چند روز پس از اظهارات وزیر دفاع درباره موافقت روسیه با تحویل سیستم موشکی اس ۳۰۰ به جمهوری اسلامی، یکی از خبرگزاری های وابسته به سپاه پاسداران از جدی تر شدن این موضوع خبرداده و در آستانه سفر محمدجواد ظریف به روسیه اعلام کرده است که این اقدام می تواند سامانه پدافندی جمهوری اسلامی را تقویت کند.
خبرگزاری تسنیم وابسته به سپاه پاسداران در گزارشی خبرداد: “روسیه با اجرای قرارداد فروش سامانه موشکی اس ۳۰۰ به ایران با عنوان دیگر موافقت کرده است. اگر یگان‌های پدافندی ایران به این سامانه تجهیز شوند، این اقدام می‌تواند توان پدافندی کشور را چند برابر کند.”
این خبرگزاری در گزارش خود به چگونگی روند خرید و تعویق این سیستم موشکی اشاره وچنین ابراز امیدواری کرده است: “حالا با گذشت ۷ سال از انعقاد قرار فروش اس ۳۰۰ به ایران، روس ها بالاخره با فروش این سامانه به ایران موافقت کرده‌اند.”
این گزارش در حالی منتشر شده است که وزیر دفاع جمهوری اسلامی در نخستین روز شهریورماه در جریان یک نشست خبری از علاقه طرف روسی برای تحویل سیستم موشکی اس ۳۰۰ به جمهوری اسلامی خبرداده بود.
سرتیپ پاسدار حسین دهقان گفته: “قراردادی را با روسیه برای دریافت سیستم‌های پدافندی موشکی به نام اس ۳۰۰ داشتیم که این قرارداد در مقطعی از زمان به دنبال تحریم‌های ظالمانه‌ای که علیه ملت ما اعمال شد، از طرف دولت روسیه لغو شده است.اولا لغو این قرارداد نمی‌‌تواند هیچ نسبتی با آنچه که در قطعنامه‌های شورای امنیت آمده داشته باشد، چرا که در آنجا هیچ بندی را که متعرض به قراردادهای منعقده قبلی و تداوم آنها باشد را نداریم و لغو این قرارداد در یک بده بستان سیاسی بین روس‌ها و آمریکایی‌ها و با تاثیرگذاری جدی رژیم صهیونیستی انجام شده که منجر به توقف این قرارداد شده است.”
او با گفتن اینکه “ما هیچ‌گاه این قرارداد را متوقف شده ندانسته و نمی‌دانیم و به شکل جدی دنبال عملیاتی کردن آن هستیم” همچنین اعلام کرده بود: “در دوره دولت یازدهم، ریاست جمهور در دیدارها و ملاقات‌هایی که با مسئولان روسیه داشت و دیدارهایی که بنده با مقامات نظامی و صنعتی این کشور داشتم، بحث را به شکل جدی مطرح کردیم. طرف روسی به دلایلی علاقمند است این قرارداد را به صورت دیگری به جز با عنوان اس ۳۰۰ عملیاتی و اجرایی کند، اما توصیه همیشگی ما به آنها این بود که دفاع از اقتدار سیاسی روسیه اقتضاء می‌کند خودشان خارج از تاثیری که دیگران بر روی تصمیم آنها می‌گذارند، تصمیم بگیرند و قرارداد اصلی را اجرا کنند.”
وزیر دفاع حسن روحانی با اشاره به اینکه “موضوع اس ۳۰۰ به عنوان یک بحث فعال مطرح است و ما آن را به صورت فعال دنبال می‌کنیم”همچنین اعلام کرده: “بنده فکر می‌کنم امروز اراده سیاسی که در ایران و فدراسیون روسیه وجود دارد به سمت حل این مسئله گام‌هایی را برداشته و امید داریم بتوانیم آنچه را که در قرارداد ذکر شده در اختیار بگیریم.”
این موضوع در حالی مطرح شده است که بنا بر اعلام خبرگزاری های رسمی مقرر است جمعه ۲۹ اوت محمدجواد ظریف وزیر خارجه جمهوری اسلامی به روسیه سفر کند و با سرگئی لاوروف همتای روس خود و تنی چند از مقام های دیگر روسی دیدار ها و گفتگوهایی را در خصوص مسائل دو جانبه، منطقه ای و بین المللی داشته باشد.
درباره اینکه محمدجواد ظریف در این سفر درباره تحویل سیستم موشکی اس ۳۰۰ با مقامات روس گفت و گو خواهد کرد جزییاتی منتشر نشده است هرچند که برخی خبرگزاری ها خبرداده اند او “قرار است در این سفر درباره پرونده مفتوحه موشک های اس۳۰۰ با همتای روس خود گفتوگو کند” با این حال اما او سال گذشته در سفری که به روسیه داشت در این باره با مقامات این کشور گفت و گو کرده و پس از آن از اصرار جمهوری اسلامی برای تحویل گرفتن اس ۳۰۰ خبرداده بود.
او۲۰ آذرماه سال گذشته درباره پیگیری تحویل این سیستم دفاع موشکی گفته بود: “ما کماکان بر اجرایی توافقات گذشته اصرار داریم. این موضوع در سفر معاون نخست‌وزیر روسیه به ایران مطرح شد و گفت‌وگوها درباره آن ادامه داشته است و کماکان ادامه خواهد داشت.
او همچنین گفته بود: “امیدواریم با توجه به روابط بسیار خوب دو طرف و افق‌های بسیار جدی همکاری در حوزه‌های مختلف و به صورت دراز مدت و راهبردی میان ایران و روسیه دو طرف بتوانند این موضوع را به نحوه قابل قبولی حل و فصل کنند.”
محمدجواد ظریف همچنین به خبرگزاری روسی اینترفاکس گفته بود که “گزینه جایگزین سامانه ضدهوایی آنتی۲۵۰۰ مورد نیاز ایران نیست. ما با روسیه بر سر دریافت سامانه دفاع موشکی اس۳۰۰ توافق کرده بودیم که به دلیل اعمال تحریم‌های بین المللی علیه ایران اجرایی نشد. به نظر من کارشناسان نظامی ما باید با یکدیگر گفتوگو و مشورت کنند تا ببینند چه کاری در این زمینه می‌توان انجام داد.”
به نظر می رسد اظهارات اخیر وزیر دفاع جمهوری اسلامی وتاکید بر اینکه روسیه تمایل دارد این “قرارداد را به صورت دیگری به جز با عنوان اس ۳۰۰ عملیاتی و اجرایی کند” تحویل سیستم ضدهوایی آنتی ۲۵۰۰ باشد، با این حال مشخص نیست در جریان مذاکرات آتی وزیر خارجه جمهوری اسلامی با مقامات روسیه تکلیف تحویل سیستم موشکی اس ۳۰۰ چگونه خواهد شد؛ همچون چند سال گذشته بی نتیجه خواهد ماند و یا تحولات منطقه و تیرگی روابط روسیه با ایالات متحده امریکا و کشورهای اروپایی منجر به تحویل این سیستم موشکی به جمهوری اسلامی خواهد شد.
البته شهریورماه سال گذشته دیمیتری راگوزین درباره اخباری که درباره احتمال تحویل سیستم موشکی مشابه به جای اس ۳۰۰ به جمهوری اسلامی اعلام کرد: “مذاکرات با ایران در باره تحویل سیستم های پدافند هوایی مانند اس ۳۰۰ تنها در صورت متوقف شدن دادخواست جمهوری اسلامی علیه روسیه ممکن خواهد بود.”
خبرگزاری رویانووستی نیز در همین زمان در این ارتباط گزارش کرده بود که معاون نخست وزیر روسیه اعلام کرده است که “ما هیچ گاه از فهرست تصویب شده برای محدودیت صادرات نظامی به بعضی کشورها از جمله جمهوری اسلامی پا فراتر نگذاشته ایم و در چهار چوب عادی نظامی- فنی آماده همکاری با ایران هستیم ما با امید تقویت تعامل با تهران به مقامات جدید ایران می نگریم اما ضمنا در زمینه همکاری نظامی ـ فنی از چارچوب تعهدات بین المللی خود فراتر نخواهیم رفت و این تعهدات را با دقت رعایت می کنیم.”
عدم تحویل سامانه موشکی اس ۳۰۰ از سوی روسیه به جمهوری اسلامی درحالی در چند سال اخیر به موضوع مناقشه برانگیز میان جمهوری اسلامی و روسیه تبدیل شده است که قرارداد عرضه سیستم‌های موشکی اس ۳۰۰ به ایران در ماه دسامبر سال ۲۰۰۵ میلادی، اندکی پس از روی کار آمدن محمود احمدی‌نژاد در دولت نهم، میان مقامات ایرانی و روس امضا شد.
روسیه در سالهای پس از عقد قرارداد و دریافت مبلغ قرارداد فروش این سیستم موشکی که باید تا سال ۲۰۰۷ به ایران تحویل می‌شد، از این کار خودداری و عاقبت دیمیتری مدودف، رییس جمهور وقت روسیه در اواخر ماه سپتامبر سال ۲۰۱۰ (شهریور۱۳۸۹) به طور رسمی اعلام کرد که روسیه به دلیل پایبندی به تحریم های قطعنامه چهارم شورای امنیت سازمان ملل(۱۹۲۹) این سامانه موشکی را به ایران تحویل نخواهد داد.
یکسال پس از اعلام مقامات روس بر عدم تحویل سیستم موشکی اس ۳۰۰ به جمهوری اسلامی به دلیل تحریم های شورای امنیت سازمان ملل،جمهوری اسلامی از روسیه به دلیل عدم اجرای تعهد به یک دادگاه بین المللی شکایت کرد و در شهریورماه ۱۳۹۰ سفیر وقت جمهوری اسلامی در روسیه از طرح این شکایت از روسیه خبرداد و گفت: “ایران به علت لغو یکطرفه قرارداد خرید سامانه دفاع ضد موشکی اس-۳۰۰ از طرف روسیه به دیوان بین‌المللی کیفری (ICC ) شکایت کرده است. در قرارداد خرید سامانه اس-۳۰۰ آمده است که اگر یکی از دو طرف به تعهداتش عمل نکرد، طرف دیگر بتواند به آی سی سی شکایت کند.”
بنا بر گزارش ها دیوان بین المللی کیفری(ICC ) روسیه را به پرداخت ۴ میلیارد دلار خسارت به جمهوری اسلامی محکوم کرده اما محمودرضا سجادی(سفیر پیشین) پس از رایزنی های اخیر خود با مقامات روسیه اعلام کرده است که “این ایران نبود که از روسیه ۳ میلیارد دلار جریمه درخواست کرد بلکه ما حدود ۹۵۰ میلیون دلار ادای خسارت کردیم و دادگاه به عنوان خسارت تنبیهی ۳ میلیارد دلار به درخواست ما اضافه کرده است.”
در پی رای دادگاه حکمیت میان جمهوری اسلامی و روسیه، مقامات روس در اظهارات مختلف نارضایتی خود از این موضوع را مطرح و پیشنهاد سیستم تور ام ۱ و سیستم ضد هوایی آنتی ۲۵۰۰ و.. به فراخور زمان و شرایط منطقه ای مطرح کرده اند تا از شکایت ۴ میلیارد دلاری خود صرف نظر کنند. از طرف دیگر اما مقامات جمهوری اسلامی همچنان بر دریافت این موشک ها اصرار دارند.
