مجید رفیع زاده
سال ۲۰۱۵ برای ایرانیان سال مهمی از لحاظ توسعه های مثبت بود اما در کنار آن باید چالش های دولت را درنظر گرفت. یکی از اصول نظام سیاسی ایران، غیرقابل پیش بینی بودن آن است اما با این حال می شود پیش بینی هایی هم کرد.
وضعیت اقتصادی ایران، با توجه به بودجه بد سال ۲۰۱۵ درمقایسه با بودجه سال ۲۰۱۴،به احتمال زیاد بدتر خواهد شد. در سال ۲۰۱۴ دولت روحانی موفق شده بود ایران را از تورم بیرون بیاورد. به گفته صندوق بین المللی پول، تهران برای پوشش مخارج خود باید نفت را بشکه ای ۱۳۱ دلار بفروشد. ایران با برداشتن سوبسید ها، بالا بردن مالیات و تغییر نرخ ارز، بعید است که بتواند از این چالش با موفقیت بیرون بیاید.
خبر خوب این است که چشم انداز رهبران ایران بالا بردن میزان صادرات و واردات، بطور خاص با روسیه، چین و برخی از کشورهای اروپایی است که به لطف تمدید مذاکرات اتمی میسر شده است. تغییر استفاده از ارز ملی در تجارت، می تواند تجارت دوطرفه را آسان کند.
برداشته شدن محدود تحریم ها به ایران کمک می کند تا بتواند صادرات غیر نفتی خود را در سال ۲۰۱۵ گسترش بدهد. قرار است امسال یک هیات تجاری از ایرلند به ایران برود و کشورهای اروپایی و شرکت های تجاری بدنبال تجارت در ایران و گسترش قراردادهای تجاری هستند.
همکاری تجاری ایران با برخی کشورها از جمله ترکیه و عراق احتمالا افزایش خواهد یافت. سفر رئیس جمهور ترکیه، اردوغان، به “خانه دوم اش” ایران می تواند منجر به افزایش روابط دوجانیه تجاری دو کشور شود. ایران و عراق نیز بانک های مشترک تاسیس کرده اند ، یک بانک اسلامی منطقه ای برای توسعه سرمایه گذاری برای بالا بردن تبادلات تجاری و بهتر کردن تجارت ۲۰ میلیارد دلاری که در سه سال آینده صورت می گیرد.
در سال ۲۰۱۵، ایران می تواند با توسعه و آزمایش موشک های بین قاره ایش، گشایشی در تکنولوژی موشک های دوربرد ایجاد کند. اگرچه تشخیص اینکه کاربرد این موشک ها دفاعی است یا تهدید محسوب می شود، کار دشواری است.
یکی از گشایش های دیگر مربوط می شود به سیستم دفاع هوایی ایران و موشک های زمین به هوا که از طریق برنامه باور ۳۷۳ انجام می شود. رهبران ایران درنظر دارند از سیستم موشک ضد هوایی خود که گفته می شود مشابه موشک های اس-۳۰ روسیه است پرده برداری کنند. فرزاد اسماعیلی، می گوید که توان این موشک از موشک های روسی بیشتر است.
کاهش چشمگیر قیمت نفت باعث شده است که برخی از کارشناسان به این نتیجه برسند که رهبران ایران موضع گیری خود نسبت به سیاست های در اولویت هایشان، از جمله برنامه اتمی و حمایت از بشار اسد،را نرم تر بکنند تا بتوانند از انزوای اقتصادی بیرون بیایند.
با اینحال، بعید است سختی های اقتصادی منجر به تغییرات اساسی در هژمونی منطقه ای ایران بشود، همینطور تغییراتی که ممکن است در نظر آیت الله خامنه ای، رهبر ایران و سپاه پاسداران در قبال اولویت های استراتژیک شان در منطقه داده بشود. تاریخ نشان داده است که حتی با فاجعه آمیز شدن وضعیت اقتصادی ایران در سال های گذشته، ایران همچنان از اسد و حزب الله و شیعیان عراق حمایت و به برنامه های اتمی اش ادامه خواهد داد. حتی با وجود چالش های اقتصادی ، ایران قصد دارد بودجه برنامه دفاعی اش را تا ۵۰ درصد افزایش بدهد. بعلاوه ایران ۳.۶ میلیارد دلار اعتبار برای خرید نفت و ۱ میلیارد دلار برای تولیدات غیر نفتی سوریه اختصاص داده است. به عبارت دیگر، چالش های اقتصادی تغییرات استراتژیک را توجیه نمی کند یا باعث تغییر عقیده خامنه ای نمی شود.
مسئله بعدی مهم، رسیدن به توافق اتمی تا ژوئیه ۲۰۱۵ نیست. ایران و شش قدرت جهان موفق نشدند که به نتیجه برسند و تا نوامبر ۲۰۱۴ توافقنامه را نهایی کنند. اما ایران و این شش کشور تا سال ۲۰۱۵ به نتیجه می رسند؟
شکاف بین خواسته های جمهوری اسلامی و خواسته های غرب عمیق تر از آن است که بشود بر روی آن پلی زد. بعید است که توافقی تا ژوئیه ۲۰۱۵ صورت گیرد. ایران به خواسته اش مبنی بر برداشته شدن بلافاصله تحریم ها ادامه خواهد داد. با این حال نزدیکی ایران و آمریکا و بوجود آمدن رابطه ای مثل رابطه ایران و کوبا، در این سال امکان پذیر نیست.
یکی دیگر از مباحث مهم روابط ایران و سوریه است. سیاست خارجی ایران در ارتباط با سوریه همچنان ادامه خواهد یافت. تغییرات در سیستم سیاسی سوریه به منزله شکست ایدئولوژیک برای رهبران ایران است. در نتیجه ایران از لحاظ مالی، نظامی، اطلاعاتی به سوریه کمک خواهد کرد.
در مورد عراق، تاثیر اجتماعی، مذهبی و اقتصادی ایران بر عراق بستگی به عدم توانایی نیروهای عراق در مقابله با داعش دارد. ایران تلاش می کند نیروهای نظامی شیعه را مدیریت و یک حزب الله دیگر در عراق ایجاد کند.
در نهایت با پایین آمدن قیمت نفت و تمدید گفتگو های اتمی صدای تندرو ها در برابر دولت حسن روحانی بلند تر می شود. در داخل، بعید است که فشار های اقتصادی که مردم ایران در سال ۲۰۱۵ با آن مواجه خواهند بود، منجر به شورش علیه دولت بشود و دولت از بانک مرکزی برای تغییر نرخ ارز برای کم کردن فشار روی مردم عادی استفاده خواهد کرد.
هافینگتون پست،۷ ژانویه
