جشنواره تئاتر فجر امسال یکی از بی‌نظم‌ترین مراسمی بود که تاکنون برگزار شده، اما این بی‌نظمی فقط به مراسم افتتاحیه محدود نشد و در روزهای مختلف جشنواره هم دیده‌شد. محاسبت غلط در فروش کارت و بلیط، انتخاب سالن های نامناسب و اندک در کنار مزاحمت هایی که برای تماشاگران از سوی گشت ها ایجاد شد، دست به دست هم داد تا هرج و مرجی کم نظیر خلق کند….
در حاشیه جشنواره
جشنواره با طعم گشت ارشاد
♦ کارت، بلیط و بازار سیاه و …
شاید بتوانیم بگوییم افتتاحیه جشنواره تئاتر فجر امسال یکی از بی‌نظم‌ترین مراسمی بود که تا کنون برگزار شده اما این بی‌نظمی فقط به مراسم افتتاحیه محدود نشد و در روزهای مختلف جشنواره هم دیده‌شد.
یکی از مواردی که می‌توانیم به آن اشاره کنیم به میزان فروش بلیط و صدور کارت‌های VIP برمی‌گردد. در نمایش‌های مختلف اول کسانی اجازه ورود به سالن را پیدا می‌کردند که کارت VIP داشتند و سپس کسانی که بلیط داشتند. این کارت فقط برای خبرنگاران، میهمانان ویژه و میهمانان بین‌الملل صادر شده‌بود.
اگرچه در تالارهای سایه و چهارسو ردیف اول و دوم صندلی‌ها به میهمانان ویژه، ردیف سوم و چهارم به میهمانان بین‌الملل و ردیف پنجم به خبرنگاران اختصاص داشت و کسانی که بلیط تهیه کرده‌بودند ردیف پنجم به بعد صندلی‌ها را پر می‌کردند اما در نمایش‌هایی از جمله “مده‌آ ـ رپرتاژ” به کارگردانی مهدی صدر و نویسندگی مشترک وی با آتیلا پسیانی که در بخش تجربه‌های نو شرکت داشت و “مانیفست چو” به نویسندگی و کارگردانی محمد رحمانیان که در بخش بین‌الملل شرکت داشت بیش از تعداد در نظر گرفته شده میهمانان VIP وارد سالن شدند و جمع کثیری از دارندگان بلیط پشت درها ماندند.
هر کدام از این دو نمایش روز جمعه چهارم بهمن ماه دو اجرا داشتند که مسئولان حراست (!) جشنواره بدون در نظر گرفتن کسانی که بلیط اجرای دوم را تهیه کرده‌بودند از افرادی که بلیط اجرای اول را داشتند خواستند تا برای اجرای دوم بمانند و قبل از دارندگان بلیط اجرای دوم وارد سالن شوند! در اجرای دوم “مده‌آ ـ رپرتاژ” تعداد زیادی از کسانی که بلیط سانس دوم را داشتند پشت در ماندند و در نتیجه به تماشای نمایش “رؤیاهای خلیج فارس” به کارگردانی امیر دژاکام و یا پس گرفتن پول شان از گیشه، هدایت شدند.
قبل از اجرای دوم “مانیفست چو” سالن انتظار چهارسو ـ سایه بود از کسانی که برای تماشای این نمایش آمده بودند. یکی از صحبت‌های مسخره (!) و خنده‌داری که به گوش می‌رسید این بود که مسئولان حراست (!) جشنواره در پچ پچ با یکدیگر با اشاره به کسانی که در سالن بودند می‌گفتند اینها همان براندازها هستند!
در حالی که بلیط های “مانیفست چو” که با قیمت 4000 تومان پیش‌فروش شده‌بود تا 20000 تومان در بازار سیاه به فروش می‌رسید، با ورود میهمانان VIP و دارندگان بلیط اجرای اول کل سالن پر شد و کسانی که بلیط اجرای دوم را داشتند بر روی پله‌ها، بالکن و حتی کنار صحنه نمایش نشستند و سالن تا حد انفجار پر شد! تعداد زیادی نیز در پشت درهای بسته ماندند و موفق به تماشای این نمایش نشدند.
حمید سمندریان یکی از اعضای هیئت داواران بخش بین‌الملل جشنواره نیز با اشاره به تأخیر در شروع اجرای نمایش‌ها گفت: «توجه داشته باشید که جمعیت تهران 14 میلیون است و تئاتر نیز علاقه‌مندان زیادی دارد. با وجود این که بلیت‌ها به دقت کنترل می‌شوند، ورود مهمانان و هنرمندان به خوبی انجام می‌شود، ولی ازدحام جمعیت تأخیرهایی را باعث شده که از آن گریزی نیست».
وی ادامه داد: «ترافیک شهر که باعث دیر رسیدن هنرمندان و داوران می‌شود، جزء مشکلاتی است که ستاد برگزاری هیچ کاری نمی‌تواند برای آن انجام دهد و همه ما این نارسایی‌ها را باید تحمل کنیم».
♦ تالارهای میزبان جشنواره
یکی از مشکلات اهالی تئاتر که همواره از آن یاد می‌کنند کمبود سالن‌های نمایش است. در جشنواره امسال 18 تالار برای برگزاری نمایش‌های جشنواره در نظر گرفته شده‌بود.
تالار وحدت با ظرفیت 700 نفر بزرگ ترین محلی است که میزبان اهالی تئاتر است. در این تالار در ایام جشنواره تئاتر فجر نمایش‌های شکار روباه (دکتر علی رفیعی)، زال و رودابه (نادر رجب‌پور)، هفت‌خوان رستم (پری صابری) و قصر (توماس شوایگن ـ از کشور آلمان) به روی صحنه رفت و پارکینگ تالار وحدت نیز هر روز میزبان تعدادی از نمایش‌های بخش بین‌الملل بود که از کشورهای لهستان، هلند و سودان اجرا می‌شدند.
مجموعه تئاتر شهر به عنوان اصلی‌ترین محل اجرای نمایش‌های جشنواره با چهار تالار میزبان مخاطبان تئاتر بود. تالار اصلی این مجموعه دارای ظرفیت 579 نفر است و در ایام جشنواره پنج نمایش از کارگردانان مطرح از جمله فرهاد آئیش، امیر دژاکام، شاهین صیادی، گی سیمون (از فرانسه) و منیژه محامدی در آن به روی صحنه رفت.
تالار سایه با ظرفیت 122 نفر، تالار قشقایی با ظرفیت 120 نفر، تالار چهارسو با ظرفیت 100 نفر و کارگاه نمایش با ظرفیت 40 نفر از مجموعه تئاتر شهر دیگر سالن‌هایی بودند که حدود 34 نمایش در آن‌ها به روی صحنه رفت. همچنین در تالار کنفرانس تئاتر شهر هر روز یک نمایشنامه‌خوانی اجرا می‌شد.
تماشاخانه سنگلج که یکی از قدیمی‌ترین سالن‌های نمایش است با ظرفیت 350 نفر میزبان 7 نمایش بود و تماشاخانه مهر حوزه هنری با ظرفیت 136 نفر از دیگر تالارهایی بود که 9 نمایش جشنواره در آن به روی صحنه رفت.
تئاتر مولوی نیز با دو سالن میزبان علاقمندان به تئاتر بود که 8 نمایش در تالار اصلی آن با ظرفیت 120 نفر و 8 نمایش در تالار کوچک مولوی با ظرفیت 70 نفر به روی صحنه رفت.
خانه نمایش اداره تئاتر با ظرفیت 70 نفر، میزبان “باغ آلبالو” آخرین اثر چخوف به کارگردانی الکساندر ساشادونجرویچ بود که پنج روز به روی صحنه رفت.
همچنین اپرای عاشورا به کارگردانی بهروز غریب‌پور در روزهای برگزاری جشنواره در تالار فردوسی به روی صحنه می‌رفت.
تالار محراب و تالار شماره یک مجموعه اسوه از دیگر سالن‌های جشنواره بودند و بخش رادیو تئاتر نیز هر روز در تالار استاد انتظامی خانه هنرمندان ایران برپا می‌شد.
البته تالارهای دیگری بودند که می‌توانستند میزبان نمایش‌های جشنواره باشند اما به دلایل گوناگون در لیست سالن‌های اجرا قرار نگرفتند. از جمله آن‌ها می‌توانیم به تالار شماره یک اندیشه با ظرفیت 700 نفر، تالار شماره دو اندیشه با ظرفیت 66 نفر، تئاتر پارس با ظرفیت 400 نفر، تئاتر گلریز با ظرفیت 400 نفر، تالار هنر با ظرفیت 310 نفر، فرهنگسرای نیاوران با ظرفیت 300 نفر، سالن گوشه فرهنگسرای نیاوران با ظرفیت 100 نفر، سالن کوچک تئاتر شهر با ظرفیت 68 نفر و تالار شماره دو تئاتر شهر با ظرفیت 50 نفر اشاره کنیم.
♦ گشت ارشاد
در روزهای برگزاری جشنواره تئاتر فجر محوطه باز تئاتر شهر و پارک دانشجو یکی از پرترددترین مکان‌ها برای هنردوستان است.
در یک سوی محوطه تئاتر شهر که در روزهای جشنواره میزبان پرچم‌ها و بنرهای تبلیغاتی این رویداد است، تئاتر‌های خیابانی اجرا می‌شود و در سوی دیگر غرفه‌های مختلفی برپا شده که با موضوعات ایستگاه پانتومیم، ایستگاه نقاشی و نامه‌نویسی، ایستگاه گریم، ایستگاه‌های تبلیغاتی و … فعالیت می‌کنند. پربیننده‌ترین ایستگاه، ایستگاه پانتومیم است و استقبال کودکان از ایستگاه نقاشی و نامه‌نویسی چشمگیر است.
در حاشیه محوطه تئاتر شهر نیز اتوبوس شادی که روی آن اشکال کارتونی مختلف نقاشی شده و عبارت تئاتر ـ کودک ـ صلح ـ شادی روی شیشه‌های آن نوشته شده میزبان کودکان است.
نکته جالب در این فضا حضور اتومبیل های گشت ارشاد است که میزبان اهالی هنر هستند و هر از چند گاهی عکاسان را به دلیل عکاسی و مردم را به دلیل نوع پوشش مورد تفتیش قرار می‌دهند!
اگرچه طی چند سال اخیر تئاتر ایران با مشکلات مختلفی دست و پنجه نرم کرده اما برگزاری جشنواره‌های مختلف تئاتر حتی اگر با کیفیت پایینی برگزار شوند اتفاق مهمی محسوب می‌شود. جشنواره تئاتر فجر نیز هر ساله جنب‌وجوش فراوانی را در بین اهالی تئاتر ایجاد می‌کند و به نوعی خونی تازه در رگ‌های تئاتر این مرز و بوم به جریان می‌اندازد.