ارزش ریال در آستانه سال جدید به حدی کاهش یافته که رییس کل بانک مرکزی صراحتا اعلام کرده اسکناس های زیر 2 هزار تومان قدرت تامین هزینه چاپ و انتشار خودش را هم ندارد و بانک مرکزی در تلاش است تا مجوز انتشار اسکناس هایی درشت تر از 10 هزار تومانی را بگیرد.
محمود بهمنی اعلام کرد: “با توجه به اینکه رقم هزینه چاپ اسکناس در خصوص ارقام 50 تومانی، 100 تومانی،500 تومانی و 1000 تومانی بیش از ارزش آن است ما به دنبال چاپ اسکناس‌های درشت‌تر در سال جاری و کسب مجوز آن هستیم.”
رییس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی که پس از جلسه هیات دولت سخن می گفت همچنین با اشاره به اینکه “سعی می‌کنیم الکترونیکی بودن مبادلات را حفظ کنیم اما شرایط ایجاب می‌کند که از اسکناس‌های درشت استفاده کنیم” اضافه کرد:“به هیچ عنوان اسکناس‌های موجود را درشت نمی‌دانیم، به عنوان مثال ارزش اسکناس 10هزارتومانی ما در مقابل اسکناس‌های اروپایی همانند اسکناس 500 یورویی کم‌ارزش است.”
روز ۱۳ اسفند نیز رئیس سازمان تولید اسکناس و مسکوک بانک مرکزی از طرح چاپ اسکناس های درشت تر خبرداده وگفته بود: “طرح‌هایی برای انتشار اسکناس‌های درشت 20 هزار تومانی و 50 هزار تومانی آماده شده است که در صورت موافقت و نهایی شدن آن و اخذ مجوز چاپ و انتشار به ترتیب وارد بازار خواهد شد.”
مجید صنیعی در این ارتباط افزوده بود: “پیشنهاد طرح اسکناس 20 هزار تومانی توسط چاپخانه به بانک مرکزی داده شده که شامل رنگ، قالب، اندازه و طرح پشت و روی اسکناس و سناریوهای مختلف است. در عین حال، نیاز به اسکناس 20 هزار تومانی توسط بانک مرکزی اعلام شده و جامعه به شرایطی رسیده است که نیاز به این اسکناس درشت را دارد.”
این مقام بانک مرکزی همچنین تاکید کرده بود که “با توجه به اینکه آخرین اسکناس درشت چاپ شده توسط این بانک 10 هزار تومانی است، اگر قرار باشد اسکناس جدید وارد بازار شود، در ابتدا اسکناس 20 هزار تومانی و پس از آن اسکناس 50 هزار تومانی در صورت موافقت وزارت اقتصاد خواهد بود.”
او با تاکید بر اینکه “ اسکناس‌های خرد به خاطر کاهش ارزش پول ملی دیگر برای مردم کاربردی ندارند” درباره دلایل اقدام بانک مرکزی در این زمینه تصریح کرده بود: “بانک مرکزی به دنبال رفرم پولی است. در سال 86 و 87 رفرم پولی را به صورت مستمر پیگیری کردیم. ارزش پول ملی به مراتب کاهش یافته و ضعیف شده است، به همین دلیل به سمت ساماندهی نظامهای پرداخت می رویم.”
پس از انتشار این اظهارات رییس سازمان تولید اسکناس و مسکوک بانک مرکزی، یکی از اعضای هیات رییسه کمیسیون اقتصادی مجلس در مخالفت با این اقدام بانک مرکزی و دولت اعلام کرد که “چاپ و انتشار اسکناس‌های درشت فقط در شرایط ثبات و تعادل اقتصادی اقدامی مثبت خواهد بود در غیر این ارزش پول ملی را کاهش خواهد داد.”
ابراهیم نکو همچنین تاکید کرده بود که “انتشار اسکناس‌های درشت باید با مدیریت و نظارت صحیح همراه باشد تا بتوان همه اثرات مثبت آن را در اقتصاد کشور دید. چاپ این اسکناس‌ها در شرایط تورم و گرانی نه تنها مثبت نبوده بلکه این اسکناس‌ها را بی‌ارزش و در نهایت موجب تقلیل ارزش پول ملی کشور خواهد شد.”
محسن صامی فروشان از دیگر اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس نیز تاکید کرده بود که “در شرایط رکود تورمی و با توجه به این موضوع که در تنگنای کاهش ارزش پول ملی هستیم اقداماتی مثل چاپ اسکناس با مبالغ بالا می‌تواند به کاهش هر چه بیشتر ارزش پول ملی دامن بزند.”
دی ماه سال گذشته همزمان با اوج گیری التهابات بازار ارز و کاهش شدید ارزش ریال دربرابر دلار، احمد توکلی درباره حجم نقدینگی موجود در کشور گفته بود: “حجم نقدینگی در پایان شهریور 84، 78 هزار میلیارد تومان بود که در شهریور 91 با افزایش 5 برابری به 402 هزار میلیارد تومان رسید.”
این عضو کمیسیون برنامه و بودجه درباره دلایل این حجم از رشد نقدینگی نیز اضافه کرده بود که “استفاده از ارز نفتی در بودجه برای جبران کسری غیرنفتی، افزایش بدهی بانک‌ها به دلیل الزام دولت به اعطای تسهیلات بیشتر، پرداخت نقدی یارانه‌ها، سیر صعودی پرنوسان و طولانی‌مدت بازار ارز که باعث تشدید انتظارت تورمی شد و بی‌کفایتی مسؤولان پولی و اقتصادی کشور از علل اصلی رشد نقدینگی در کشور بود.”
احمد توکلی که از منتقدان دولت احمدی نژاد در مجلس محسوب می شود همچنین در اظهارات خود تاکید کرده بود که “طی 10 ماه از ابتدای آذر سال 90 تا 8 مهر سال 91 ارزش پول ملی 113درصد کاهش یافت.”
محمود بهمنی اما در اظهارات اخیر خود با اعلام اینکه “ با تمام تلاش‌ها ما توانستیم رقم رشد نقدینگی را به حدود 30 درصد برسانیم”، پیش فروش سکه و همچنین چاپ و انتشار اسکناس های درشت را در راستای کنترل و کاهش نقدینگی در کشور برآورد کرده اما درباره پشتوانه این اسکناس های درشت تر و اینکه این مساله به افزایش ارزش پول ملی منجر خواهد شد اظهار نظری نکرده است.
او همچنین گفته: “تصور من این است که با توجه به کاهش نقدینگی، رقم تورم از 32 درصد پیش‌بینی شده قدری پایین‌تر باشد و ان‌شاءالله رقم تورم در حدود 31 درصد با خطای نیم درصد خواهد بود، ما از این نقدینگی و تورم اصلا راضی نیستیم ولی از آنچه می‌توانست اتفاق بیفتد به این نقطه رساندیم و از این جهت راضی هستیم ولی از خود میزان نقدینگی و تورم راضی نیستیم. “
تایید کاهش ارزش پول ملی وافزایش نقدینگی و تورم رو به رشد از سوی مقامات بانک مرکزی درحالی است که در مهرماه سال گذشته محمد خوشچهره از حامیان سابق و منتقدان کنونی دولت احمدی نژاد طی اظهارات هشدار آمیزی به مقامات اقتصادی کشور تاکید کرده بود که “تجربه نشان داده که اگر نتوان اقدامات آنی را به درستی تشخیص داد متضرر می شویم. یکی از این اقدام آنی جلوگیری از تضعیف بیشتر پول ملی است که در یک شیب تند قرار دارد و اگر کاهش ارزش پول ملی کنترل نشود به سقوط پول ملی منجر می شود . سقوط پول ملی در عین ناباوری می تواند به فروپاشی اقتصاد بیانجامد. “
وی همچنین تصریح کرده بود: “تجربه جهانی نشان داده که کشورهایی که علیرغم قدرت و بنیه قوی اقتصاد دچار اختلال شده بود بی توجهی به پول ملی باعث سقوط اقتصاد شد. تجربه ای که حتی در فروپاشی شوروی علیرغم داشتن معادن، نفت فراوان، صادرات نفت، صنایع سنگین و تجهیزات نظامی آنچه که منجر به فروپاشی اقتصاد شوروی کرد سقوط پول ملی بود.”
