه کسی باید صحبت کنیم و چون بازتاب، اقدام به ثبت نکرده بود، ما اطلاعی از محل و شیوه تماس با آنان نداشتیم تا اقدام به ابلاغ تذکر، برگزاری جلسه و انجام فرایند پیش‌بینی شده در آیین‌نامه کنیم. به نوشته بازتاب، صفار هرندی همچنین غیرقانونی اعلام شدن سایت بازتاب را تصمیم اتخاذ شده توسط چهار وزیر عنوان کرده بود.
سایت بازتاب درواکنش به اظهارات وزیر ارشاد نوشت: “وزیر ارشاد، در حالی از ناشناخته بودن مسئولان سایت بازتاب سخن می‌گوید که چه پیش از وزارت حسین صفار هرندی و در زمان سردبیری وی در کیهان و چه پس از آغاز دوره مسئولیت وی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، جلساتی بین اعضای شورای سیاستگذاری بازتاب با وی برگزار شده است که اتفاقا موضوع جلسه‌ای که سال گذشته در دفتر وزیر ارشاد با حضور صفار هرندی و شورای سیاستگذاری بازتاب برگزار شد، درخواست سایت بازتاب از وزارت ارشاد برای تهیه لایحه‌ای جهت قانونمند کردن فعالیت سایت‌های اینترنتی و ارایه آن به مجلس شورای اسلامی برای تصویب بود که البته تاکنون اقدامی در این‌باره انجام نشده است.علاوه بر صفار هرندی، برخی دیگر از مسئولان وزارت ارشاد از جمله معاون مطبوعاتی این وزراتخانه که دبیر کارگروه تعیین مصادیق سایت‌های غیرمجاز به شمار می‌رود، آشنایی درازمدتی با مسئولان سایت بازتاب دارند.”
مسدودکردن وب سایت خبری بازتاب توسط مقامات وزارت ارشاد واکنش زیادی درمطبوعات ایرانی و خارجی ودرمیان وب لاگ نویسان داشته است. روزنامه آمریکایی “واشنگتن تایمز” هم با این تیتر که “سایت محافظه‌کار بازتاب توقیف شد” نوشت: “حتی سایت‌های محافظه‌کار نیز در ایران که ادعای آزادی و دمکراسی دارد، توقیف می‌شوند و در این کشور هیچ‌‌گونه آزادی رسانه‌ای وجود ندارد… به نظر می‌رسد، اعلام رسمی اینکه مذاکرات لاریجانی و سولانا آغاز شده و این مذاکرات ادامه پیدا می‌کند و مواضع این سایت در پرونده هسته‌ای، یکی از نقاط کلیدی فیلتر شدن آن است.”
سایت بازتاب چندی پیش درخبری نوشت محمود احمدی نژاد تحت تاثیرفردی دیگر به موضوع هولوکاست می پردازد. این سایت اشاره کرده که موضوع انکارهولوکاست تاثیرات مخربی برای کشور داشته است. موضوعاتی مانند گرانی، اسراف های دولتی، سیاست های هسته ای ازجمله دیگر مواری بوده که سایت بازتاب به صورت گسترده ای به پوشش انتقادی آن به صورت خبر، گزارش وتحلیل پرداخته است.