آمارهائی که بعد از روز اول ماه مه منتشر شده نشان از وضعیت بی سابقه کارگران در ایران دارد و حاکی است که زندگی نامناسب این گروه روز به روز بدتر می شود و خارج از نزاع های سیاسی قدرت طلبانه ای که در تهران جریان دارد و حکومت را دچار بزرگ ترین بحران داخلی خود کرده است اخراج کارگران و تعطیل واحدهای تولیدی و فرار صاحبان آنان به میزان نگران کننده ای رسیده است.
خبرگزاری‌های رسمی از بیکاری دست کم ۳۰۰۰ کارگر در نقاط مختلف کشور به علت اخراج از واحدهای تولیدی یا عدم تمدید قراردادهای کاری از آغار سال جدید خبر داده‌اند که این تنها نوک کوه یخی است که در جلسات متعدد حکومتی با حضور مقامات امنیتی و انتظامی مطرح می شود.
گزارش ها حاکی است در دو روز اخیر تعداد زیادی از کارگران در نقاط مختلف کشور در اعتراض به روند بیکاری کارگران دست به تجمع‌های اعتراضی در محوطه‌های کاری خود زده‌اند. در یک مورد روز گذشته ده ها تن بازنشسته کارخانه فولاد اصفهان در اعتراض به عدم پرداخت حقوق و پاداش بازنشستگی خود مقابل درب مجلس شورای اسلامی تجمع کردند.
اخبار مربوط به بیکاری کارگران، یک هفته پس از اظهارات یک عضو هیات مدیره کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگری ایران در مورد افزایش ۱۰ درصدی نرخ بیکاری در سال جاری منتشر شده‌اند. ابوالفضل فتح اللهی در آستانه روز کارگر گفته بود: “سیاست‌های اقتصادی دولت در سال گذشته منجر به نابودی مشاغل شده است.”
افزایش بیکاری در سال جاری
با اخراج بیش از ۳۵۰ کارگر از کارخانه قند مادنوش سقز و تمدید نشدن قرارداد ۸۰۰ کارگر دیگر، ۱۱۵۰ تن از کارگران این کارخانه به جمع کارگرانی پیوستند که در سال جدید کار خود را از دست داده‌اند.
محمد صالح حسینی، دبیر اجرایی خانه کارگر سقز روز یکشنبه، ۱۷ اردیبهشت، با اعلام این خبر به ایلنا، خبرگزاری کار ایران، گفت: “کارخانه قند ماد نوش واقع در این شهرک به دلیل کمبود مواد اولیه و نوسانات نرخ ارز دچار مشکل شده و در آستانه تعطیلی قرار دارد.”
به گفته آقای این مقام کارگری به علت کوتاهی در پرداخت مستمر حق بیمه کارگران موقت این کارخانه، امکان استفاده از بیمه بیکاری برای بسیاری از آنان مقدور نیست.
همزمان دو هزار کارگر فصلی “نی‌بر” کشت و صنعت کارون شوش‌تر در اعتراض به اخراجشان قبل از پایان فصل در محوطه کار تجمع کردند.
رحم خدا عباسی، عضو شورای اسلامی کار کارگران نی‌بر کشت و صنعت کارون به ایلنا گفته است: “کارگران در ابتدای هر فصل برداشت تا پایان فصل مشغول بکار بودند اما امسال با وجود اینکه ۳۵۰۰ هکتار از نی‌ها باقی مانده است از کارگران خواسته شده بر سر کار خود حاضر نشوند.”
او افزوده است کارگران فصلی نی بر تا پایان برداشت نی، قرار داد امضاء کرده‌اند و بهانه مسئولان این واحد تولیدی از اخراج کارگران پیش از موعد مقرر این بوده که می‌خواهند اجرای این پروژه را به پیمانکاران دیگری واگذار کنند.
سید حسین باقریان، دبیر خانه کارگر منطقه شهریار نیز اعلام کرده است ۵۰ کارگر قراردادی کارخانه “شهر دارو” بعد ازاتمام تعطیلات نوروزی تمدید قرار داد نشدند.
این مقام کارگری با بیان اینکه “سابقه کار و فعالیت بعضی از این کارگران به ۱۳ سال نیز می‌رسد” همچنین گفته است: “اکثر واحدهای صنعتی و دامداری‌های منطقه شهریار در نخسین روز‌های سال ۹۱ اقدام به تعدیل نیرو کرده‌اند.”
از سوی دیگر گزارش شده است که عدم تمدید قرارداد تعدادی از کارگران داروسازی کوثر باعث بیکاری دست کم ۱۰۰ کارگر این کارخانه شده است.
در همین حال عضو هیات مدیره کانون شوراهای اسلامی کار استان تهران از بیکاری ۲۰۰ کارگر در پی تعطیلی کارخانه روغن نباتی ناب خبر داد. علی اکبر عیوضی در گفتگو با ایلنا با اعلام این خبر گفت: “این واحد تولیدی واقع در تهرانپارس از ابتدای سال جاری تعطیل شده است.”
اعتراض؛ از محوطه کارخانه تا مجلس
بر اساس گزارش خبرگزاری‌های رسمی این وضعیت باعث اعتراض کارگرانی شده است که کار خود را از دست داده و یا در آستانه بیکاری قرار گرفته اند.
در یک مورد جمعی از بازنشستگان شرکت فولاد و گروهی از معلمین آموزش و پرورش و حق التدریسی‌ها در مقابل مجلس شورای اسلامی تجمع کردند. آن‌ها با در دست داشتن پلاکارتهایی که بیانگر وضعیت معیشتی آنهاست نسبت به مشکلات خود اعتراض کرده‌اند.
از سوی دیگر روز شنبه شانزدهم اردیبهشت ماه جاری یک‌صد نفر از کارگران نساجی مازندران همراه با خانواده‌هایشان در مقابل استانداری مازندران تجمع کردند.
این دسته از کارگران که در اعتراض به بلاتکلیفی خود دست به اعتراض زده بودند، گفته‌اند: “نزد خانواده‌های خود شرمنده هستند و ماههاست که با دست خالی به خانه می‌روند.”
پیش از شدت گرفتن اعتراضات کارگری، هفته گذشته رئیس اتحادیه کارگران قراردادی و پیمانی سراسر کشور از اخراج بیش از ۱۲ درصد کارگران پیمانی از واحدهای بزرگ تولیدی در سال ۹۰ خبر داده بود.
فتح الله بیات در گفتگو با خبرگزاری ایلنا از افزایش تعداد واحدهای بحرانی در کشور خبر داد و گفت: “طی یک سال گذشته بیش از دو هزار و ۷۰۰ واحد بحرانی در کل کشور شناسایی شده‌اند.”
این مقام کارگری همچنین گفته است که به دلیل عدم پرداخت یارانه واحدهای تولیدی طی یک سال گذشته ۳۰۰ واحد تولیدی ورشکست شده‌اند.
در فروردین ماه نیز فرامرز توفیقی، عضو کمیته مزد و از فعالان کارگری هم گفته بود: “در صورت عدم ارائه بسته‌های حمایتی دولت به کارفرمایان پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال جاری بخش عمده‌ای از کارگران فعال در واحدهای تولیدی اخراج شوند.”
فرامرز توفیقی، عضو کمیته مزد و از فعالان کارگری، ۲۱ فروردین‌ماه سال جاری با بیان اینکه در سال گذشته تعداد زیادی از واحدهای تولیدی تعطیل و ورشکست شدند گفت: “به‌علت وضعیت بحرانی واحدهای تولیدی ۳۰ درصد از کارگران واحدهای تولیدی از ابتدای سال ۹۱ اخراج شده‌اند.”
در همین حال ابوالفضل فتح اللهی، عضو هیات مدیره کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگری ایران، روز پنج شنبه ۷ اردیبهشت ماه، از افزایش ۱۰ درصدی نرخ بیکاری در سال جاری خبر داد.
ناظران اقتصادی در ماه‌های گذشته بار‌ها تاکید کرده‌اند که تشدید تحریم‌های اقتصادی و نواقص اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها در سال گذشته، وضعیت بحرانی کارگران را در شرایط کنونی دشوار‌تر کرده است.
در همین راستا فتح الله بیات، رئیس اتحادیه کارگران قراردادی و پیمانی گفته بود به دلیل عدم پرداخت یارانه واحدهای تولیدی طی یک سال گذشته ۳۰۰ واحد تولیدی ورشکست شده‌اند.
نبود ایمنی و افزایش سوانح
گزارش‌های مربوط به وضعیت کارگران در یک هفته گذشته نشان می‌دهد که به علت نبود ایمنی کافی شماری دیگر از کارگران در محیط کار دچار سانحه شده‌اند.
در تازه‌ترین مورد بر اثر نقص فنی در سیستم تأسیسات آبگرمکن یک کارخانه چایسازی در چابکسر، ۱۲ کارگر این کارخانه مجروح شدند.
به گفته رمضانعلی علیزاده، بخشدار چابکسر این حادثه ساعت ۲ بامداد روز یکشنبه، ۱۷ اردیبهشت در کارخانه چایسازی گل پر روستای ملک میان بخش چابکسر رخ داد.
در همین راستا خبرگزاری ایلنا، روز ۱۱ اردیبهشت مصادف با روز کارگر در تقویم جمهوری اسلامی اعلام کرد که در اثر ریزش دو معدن در شهرستان طبس، یک کارگر مجروح و یک کارگر ۲۷ ساله دیگر کشته شد.
نبود ایمنی در محیط‌های کار در ایران سالانه جان صد‌ها کارگر را می‌گیرد و در نبود نهادهای مستقل صنفی، خانواده‌های بسیاری از این کارگران هم از حداقل حقوق و مزایای شغلی بی‌بهره می‌مانند.
