در شرایطی که پیش از این مقامات ارشد نظامی در جمهوری اسلامی از ساخت سیستم موشکی مشابه اس ۳۰۰ با نام “باور۳۷۳” خبرداده و بارها اعلام کرده بودند که “اس ۳۰۰ روسی برای ما اهمیتی ندارد”، اما همچنان در حال رایزنی با مقامات کشور روسیه برای یافتن راهی هستند تا این سیستم دفاع موشکی را دریافت کنند.
در همین ارتباط محمودرضا سجادی سفیر جمهوری اسلامی در مسکو اعلام کرد که “ مساله سیستم موشکی اس ۳۰۰ و مشکلات پیش آمده میان روسیه و ایران حتما می تواند از طریق مذاکره حل شود.”
وی در این اظهارات که در خبرگزاری ریانووستی منتشر و توسط خبرگزاری های داخلی بازانتشار شده همچنین از پیشنهاد روسیه برای تحویل سیستم موشکی “تور ام ۱” به جای اس ۳۰۰ خبرداده و البته گفته
است:“روسیه پیشنهاد کرده است تا به‌جای تحویل سیستم دفاع موشکی اس-۳۰۰ سیستم دفاع هوایی موسوم به “تور” را در اختیار ایران قرار دهد اما ایران سیستم دفاع ملی خود را توسعه داده است و این سیستم بر مبنای سیستم دفاع موشکی “تور” نمی‌تواند کلیه قابلیت‌های سیستم اس-۳۰۰ را داشته باشد.”
محمود رضا سجادی همچنین با اعلام اینکه “ سیستم دفاع هوایی پیشنهادی از سوی روسیه قابلیت همگرایی با سیستم دفاعی ایران را ندارد” درباره ادامه مذاکرات درباره پرونده سیستم موشکی اس ۳۰۰ نیز اعلام کرده: “ ما سعی می کنیم که باب مذاکره در این رابطه باز باشد و اصلا تمایل نداریم که در پرونده همکاری های ایران و روسیه یک صفحه تاریک و خاطره تلخی وجود داشته باشد.”
سیستم موشکی تور یک سیستم دفاعی با برد کوتاه و زمین به هوا است که می‌تواند هواپیماها، موشک‌های کروز و موشک‌های بالستیک و پهبادها را شناسایی و رهگیری کند و مورد هدف قرار دهد.این سیستم با تمام قابلیت هایی که داراست توانایی های سیستم موشکی اس ۳۰۰ در مقابله، رهگیری و انهدام اهداف متحرک و ثابت را ندارد.
سخنان سفیر جمهوری اسلامی در مسکو در شرایطی مطرح می شود که دو هفته پیش سرگئی چمزوف مدیر موسسه دولتی “روس تک” طی اظهاراتی در شهر امان پایتخت اردن اعلام کرده بود که” مسکو در حال تلاش برای متقاعد کردن تهران برای منصرف شدن از شکایت از شرکت صادرات اسلحه روسیه به‌خاطر لغو کردن قرارداد تحویل سیستم دفاع موشکی اس-۳۰۰ به ایران است.”
عدم تحویل سامانه موشکی اس ۳۰۰ از سوی روسیه به جمهوری اسلامی درحالی به موضوع مناقشه برانگیز میان جمهوری اسلامی و روسیه تبدیل شده است که قرارداد عرضه سیستم‌های موشکی اس ۳۰۰ به ایران در ماه دسامبر سال ۲۰۰۵ میلادی، اندکی پس از روی کار آمدن محمود احمدی‌نژاد در دولت نهم، میان مقامات ایرانی و روس امضا شد.
روسیه در سالهای پس از عقد قرارداد و دریافت مبلغ قرارداد فروش این سیستم موشکی که باید تا سال ۲۰۰۷ به ایران تحویل می‌شد، از این کار خودداری و عاقبت دیمیتری مدودف، رییس جمهور روسیه در اواخر ماه سپتامبر سال ۲۰۱۰ (شهریور۱۳۸۹) به طور رسمی اعلام کرد که روسیه به دلیل پایبندی به تحریم های قطعنامه چهارم شورای امنیت سازمان ملل(۱۹۲۹) این سامانه موشکی را به ایران تحویل نخواهد داد.
مدتی بعد نیز الکساندر فومین، معاون اول مدیر سازمان فدرال همکاریهای فنی و نظامی روسیه نیز ضمن اعلام پیروی روسیه از قطعنامه چهارم شورای امنیت علیه ایران(قطعنامه ۱۹۲۹) در این باره تاکید کرد: “بر اساس قطعنامه شورای امنیت علیه ایران، مسکو هیچ گونه سیستم موشکی در اختیار تهران قرار نمی دهد.”
یکسال پس از این تاکیدات مقامات روس،جمهوری اسلامی از روسیه به دلیل عدم اجرای تعهد به یک دادگاه بین المللی شکایت کرد و در شهریورماه ۱۳۹۰ سفیر جمهوری اسلامی در روسیه از طرح این شکایت از روسیه خبرداد و گفت: “ایران به علت لغو یکطرفه قرارداد خرید سامانه دفاع ضد موشکی اس-۳۰۰ از طرف روسیه به دیوان بین‌المللی کیفری (ICC ) شکایت کرده است. در قرارداد خرید سامانه اس-۳۰۰ آمده است که اگر یکی از دو طرف به تعهداتش عمل نکرد، طرف دیگر بتواند به آی سی سی شکایت کند.”
محمودرضا سجادی همچنین از توافق و مشورت با طرف روسی برای این طرح شکایت خبرداده و گفته بود: “یکی از مقامات روسیه که در این رابطه به ایران سفر داشت گفته است که اگر آی سی سی تشخیص داد که تحویل اس -۳۰۰ به ایران مغایر قطعنامه نیست؛ روسیه این سامانه را به ایران تحویل خواهد داد. ایران نیز چون معتقد است که تحویل اس-۳۰۰ مغایر با قطعنامه شورای امنیت نیست به آی. سی. سی شکایت کرد تا پس از برنده شدن در این پرونده روسیه مجوز تحویل اس-۳۰۰ را به ایران داشته باشد.”
در اواخر تیرماه سال ۱۳۹۱ اما خبرگزاری ها با اعلام خبر اعلام وصول شکایت ۴ میلیارد دلاری جمهوری اسلامی از روسیه، از هشدار جدی مقامات روسیه به جمهوری اسلامی خبردادند و اعلام کردند مقامات روس خواسته اند تا ایران از شکایت خود صرف نظر کند.
بنا بر گزارش ها دیوان بین المللی کیفری(( ICC روسیه را به پرداخت ۴ میلیارد دلار خسارت به جمهوری اسلامی محکوم کرده اما محمودرضا سجادی پس از رایزنی های اخیر خود با مقامات روسیه اعلام کرده است که “این ایران نبود که از روسیه ۳ میلیارد دلار جریمه درخواست کرد بلکه ما حدود ۹۵۰ میلیون دلار ادای خسارت کردیم و دادگاه به عنوان خسارت تنبیهی ۳ میلیارد دلار به درخواست ما اضافه کرده است.”
چالش جمهوری اسلامی و روسیه بر سر تحویل سیستم موشکی اس ۳۰۰ در شرایطی دوباره مطرح می شود که در ماه جاری همزمان با اظهارات مقامات روس درباره تلاش روسیه برای متقاعد کردن جمهوری اسلامی و صرف نظر از شکایت، خبر فروش و انتقال این سیستم موشکی به سوریه نیز منتشر شده است.
این همه درحالی است که در شهریور ماه سال ۹۰ سرتیپ فرزاد اسماعیلی، فرمانده قرارگاه هوایی خاتم الانبیاء ارتش از ساخت سیستم موشکی اس ۳۰۰ به دستور آیت الله خامنه ای در داخل کشور خبرداده و گفته بود:“در همان ابتدا و زمانی که اولین بحث‌ها مبنی بر تحویل ندادن S۳۰۰ مطرح شد و نفرات ما هنوز در روسیه دوره می‌دیدند، مقام معظم رهبری به وزارت دفاع دستور دادند که «بروید و خودتان این کار را ملی کنید» و از آن زمان این کار در دستور کار قرار گرفت که طراحی مفهومی آن هم در وزارت دفاع، هم در قرارگاه و هم برخی مراکز علمی و دانشگاهی کشور آغاز شد.”
فرزاد اسماعیلی در ادامه با بیان اینکه این سیستم موشکی هم اکنون در مرحله طراحی و ساخت است، گفته بود: “اگر S۳۰۰ در برخی موضوعات خلاء داشت، در طرح بومی این سامانه، این خلاء‌ها برطرف شده است و طراحی مفهومی آن نیز به پایان رسیده و حتی پروژه، نامگذاری شده است و در حال حاضر در مرحله نیازسنجی و طراحی دقیق هستیم که این کار مشترک با همکاری قرارگاه و وزارت دفاع در حال اجراست.”
او همچنین نام این سیستم موشکی را “باور ۳۷۳” اعلام و تصریح کرده بود که “۳۷۳ از القاب رسول‌الله(ص) در حروف ابجد بوده و «باور» نیز یعنی ما باور داریم که این کار انجام می‌شود.”
همچنین سرتیپ پاسدار احمد وحیدی وزیر دفاع جمهوری اسلامی نیز مدتی بعد در مهرماه ۸۹ طی اظهاراتی با انتقاد شدید از مقامات دولت روسیه تاکید کرده بود که “تحریم‌ها باعث پیشرفت ما شده است ولی آنها فکر می‌کنند مثلا اگر اس ۳۰۰ را به ما ندهند چه می‌شود؟ اهمیتی برای ما ندارد، اصلا بسیاری از کارشناسان ما اس ۳۰۰ روسی را قبول ندارند، البته آنها خلاف کردند و نشان دادند قابل اعتماد و اطمینان نیستند که البته این را می‌دانستیم.”
او با انتقاد از مقامات کشور روسیه و اشاره به اینکه “این یک آبرو ریزی بزرگ برای آنان بود که نشان دادند نمی‌توانند استقلال خود را برای یک مساله ساده داشته باشند. آنها با این کار نشان دادند قابل اعتماد و اطمینان نیستند که البته این را می دانستیم” برای نخستین بار خبر داد: “بزودی با همت متخصصان داخلی به زودی سامانه موشکی اس ۳۰۰ بومی را تولید خواهیم کرد.”
ادعا های احمد وحیدی و فرزاد اسماعیلی درباره ساخت سامانه موشکی اس ۳۰۰ درحالی بود که پیش از آن نیز فرماندهان نظامی جمهوری اسلامی در رژه روز ارتش در ۲۹ فروردین ماه سال ۸۹ با نمایش سیستم مشابهی از موشک های اس ۳۰۰ از ساخت آن توسط ارتش خبر داده بودند؛ خبر و تصاویری که از سوی بسیاری از کارشناسان در همان زمان مورد تردید قرار گرفت و اعلام شد که تنها ماکت موشک اس ۳۰۰ بوده است.
