در شرایطی که ۴ هفته بیشتر به پایان ضرب الاجل تمدید شده تهران و ابرقدرت های جهان برای دستیابی به یک توافق جامع بر سر برنامه هسته ای نظام باقی نمانده است، دیروز دبیر شورای امنیت ملی در دیدار با قائم مقام دبیر کل سازمان ملل از اعتقاد نظام به “همکاری مستمر با ۱+۵” خبر داد. همزمان رئیس کمیسیون سیاست خارجی پارلمان از عدم تمدید مذاکرات سخن گفته و کیهان نیز پیشنهاد داده است تهران مذاکرات را ادامه ندهد. این در حالی است که یک نماینده مجلس از توافق تهران و واشنگتن و عبور از خط قرمز نظام خبر داده؛ موضوعی که وزارت خارجه آن را تکذیب کرده است.
علی شمخانی روز چهارشنبه در تهران ضمن دیدار و گفتگو با یان الیاسیون خاطر نشان کرد: “ایران در موضوع هسته‌ای به استمرار مذاکرات خود با کشورهای ۱+۵ و همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در چارچوب برخورداری از تمام حقوق خود و رعایت قوانین موجود معتقد است.”
نماینده آیت الله خامنه ای در شورای امنیت با اشاره به گزارش های مثبت دیده بان اتمی سازمان ملل در خصوص برنامه هسته ای تهران گوشزد کرد: “گزارش‌های اخیر نیز همچون گذشته پایبندی ایران را به انجام تعهدات و صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای نشان می‌دهد.”
اظهارات شمخانی در شرایطی مطرح شده که دو طرف علی رغم مذاکرات فشرده در ۱۱ ماه اخیر هنوز نتوانسته اند بر سر مسائل حیاتی مورد اختلاف همچون ظرفیت غنی سازی جمهوری اسلامی و نحوه برداشتن شدن تحریم های سنگین اقتصادی به توافق برسند.
در همین حال رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی پارلمان در مواضعی تهدید آمیز هشدار داده در صورتی که تا سوم آذر توافق هسته‌ای حاصل نشود جمهوری اسلامی تمام فعالیت‌های هسته‌ای خود را از سر خواهد گرفت.
علاالدین بروجردی در مصاحبه با کانال تلویزیونی فرانس۲۴ تهدید کرده: “در صورتی که به هر دلیلی توافقی حاصل نشود، این مسیر برای مدت طولانی یک طرف باقی نخواهد ماند و حتی در صورتی نیاز روند قانونی را پیگیری خواهیم کرد تا همه چیز را به مرحله اول بازگردانیم.”
ناظران می گویند این دست تهدیدها چند هفته مانده به پایان مذاکرات احتمالا برای فرستادن پیام هایی به غرب است تا ظرف یک ماه آتی در هر شرایطی به توافق هسته ای با نظام تن بدهد.
زاکانی: تهران و واشنگتن توافق کرده اند
از سوی دیگر نمایندگان نزدیک به جناح تندروی اصولگرایان نیز آتش توپخانه خود به سوی دولت روحانی را شدید تر کرده و گفته اند اجازه نخواهند داد دیپلمات های دولت به توافقی دست پیدا کنند که خطوط قرمز نظام را در نظر نگیرد. برای نمونه علیرضا زاکانی ، از نمایندگان تهران در بهارستان، روز سه شنبه در “تذکری شفاهی” به جواد ظریف ـ وزیر خارجه ـ اعلام کرد: “اخبار واصله حکایت از عبور از خطوط قرمز ترسیمی از سوی نظام اسلامی در توافق ضمنی دارد که بی شک منجر به تضییع حقوق ملت و پایمال شدن دستاوردهای هسته ای خواهد شد.”
زاکانی گفته به اطلاعاتی دست یافته که حکایت از نهایی شدن توافق میان تهران و واشنگتن دارد و تصریح کرده است :” طبق اطلاعات و اخبار واصله توافقات هسته‌ای فی‌مابین هیات ایرانی و طرف آمریکایی نهایی شده است، اما اولاً سکوت دستگاه دیپلماسی کشور در برابر زیاده‌گویی نماینده مذاکره‌کننده آمریکایی که تکرار گزافه‌گویی آنهاست سبب پررویی، زیاده‌خواهی و هذیان‌گویی شیطان بزرگ، آمریکا شده است. “
افخم تکذیب کرد
اما دو روز پیش مرضیه افخم سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به اظهارات زاکانی گفت: “تیم مذاکره کننده نسبت به خطوط قرمز نظام کاملاً واقف است و با دقت و حساسیت بر رعایت آن ملتزم می‌باشند.”
افخم به طور تلویحی زاکانی را تهدید به “پیگرد قانونی” کرده و هشدار داده است: “طرح ادعاهایی مبنی بر اینکه مذاکره کنندگان از خطوط قرمز نظام عبور کرده‌اند پیش از آنکه افترا به مذاکره کنندگان محسوب شود که قابل پیگیری قانونی نیز می‌باشد، به‌نوعی بی‌توجهی و نادیده گرفتن مدیریت کلان کشور است.”
ظریف و تیم اش در هیات مذاکره کننده جمهوری اسلامی بارها گفته اند که آیت الله خامنه ای را در تمامی مراحل گفتگو مطلع کرده اند و به دیگر بیان بدون اجازه وی در جریان مذاکره با گروه ۱+۵ آب هم نمی خورند.
عراقچی: مردم از غرب متنفرند
از سوی دیگر روز گذشته عباس عراقچی ـ دست راست ظریف در مذاکرات ـ که در یک هفته اخیر مواضع تندی علیه غرب پیش گرفته،ضمن انتقاد شدید از سیاست های غرب علیه برنامه هسته ای نظام از “نفرت” مردم ایران از غربی ها به خاطر اعمال تحریم ها سخن گفته است: “تحریم کنندگان در حقیقت شهروندان ایرانی را به ویژه در حوزه‌های فقرزدایی، بهداشت و آموزش، هدف قرار داده‌اند، اما این تحریم ها نتیجه‌ای جز نفرت ملت ایران از تحریم کنندگان به دنبال نداشته است.”
عراقچی توضیحی درباره اینکه شهروندان ایرانی تا چه میزان بخش های اقتدارگرای حاکمیت را به خاطر بلندپروازی های هسته ای که منجر به اعمال تحریم های بین المللی علیه کشور شده مقصر می دانند نداده و افزوده است: “برخی قدرت‌ها با بهانه‌جویی تحریم‌های ظالمانه‌ای علیه ایران اعمال کردند و بر ادامه اشتباه راهبردی خود اصرار دارند.”
این عضو هیات مذاکره کننده نظام این هفته اعلام کرده بود توافق هسته ای تنها در صورتی حاصل می شود که حتی یک مورد تحریم نیز علیه جمهوری اسلامی باقی نماند. مواضعی که دو روز پیش از سوی مجید تخت روانچی معاون اروپا و آمریکای وزارت امور خارجه و از اعضای تیم مذاکره کننده تکرار شد. روانچی صبح سه شنبه در گفتگو با شبکه خبر صدا و سیما خاطرنشان کرد: “طبقه بندی تحریم ها را قبول نداریم غرب باید تحریم ها علیه ایران را یکجا بردارد. اگر غربی ها واقعاً دنبال حل مسئله هسته ای هستند نباید دنبال بهانه جویی باشند و باید با واقعیت های ایران کنار بیایند.”
تقریبا با آغاز زمستان سال ۹۰ تحریم های ایالات متحده علیه حوزه نفت و مالی کشور آغاز شد، پس از آن از تیرماه ۹۱ با پیوستن اعضای اتحادیه اروپا و دیگر مشتریان نفت ایران به این تحریم ها ، صادرات نفت به حدود یک سوم گذشته رسید ، ارزش ریال به همین اندازه سقوط کرد و کشور حدود ۳ سال است در لبه پرتگاه اقتصادی قرار گرفته است. حسن روحانی خرداد ۹۲ با شعار رسیدن به توافق هسته ای با غرب و برداشتن تحریم توانست رقبای اصولگرای خود را شکست دهد ، با این حال با گذشت ۱۵ ماه از استقرار دولت وی ، هنوز توافقی واقعی حاصل نشده است گرچه سوم آذر سال گذشته دو طرف توانستند به توافقی موقت دست پیدا کنند.
بر اساس آن توافق تهران غنی سازی ۲۰ درصدی اورانیوم را به حالت تعلیق درآورد. جمهوری اسلامی سپس به رقیق و اکسید کردن ذخایر ۱۹۶ کیلوگرمی اورانیوم غنی شده ۲۰ درصدی خود پرداخت. فعالیت های اتمی در سایت فردو و راکتور آب سنگین اراک نیز به شدت محدود شد. از سوی دیگر غرب نیز متعهد شد تحریم تازه ای علیه تهران وضع نکند و بخشی از دارایی های جمهوری اسلامی را نیز به طور قسطی آزاد کند. قرار بود دو طرف تا ماه ژوئیه به توافق جامع دست پیدا کنند که در آن ناکام ماندند پس توافق کردند مذاکرات خود را تا ۲۴ نوامبر ( سوم آذر ) تمدید کنند.
کیهان: دیگر مذاکره نکنید
روزنامه کیهان ـ ارگان محافظه کاران تندرو روز سه شنبه با انتشار تحلیلی تحت عنوان “مذاکره تا کجا” با انتقاد از ادامه مذاکرات هسته ای با ایالات متحده و متحدانش نوشت: “علی‌رغم امتیازات گسترده‌ای که در مذاکرات و توافق اولیه به طرف مقابل داده شد، مشاهده می‌کنیم که نه تنها خباثت و دشمنی دشمن کاهش نیافت، بلکه طرف مقابل با مشاهده رفتار مذاکره‌کنندگان کشورمان، گستاخ‌تر از پیش به تشدید تحریم‌ها و توهین مستقیم به ایرانیان پرداخت.”
کیهان که توسط حسین شریعتمداری ـ نماینده آیت الله خامنه ای ـ اداره می شود به طور تلویحی خواستار عدم تمدید تاریخ مذاکرات در صورت نرسیدن طرفین به توافق شده و نوشته است: “بهترین راهکاری که می‌توان به‌عنوان یک پیشنهاد به طرف غربی ارائه کرد این است که اگر طرف مقابل در این مدت باقی مانده به خواست ایران تمکین کرد که می‌توان مذاکرات را با یک توافق مناسب خاتمه داد لیکن اگر چنین توافقی امضا نشد، این آمریکا است که باعث شکست مذاکرات شده است و ایران اسلامی دلیلی برای ادامه مذاکره نخواهد داشت.”
