در حالی که تندروها دولت را متهم می کنند برای زیر فشار قرار دادن مردم به قبول برجام هسته ای، عمدا وضعیت اقتصادی را به بحران کشیده از جمله نرخ ارز را بالا برده است بار دیگر نرخ برابری دلار آمریکا با تومان رو به رشد گذاشت و سه شنبه به ۳۵۰۰ تومان در برابر هر دلار رسید.
نشریاتی مخالف دولت در مقالات جدی و ستون های طنز خود تکرار می کنند مشکل توافق هسته ای بود که اعلام شده چرا باز هم نرخ ارز بالا می رود. کارشناسان اقتصادی در همین زمان ابراز عقیده می کنند که با کاهش شدید بهای نفت و بلاتکلیفی برجام هسته ای در مجالس ایران و آمریکا امیدی به بهبود شرایط اقتصادی نیست بلکه باید منتظر روزهای بدتر بود.
خبرکزاری ایسنا دیروز در گزارشی به افزایش قیمت دلار تا مرز ۳۵۰۰ تومان پرداخته و نوشته است: “رشد ۱۵۰ تومانی دلار در مدت اخیر در حالی رخ داده که در حدود دو سال گذشته بازار کمتر دچار نوسان بوده و بنابر اعلام بانک مرکزی از دامنه نوسان نرخ ارز در چهار ماهه ابتدایی امسال حدود ۷۰ درصد و در پنج ماه نخست سال گذشته ۵۷ درصد در مقایسه با مدت‌های مشابه سال قبل کمتر شده است. این در حالی است که تغییرات در مرکز مبادلات ارزی هم قابل توجه است به گونه‌ای که نرخ دلار مبادله‌ای هم به طور قابل ملاحظه و بی سابقه‌ای در چند ماه ابتدایی امسال حدود ۲۰۰ تومان افزوده شده و به مرز ۳۰۰۰ تومان رسیده است”.
این خبرگزاری در ادامه به نقل از صمد کریمی - مدیر اداره صادرات بانک مرکزی درباره افزایش قیمت دلار نوشته است: “افزایش تقاضای واقعی، افزایش تقاضای سفته‌بازی، احتیاطی، تبدیل دارایی و افزایش حجم معاملات فردایی و شناوری که توسط بازارسازان غیررسمی انجام می‌شود، کاهش قیمت نفت، کاهش قیمت سهام، افزایش تقاضای ارز مسافرتی و حجّاج، آربیتراژ اسکناس دلار و همچنین افزایش نرخ درهم از جمله عواملی است که موجب افزایش نرخ ارز در بازار شده است. پس از اجرایی شدن توافق برجام، نقدشوندگی دارایی‌های موسسات مالی و غیرمالی شامل بانک‌ها افزوده شده، بازار بین بانکی عمق پیدا می‌کند، روابط کارگزاری بانکی توسعه یافته، هزینه‌های نقل و انتقال و تبدیل ارز به طور معناداری کاهش یافته، استفاده از ابزارهای پرداخت بانکداری بین‌الملل شامل LC افزایش یافته و شرایط برای تک نرخی شدن ارز فراهم می‌شود، ؛ نتیجه آن ثبات بیشتر بازار ارز کشور خواهد بود و در آینده‌ای نزدیک نوسانات مقطعی بازار ارز نیز کنترل می‌شود”.(لینک)
افزایش قیمت دلار از زمان روی کار آمدن حسن روحانی تاکنون، موجب شد تا روز گذشته بسیاری از رسانه های مخالف دولت و شبکه های اجتماعی وابسته به آنان به این رخداد اقتصادی واکنش تند نشان دهند.
به دنبال حسین شریعتمداری مدیر کیهان، سایت “اقتصاد آنلاین” نیز این افزایش قیمت را کار دولت دانسته منتها با این استدلال که نوشته است: “آیا بانک مرکزی نرخ دلار را عمدا افزایش داده و بالا نگه داشته است؟ کما اینکه مدیران بانک مرکزی همواره مطرح می‌کنند که بازار ارز و قیمت‌ها همیشه تحت نظارت و کنترل آنها است و اجازه افزایش قیمت‌ها را نمی دهند اما این بار قیمت‌ها به راحتی و به صورت تدریجی در حال افزایش است و به نظر نمی رسد بانک مرکزی قصدی برای کنترل نوسانات و افزایش قیمت‌ها داشته باشد تا نرخ دلار در بازار در حول و حوش ۳۵۰۰ تومان تثبیت شود”.
این سایت منتقد سیاست های اقتصادی دولت اضافه کرده “پس از توافقات هسته ای ایران انتظار از بازار ارز کاهش قیمت‌ها بود، اما افزایش نرخ‌های ارز به تمامی این خوش خیالی‌ها پایان داد. برخی از اقتصاددانان به کسری بودجه دولت اشاره می کنند و می گویند که به دلیل این که بازار ارز در انحصار بانک مرکزی است، این بانک به راحتی می تواند نرخ ارز را آن طور که می‌خواهد، تغییر دهد.این در حالی است که دولت در شرایط فعلی با کاهش قیمت نفت و برخی مسایل دیگر، با کسری‌های بودجه کلان مواجه است”.(لینک)
یک سایت اینترنتی دیگر با نام شبکه نظر هم به نقل از یک روزنامه نگار می نویسد: “گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است دولت بدش نمی‌آید نرخ دلار را حتما به چهارهزار تومان برساند و بعد آنرا تک نرخی کند، تا بجای افزایش عرضه با کاهش اجباری تقاضا بتواند جوابگوی نیازها باشد. معنای این افزایش آنست که دستمزد واقعی کارگران، کارفرماها و بازنشسته‌ها کاهش می‌یابد و آنها مجبورند دامنه خرید و مصرف‌شان را کاهش دهند. در این میان چه کسانی سود می‌برند، جز غارتگرانی که در هر حال از هر تصمیمی که دولتمردان می‌گیرند سود می‌برند و جیب مردم را خالی می‌کنند و آنها را به فلاکت می‌اندازند؟”(لینک)
در برابر این انتقادات مقامات دولت روحانی از خود واکنش نشان دادند و محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت گفت: “به دنبال یکسان سازی نرخ ارز هستیم تا فاصله ای که همواره بین بازار آزاد و نرخ مبادله ای وجود داشت به هم نزدیک شود. ما معتقدیم که این افزایش قیمت همچون شرایط اسفندماه سال گذشته که ارز در بازار غیررسمی افزایش مقطعی داشت، ان شاء الله هفته آینده از منطق، تعادل و ثبات بیشتری برخوردار خواهد شد”.(لینک)
علی طیب نیا، وزیر اقتصاد هم می گوید: “این نوسانات نگران کننده نیست. نوساناتی که در دو سال اخیر داشته، محدود بوده است و نوسانات قیمت ارز در هر اقتصادی در حد محدود وجود دارد و این امری طبیعی است اما علت را باید از رئیس بانک مرکزی سئوال کنید؛ هر کسی باید در حوزه تخصصی خود صحبت کند. دولت بنا ندارد اصلاحیه بودجه بدهند و همین بودجه قابلیت این را دارد که در حالات مختلف مدیریت و اجرایی شود اما ما کسری بودجه نداریم و هزینه ها را متناسب با درآمدها تنظیم می‌کنیم تا به نوعی که کسری بودجه نداشته باشیم”.(لینک)
ولی الله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی هم در گفت‌وگو با پایگاه اطلاع‌رسانی دولت اعلام کرده است که بازار ارز کشش افزایش قیمت را ندارد.
او افزوده است: “نقش بانک مرکزی جلوگیری از بروز شوک‌های ناگهانی نشات گرفته از هیجان‌های کوتاه‌مدت است. در واقع بانک مرکزی با اقدامات خود سعی می‌کند تأثیر هیجان‌های خاص و ناپایدار بر رفتار نرخ ارز در بازار را خنثی کند تا بتواند دامنه نوسانات نرخ ارز را به حداقل برساند”.(لینک)
