معروف است بازار سرمایه حساس ترین بخش اقتصاد است. کوچکترین تحول سیاسی یا اقتصادی در بورس خود را نشان میدهد؛ البته اگر دولت بورس را به حال خود رها کندوتحولات بورس در دو دوره احمدی نژاد همواره از بحث برانگیزترین اتفاقات بوده است. از سویی منتقدین معتقدند معاملات انجام شده ورد وبدل های صورت گرفته حالت های حبابی دارند وحضور شبه دولتی ها باعث شکل گیری بسیاری از معاملات است، از سویی دولت ادعا دارد حجم معاملات بسیار بالارفته است و آمارهای مختلفی هم ارائه میدهد. حال ،در هفته اول هدفمندسازی، گویا سهامداران واقعی ونه دولتی به هدفمند سازی واکنش منفی نشان دادند و سرمایه خود را از بورس خارج کرده اند. این در حالی است که از ماه ها وهفته های پیش، مسئولین اقتصادی بر رونق بورس بعد از هدفمند سازی وکنترل دولت بر بورس ونبود مشکل سخن میگفتند.
وزیر اقتصاد یک هفته قبل از آغاز هدفمند سازی گفت: “فعال کردن بازار پول و سرمایه همزمان با هدفمندسازی یارانه ها در دستور کار این وزارتخانه است.”
وی همچنین بیان داشت: “حجم بازار سرمایه طی پنج سال اخیر از 38هزار میلیارد تومان به حدود 88 هزار میلیارد تومان رشد یافته که رقم بسیار خوبی است. در گذشته، بورس کالا حتی از طریق مقایسه ابزار و شیوه های معامله آن، تفاوت چشمگیری با بازار میوه و تره بار نداشت، در حالی که امروز ابزارهای جدید در بازارهای کالا ظهور کرده و حجم معاملات آن به سرعت افزایش یافته، به طوری که طی نه ماه اخیر به هشت هزار و 400 میلیارد تومان رسیده است.”
در همین راستا مدیرعامل شرکت بورس و اوراق بهادار نیز گفت: “با اجرای هدفمند کردن یارانه‌ها و حاکم شدن قانون بر بازار، تکلیف بازار سرمایه مشخص شده و سرمایه‌گذاران به راحتی می‌توانند برای سرمایه‌گذاری تصمیم‌گیری کنند”.
‘به گزارش ایرنا حسن قالیباف اصل درباره تاثیر هدفمند کردن یارانه‌ها بر بازار سرمایه کشور، تصریح کرد: “با اجرای این قانون تخصیص سرمایه و عملکرد اقتصادی شرکتها بهتر خواهد شد، ضمن آنکه از سرمایه‌ای که دراختیار است بهتر می‌توان استفاده کرد.”
در گفتاری دیگر محمد آرام بنیار، مدیرعامل شرکت تامین سرمایه امین اجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها را به سود بازار سرمایه دانست.
به گزارش ایلنا وی با بیان اینکه اجرا قانون هدفمندی یارانه‌ها در بلند مدت به سود بازار سرمایه است گفت: “به صورت کلی بحث هدفمند کردن یارانه‌ها اولین تاثیرش بر میزان هزینه‌های مصرفی و واقعی کردن قیمت‌ها است و اجرای آن باعث منظم شدن رفتارهای اقتصادی خانواده‌ها می‌شود.”
دبیرکل سابق کانون کارگزاران بورس افزود: “با شناختی که کارشناسان بازار سرمایه از رفتار حرفه ای سهامداران بورس دارند، این اطمینان وجود دارد قیمت سهام با اعلام رسمی طرح بزرگ هدفمند سازی یارانه ها، واقعی شود.”
حسین خزلی خزاری قبل از هدفمند سازی صنایع کشور که در بورس حضور دارند را به سه دسته تقسیم کرد وبیان داشت که “دسته اول ودوم از هدفمند سازی تاثیرات زیادی میگرند از نظر وی دسته اول صنایعی هستند که که انرژی در تولیدشان نقش اساسی داشته و با بالارفتن قیمت حامل های انرژی، هزینه تولید آنها افزایش می یابد. این دسته از صنایع نمی توانند کالا یا خدمات خود را گران تر عرضه کنند، از این رو حاشیه سودشان پایین خواهد آمد و پایین آمدن حاشیه سود باعث افت قیمت سهام و کاهش نسبت قیمت به درآمد آنها خواهد شد.”
خزلی خزاری ادامه داد: دسته دوم شرکتها و صنایعی هستند که انرژی نقش مهمی در تولید و قیمت تمام شده تولیدات آنها دارد ولی این دسته از شرکتها به دلیل آنکه اصطلاحاً بازار نسبت به کالا یا خدمات آنها کشش پذیر است، امکان بالابردن قیمت کالاها و خدمات خود را دارند، بنابراین حاشیه سود آنها تغییری نمی کند و حدس می زنیم که قیمت سهام آنها نیز به همین دلیل نباید تغییر کند. مانند شرکت های پتروشیمی که کشش تقاضا برای خرید کالاهایشان رد جامعه وجود دارد.
به گفته وی دسته سوم شرکتها و صنایعی هستند که انرژی نقش اساسی در ارائه خدمات و تولیدات آنها ندارد و اصطلاحاً انرژی بر نیستند. این دست از شرکتها نه تنها حاشیه سودشان کم نمی شود بلکه احتمالاً به دلیل بالارفتن تعداد و نوع خدمات و قیمت تعرفه های خدماتی شان از سود بهتر و بیشتری نیز نسبت به قبل برخوردار خواهند بود، بنابراین این توقع وجود دارد که این گروه از شرکتها با افزایش قیمت سهام نیز مواجه شوند. مانند بانک ها وبیمه ها وشرکت مپنا.”
این گفته ها در حالی است که به گزارش ایسنا، آخرین وضعیت تعداد سهامداران بورس اوراق بهادار تهران نشان می دهد که در پایان آذر ماه، تعداد سهامداران نسبت به ماه گذشته کاهش یافته است و در مجموع 16 هزار و 839 نفر از تعداد سهامداران بورس کاهش یافته است.
این گزارش که در سایت اصولگرای تابناک نیز بازتاب یافته است در ادامه میاورد: “علی رغم ورود شرکتهای جدید به بازارسرمایه تعداد سهامداران بورس با کاهش مواجه شد به طوری که طبق آخرین آمار منتشر شده 16هزار و 839 سهامدار از بازار سرمایه خداحافظی کردند”.
در ادامه: “آخرین وضعیت تعداد سهامداران بورس اوراق بهادار تهران نشان می دهد که در حال حاضر از میان 341 شرکت حاضر در بورس و 37 صنعت فعال در بازار، 3 میلیون و 300 هزار و 731 نفر در بورس سهامداراند در حالی که این رقم در ماه گذشته 3 میلیون و 317 هزار و 570 نفر بود به این ترتیب از ماه گذشته تا کنون 16 هزار و 839 سهامدار از تعداد سهامداران کاسته شده است.”
همچنین طبق آمار ارائه شده توسط مدیریت بازار بورس اوراق بهادار، بیشترین خروج سرمایه گذاران در این مدت از صنایع بیمه و بانک ها بوده است به طوری که از ماه گذشته تاکنون10 هزار و 390 نفر از صنعت بیمه و صندوق بازنشستگی و 2 هزار و 666 نفر از صنایع بانک ها و موسسات اعتباری خارج شدند. در واقع از نظر سهامداران بانک ها موسسات ضرردهی هستند که سرمایه گذاری در آنها سودی ندارد.سهام بانک ها عموما به صورت بلوکی ویک جا واگذار می شود؛ این اتفاق دقیقا بر خلاف پیش بینی خزل خرازی در قبل از اجرای هدفمند سازی است که بیان داشته بود کمترین ضرر وتحولات در دسته بانک ها وبیمه ها رخ میدهد.
بنابراین گزارش بعد از این دو صنعت، صنعت محصولات شیمیایی با خروج هزار و 134 نفر و صنعت خودرو به عنوان دومین صنعت پرطرفدار سهامداران، با خروج هزار و 210 نفر در جایگاه سوم و چهارم قرار گرفتند. صنعت سرمایه گذاری نیز که بیشترین تعداد سهامدار را در خود جای داده بود، با خروج 873 سهامدار مواجه شد و در جایگاه بعدی ایستاد؛ فرآورده های نفتی با 831 نفر، صنعت سیمان با خروج 343 نفر و فلزات اساسی با 262 نفر در جایگاه های بعدی خروج سهامدار قرار گرفتند.
صنایع خدمات فنی و مهندسی، محصولات غذایی، کاشی و سرامیک، انبوه‌سازی املاک، قند و شکر، استخراج نفت، ماشین آلات دستگاهای برقی، ساخت رادیو و تلویزیون، ساخت محصولات فلزی، محصولات چوبی، استخراج ذغال سنگ، دباغی، استخراج سایر معادن و صنعت کشاورزی نیز با کاهش 171 تا یک نفری سهامداران مواجه شدند. این در حالی است که طی ماه گذشته به مدد عرضه همراه اول در فرابورس و افزایش قیمت سهام مخابرات، این صنعت بزرگ با افزایش 334 نفری سهامداران روبه رو بوده است.
گزارش ایسنا ادامه میدهد ”تعداد سهامداران بورس تهران در سه ماهه اول سال 3 میلیون و 248 هزار و 35 نفر، در مهر ماه 3 میلیون و 291 هزار و 506 نفر و در آبان ماه نیز سه میلیون و317 هزار و 570 نفر بوده است ولی عوامل مختلف باعث خروج حدود 17 هزار نفری سهامداران از بورس و رسیدن تعداد سهامداران به 3 میلیون و 300 هزار نفر شده است.”
این نظرات را اگر در کنار نظر حسین عبده تبریزی که مدیر اصلاح طلب وسابق بورس است قرار دهیم چشم اندازی از هدفمند سازی یارانه ها وبازار سرمایه به دست میاید. این گفته ها در یک کنفرانس تخصصی بیان شده که روزنامه دنیای اقتصاد آن راگزارش کرده است. وی ابتدا درباره اهداف عمده طرح هدفمند کردن یارانه‌ها گفت: این طرح با هدف انتقال ثروت از دهک‌های بالاتر به دهک‌های پایین‌تر و اصلاح الگوی مصرف انجام خواهد شد و تفاوت اهداف آن با تعدیل اقتصادی (طرحی که زمان هاشمی رفسنجانی انجام شد) در این است که هدفمند کردن یارانه‌ها با اهداف اقتصاد سیاسی اجرا می‌شود، اما تعدیل اقتصادی با اهداف اقتصادی دنبال می‌شود و سیاستمداران می‌خواهند بین این دو میان‌بر بزنند.
عبده توضیح داد: در تعدیل اقتصادی با استقرار مکانیزم بازار و نظام مالیات بر درآمد و مالیات بر مصرف، انتقال ثروت صورت گرفته که منجر به افزایش رفاه می‌شود، اما هدفمند کردن یارانه‌ها یک میان‌بر اقتصادی است که می‌خواهد با انتقال ثروت، رفاه را افزایش دهد.
مدیر مسوول روزنامه توقیف شده سرمایه در ادامه آثار اجرای این طرح بر بازار سرمایه را شامل آثار عمده بلندمدت و آثار عمده کوتاه مدت دانست و گفت: “مهم‌ترین اثر بلندمدت این طرح بهبود ویژگی علامت‌دهی قیمت‌ها، بهبود بهره‌وری سرمایه و افزایش کارآیی تخصیصی بورس است. این خوشبینانه‌ترین اتفاقی است که می‌تواند بیفتد البته اگر چگونگی اجرایی این طرح، درست باشد”.
عبده سپس گفت: “به دلیل تغییر هزینه‌های ثابت، تغییر تقاضا و تغییر قیمت نهاده‌های تولید، ریسک تجاری افزایش پیدا می‌کند. ما در حال حاضر اطلاعات کمی داریم و نمی‌دانیم عکس‌العمل مصرف‌کننده در اجرای این طرح جداگانه چگونه خواهد بود”.
وی همچنین گفت: “افزایش تلاطم قیمت حاملهای انرژی به افزایش تلاطم قیمت کالاها و خدمات منجر می‌شود که این موضوع به افزایش ریسک و کاهش ارزش سهام منجر می‌شود. از سوی دیگر افزایش قیمت حاملهای انرژی به افزایش هزینه‌های تولید، کاهش سودآوری و کاهش ارزش سهام منتهی خواهد شد”.
