با گذشت دو روز از سقوط هواپیمای ایران ۱۴۰ و کشته شدن بیش از ۴۰ نفر از مسافران این هواپیما تاکنون شرکت هواپیمایی سپاهان ایر هیچ گونه توضیحی درباره این حادثه ارائه نداده؛ شرکتی که توسط “هسا” که زیر مجموعه وزارت دفاع است تاسیس شده و اسم مدیرعامل آن هم مخفی نگاه داشته شده.
مهرداد لاهوتی، سخنگوی کمیسیون عمران مجلس در مصاحبه با “روز” می گوید این شرکت باید در قبال استفاده از این نوع هواپیما که چندین سقوط و سانحه در مراحل آزمایشی داشته پاسخگو باشد و همزمان وزارت راه و ترابری و سازمان هواپیمایی کشوری هم باید پاسخ دهند که چگونه به چنین هواپیمایی مجوز پرواز داده اند.
اما اطلاعات رسیده و بررسی های “روز” حاکی از این است که مجوز پرواز برای ایران ۱۴۰ به دستور محمود احمدی نژاد در دولت قبلی صادر شده است. یک منبع آگاه در همین زمینه با اشاره به مشکلات فنی ایران ۱۴۰ توضیح می دهد که ایران ۱۴۰ بدترین هواپیما برای ایران است چون از موتور هلی کوپتر استفاده می کند ومحور اصلی موتور بایستی برای ایجاد نیروی پیشران برای هواپیما، ۱۸۰ درجه معکوس شود؛ مساله ای که باعث می شود حرارت زیادی تولید شود که موجب آتش سوزی و نوسان هواپیماست: “ایران ۱۴۰ تولید هواپیماسازی ایران است که به هسا معروف است و وابسته به وزارت دفاع. این هواپیما از زمان شروع تولید مشکلات مختلفی داشته اما در هر مرحله به جای تغییر پروژه سعی کرده اند با همکاری انتونف ۱۴۰ و سرمایه گذاری بیشتر قضیه را رفع کنند اما در عمل مشکل هواپیما رفع نشده. با وجود اینکه بارها گفته اند خطای خلبان بوده اما در سانحه های قبلی مشخصا دو بار چرخ فرود هواپیما مشکل ساز شد و در موارد بعدی هم موتورهای آن که دچار آتش سوزی می شود. به همین دلیل این هواپیما همیشه در ایران مشکل خریدار داشته. در ابتدا شرکت خصوصی سفیران از ان استفاده می کرد اما همین مشکل موتورها و آتش گرفتن آن باعث شد شرکت سفیران انصراف بدهد.”
به گفته این منبع آگاه “سازمان هواپیمایی کشوری همان موقع گفت ما به این هواپیمااجازه پرواز مسافری نمی دهیم اما در نهایت مجوز داد تا به عنوان هواپیمای ترابری نظامی یا آمبولانس از آن استفاده شود. حدودا سال ۸۸ – ۸۹ هسا عنوان کرد که نقایص را درست کرده ایم و قیمت ۱۲ میلیون دلار برای فروش این هواپیما گذاشت که رقم بسیار بالایی بود. این قیمت هواپیماهای مدرن است نه هواپیمایی که موتورش مال ۴۰ سال پیش است و… اما سازمان هواپیمایی کشوری مجددا اعلام کرد که اجازه مسافربری به این هواپیما نمی دهد. اینجا بود که دور زدن شروع شد، هسا می گفت پروژه ملی است میلیاردها خرج کردیم، این صورت حساب و در این تحریم ها ما دنبال پروژه ملی هستیم و باید مجوز مسافربری بدهید و… البته ابتدا گفتند ما نظامی هستیم خانواده های پرسنل را می بریم. و بعد مجوز بازرگانی خواستند و در اوج تحریم ها رفتند سراغ رئیس جمهور و از احمدی نژاد دستور گرفتند که مجوز پرواز مسافری به ایران ۱۴۰ داده شود. حتی بحث این بود که احمدی نژاد برای اولین پرواز مسافری بیاید. مدیرهسا گفته بود که ما داریم نشان میدهیم علیرغم تحریم ها می توانیم هواپیما بسازیم و تحریم ها تاثیری ندارد. برای دولت و احمدی نژاد هم مساله سیاسی بود و مجوز پرواز صادر شد”.
اما تاسیس شرکت سپاهان ایر هم در جای خود قابل تامل است. این شرکت که توسط هسا و زیر مجموعه وزارت دفاع تاسیس شد چگونه مجوز گرفت؟ این منبع آگاه توضیح می دهد:” شرکت های هواپیمایی داخلی به همان دلایلی که توضیح دادم حاضر به خرید یا استفاده از این هواپیما نبودند لذا هسا عنوان کرد که می گویید هواپیماهای داخلی می ترسند از ایران ۱۴۰ استفاده کنند به خود ما مجوز تاسیس شرکت هواپیمایی بدهید خود ما عملیاتی می کنیم. سازمان هواپیمایی کشوری به هسا مجوز تاسیس هواپیمایی داد. تنها هواپیماهای این شرکت هم ۶ فروند ایران ۱۴۰ بود”.
به گفته او” ایران ۱۴۰ برای پرواز در سطح دریا، جزایر و خلیج فارس و غیرکوهستانی مناسب است اما در بندرعباس هم که رفت موتورش آتش می گرفت. خیلی از سوانح این هواپیما ثبت نشده، یعنی رسانه ای نکرده اند والا تعداد سوانح ایران ۱۴۰ خیلی بیش از ۶ موردی است که در رسانه ها به آن پرداخته شده”.
مهرداد لاهوتی، سخنگوی کمیسیون عمران مجلس هم در مصاحبه با “روز” شرکت سپاهان و سازمان هواپیمایی کشوری را مسوول حادثه دو روز پیش هواپیمای ایران ۱۴۰ می داند. او در عین حال می گوید نباید از مشکلاتی هم که تحریم ها در این زمینه ایجاد کرده غفلت کرد.
آقای لاهوتی، پی گیری های شما و کمیسیون عمران مجلس درباره سقوط هواپیمای ایران ۱۴۰ به کجا کشید؟
امروز ساعت ۲ بعداز ظهر با حضور جناب آقای وزیر و مسوولان سازمان هواپیمایی کشور و کارشناسان شان جلسه کمیسیون عمران مجلس برگزار خواهد شد. بعد از این جلسه می توانیم درباره پی گیریها صحبت کنیم.
شما اعلام کرده اید که این هواپیما فاقد شرایط لازم برای دریافت مجوز پرواز بود. چطور به این هواپیما مجوز داده اند؟
سوانح هوایی در همه جای دنیا اتفاق می افتد و هر حادثه ای هم علل خودش را دارد و باید با توجه به شرایط آن حادثه، موضوع را بررسی کرد. این حادثه هم شرایط خودش را دارد. بررسی که خود من داشتم حاکی از این بود که سازمان هواپیمایی با توجه به شرایطی که این هواپیما داشت نباید به این هواپیما مجوز بهره برداری می داد. منتهی موضوع این است که باید در جلسه امروز صحبت های سازمان هواپیمایی و کارشناسان و دست اندرکاران را شنید و اظهارنظرنهایی را کرد. بازخوانی جعبه های سیاه این هواپیما که خوشبختانه پیدا شده و نوع مکالمات خلبان و همه مسائلی که باعث کشف درست موضوع می شود باید بررسی شود اما اطلاعات من حاکی از این بود که هواپیما با توجه به شرایطی که داشت نباید مجوز پرواز می گرفت.
آیا قبلا و پیش از سقوط این هواپیما به سازمان هواپیمایی کشوری تذکر و هشدار داده بودید؟
ما در مجموع اخباری که از این هواپیما داشتیم با توجه به حادثه هایی بود که رخ داده. یک حادثه در اصفهان رخ داده بود. موقع آغاز خط تولید اوکراینی ها هم سقوط کرده بودند در اراک هم همین طور و این هواپیما چهارمین مورد بود. ما از خط تولید این هواپیما هم بازدید کرده بودیم. نگرانی هایی در مورد ان هواپیما داشتیم و تاکید ما این بود که بعد از رفع نگرانی ها توسط تولید کننده هواپیما مجوز پرواز داده شود. حالا منتظر جلسه امروز هستیم ببینیم که نگرانی ها را برطرف کرده بودند که مجوز صادر کردند؟ پاسخگو باید شرکت سپاهان باشد. اگر نگرانی را برطرف نکردند و همین طور مجوز دادند و قصوری است قطعا سازمان هواپیمایی سپاهان هم باید پاسخگو باشد.
شرکت سپاهان وابسته به وزارت دفاع است؟
سازنده این هواپیما، شرکت هسا، وزارت دفاع است اما اینکه شرکت سپاهان متعلق به وزارت دفاع است یا نه، من بی خبر هستم.
یعنی شما نگرانی ها را منتقل کردید و نمی دانید رفع کردند یا نه و مجوز دادند؟
بله با توجه به حادثه هایی که برای این نوع هواپیما رخ داده بود نگرانی ها وجود داشت. البته اگر اجازه بدهید من پاراتنزی هم باز بکنم به کشورها و افرادی که مدعی حقوق بشر هستند. شما می دانید که صنعت حمل و نقل هوایی ما تحریم است و جای تاسف دارد کسانی که مدعی حقوق بشر هستند کشوری را تحریم می کنند.
تامین قطعات این هواپیما ربطی به تحریم ها نداشت آقای لاهوتی و..
مساله این است که اگر ما تحریم نبودیم شاید نوع هواپیمایی که خط تولیدش در ایران شروع می شد این نبود. هواپیمایی که سقوط کرد نبود. نوع دیگری بود. ابتدا قرار بود به جای این هواپیما، هواپیمای مکزیکی باشد اما تحریم ها اجازه نداد. در مجموع واقعا این یک پیام بزرگی است که کشورهایی که در هر صورت مدعی حقوق بشر هستند چگونه خودشان را راضی و یک کشوری را محدود می کنند؛ بنا بر هر دلیلی اعم از زیاده خواهی خودشان. من آنها را هم مسوول می دانم در این قضیه. شاید تخلفی هم اینجا از سوی شرکت صورت گرفته ولی درهر صورت نقش تحریم و تحریم کنندگان هم کم نیست.
یعنی معتقدید تحریم ها از یک سو و سومدیریت از سوی دیگر باعث چنین حادثه ای شده؟
عرض کردم صنعت حمل و نقل ما تلاش دارد با همین نوع هواپیماهایی که با توجه به تحریم وجود دارد حمل و نقل کنند. عرض من اینجا بود که تحریم کنندگان که چشمان شان را بسته اند بر این حادثه ها. شما نگاهها را فقط متوجه مسوولان داخل کشور نکنید، اصل قضیه شرایطی است که تحریم ها و تحریم کنندگان برای ما به وجود آورده اند. اگر تحریم ها نبود هواپیماهای بهتری در اختیار داشتیم و شاید همین هواپیمایی که ساخته شد هواپیمای مناسب تری بود و..
اما مسوولان در رده های مختلف بارها عنوان کرده اند که تحریم ها تاثیری در کشور ندارد.
ما وقتی در یک فشاری قرار گرفتیم در کل آثار منفی و سختی های تحریم را داریم تحمل می کنیم اما خود تحریم هم برکاتی داشت که ما رفتیم سمت استقلال. همین تحریم ها باعث شد ما به سمت تولید هواپیما برویم. کشوری که ایرباس می سازد ابتدا که ایرباس نمی ساخت. از یک جایی شروع کرده. در مجموع وقتی ما در مقابل تحریم ظالمانه ای قرارگرفتیم باید ایستادگی و پایبندی بکنیم. ما برای ارزش های انقلاب هزینه هایی کردیم بهترین جوانان ما خون شان را دادند که ما در مقابل آنها مسوول هستیم.
اینکه تحریم های این چنینی غیرانسانی است شکی نیست. در اینکه ایران حق تولیدهواپیما دارد هم شکی نیست. اما این چهارمین هواپیمایی است که به اسم تولید داخلی آمده و سقوط کرده و مردم کشته شده اند. اینجا چه کسی پاسخگو است؟
اتفاقاتی که می افتد قطعا در مقابل افراد متخلف داخل کوتاه نخواهیم آمد. اما بحث من این است که جوامع جهانی تا چه زمانی باید تحمل این زورگویی ها را داشته باشند و توسط چند کشور زیاده خواه که هنوز نظام جهان را دو قطبی می بینند.
