سال ۲۰۱۳ با انتخاب یک فرد معتدل‌تر به ریاست‌جمهوری ایران و توافق با جامعه بین‌المللی بر سر برنامه هسته‌ای، شاهد تغییرات عمده‌ای در این کشور بود. اما متخصصان می‌گویند آزمون اصلی برای ادامه تغییرات در سال ۲۰۱۴ اتفاق می‌افتد و از ایران خواسته خواهد شد تغییرات بیشتر و دائمی‌تری در سیاست خود ایجاد کند.
در ماه نوامبر اتفاق مهمی افتاد و وزیر خارجه ایران و همتایانش از شش کشور قدرتمند جهان به توافقی برای محدود کردن برنامه هسته‌ای این کشور و کاهش تحریم‌های اقتصادی دست یافتند.
یک سال پیش محمود احمدی‌نژاد به ادبیات متخاصمانه‌اش علیه غرب ادامه می‌داد و تن به گفتگوهای سازنده در مورد برنامه هسته‌ای نمی‌داد؛ سوء مدیریت و تحریم‌های اقتصادی موجب رکود اقتصاد این کشور شد.
سپس در ماه ژوئن، حسن روحانی که معتدل‌تر بود به ریاست‌جمهوری رسید. رهبر ایران آیت‌الله خامنه‌ای نیز علنا از رفتارهای جدید روحانی حمایت کرد.
تمام این‌ها در توافق هسته‌ای ژنو در ماه نوامبر به بار نشست.
ریچارد لوبارون دیپلمات بازنشسته آمریکا که اکنون در شورای آتلانتیک است می‌گوید: “به نظر من هم تغییرات زیادی صورت گرفته اما هشدار می‌دهم که نباید از این اتفاقات توقع زیاد داشته باشیم. به نظر من سال ۲۰۱۴ سالی کلیدی خواهد بود که بفهمیم ایران در مسیر تغییر استراتژیک است یا خیر. اما تا این‌جا به نظر من یک اقدام تاکتیکی بوده است.”
لوبارون پیش‌بینی می‌کند از آن‌جا که از ایران خواسته خواهد شد امتیازات بیشتری برای رسیدن به توافق هسته‌ای بلندمدت بدهد، کشمکش بین نیروهای تندرو و معتدل در داخل ادامه خواهد یافت.
مارک فیتزپاتریک در موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک لندن می‌گوید، ماه‌های آینده بر مذاکرات متمرکز خواهد بود نه جنگ.
او می‌گوید: “اگر برنامه هسته‌ای ایران محدود نشده بود، این کشور به پیشرفت خود ادامه می‌داد تا از خط قرمز اسرائیل عبور کند و تا تابستان آینده ممکن بود شاهد عملیات نظامی می بودیم.”
فیتزپاتریک و لوبارون هر دو به تضمین رهبران ایران در رابطه با اینکه به دنبال سلاح هسته‌ای نیستند شک دارند. این متخصصان می‌گویند احتمالا آن‌ها می‌‌خواهند این گزینه را برای آینده حفظ کنند و همزمان با آن تحریم‌ها هم برای راضی کردن مردم کاهش یابد.
فیتزپاتریک می‌گوید مسئله این است که ایران چقدر محدودیت را قبول می‌کند و اساسا چقدر طول می‌کشد که ایران در صورت تصمیم برای ساخت سلاح، بتواند آن را تولید کند. “آیا آن‌ها همان مدت زمانی را که مدنظر آمریکا برای اطمینان خاطر است قبول می‌کنند؟ این بخش سخت مذاکرات پیش روست.”
این مذاکرات مهلت شش‌ماهه دارد که به نظر بسیاری از متخصصان بعید است عملی شود. افزایش پیشرفت می‌تواند نگرانی‌ها در خاورمیانه و غرب را کاهش دهد و حتی می‌تواند به همکاری در مورد مسائل دیگر هم منجر شود، خصوصا در مورد سوریه. اما رسیدن به بن‌بست می‌تواند تنش سال‌های اخیر را دوباره ایجاد و تشدید کند.
منبع: صدای آمریکا - 17 دسامبر 2013
