مریم دستگیر
درحالی که خیلی ها انتظار داشتند دولت درکنار بنزین سهمیه بندی شده، به عرضه بنزین آزاد نیز اقدام کند، محمود احمدی نژاد روزگذشته اعلام کرد که نیازی به عرضه بنزین به نرخ آزاد نیست و درشرایط فعلی آزاد سازی بنزین سهم مهلکی برای اقتصاد است: “عرضه بنزین به قیمت آزاد باعث افزایش 100 درصدی تورم می شود و زمانی می توان قیمت این ماده را آزاد کرد که باعث افزایش قیمت کالاهای دیگر نشود.” به این ترتیب، احتمال دو نرخی شدن بنزین ازبین می رود مگر آنکه حوادث پیش بینی ناشده ای دولت را وادار به پیش بینی بنزین آزاد کند.
علاوه برآن رییس اتحادیه جایگاه داران ازدولت خواسته است که هرچه سریعتر قیمت بنزین آزاد را اعلام کند. ناصررییسی فربه ایسنا گفته است: “در میان هر افراد جامعه از جمله کارگران جایگاه نیز ممکن است افراد وسوسه‌پذیر باشند که اعمال خلاف قانون انجام دهند. برای رفع این مشکلات از دولت تقاضا داریم هرچه سریعتر براساس قانون‌های بودجه و تبصره 13 قیمت بنزین آزاد را اعلام کند تا به جای این که مردم نیاز خود را از کانال‌های انحرافی و قیمت گران تامین کنند، به صورت قانونی از دولت دریافت کنند.”
به دنبال آغاز طرح سهمیه بندی بنزین، طی ده روزگذشته بسیاری ازمردم که درچنین زمانی معمولا راهی سفرهای تابستانی می شوند، سفرهای خود را لغو کرده اند. به علاوه علی رغم تاکید مثامات مسئول مبنی برعدم گران شدن کرایه ها، کرایه های وسائل نقلیه عمومی مانند تاکسی ها و مسافربرهای شخصی به صورت غیررسمی افزایش بین 50 درصد ودربرخی مسیرها تا 80 درصد را نشان می دهند. ازهم اکنون، کارت های بازار سیاهی بنزین نیز دربین مردم دست به دست می شود. این کارت ها قیمت بنزین را بین لیتری 400 تا 700 تومان برای مشتریان خود درنظر می گیرند.
این درحالی است که طی همین روزهای اندکی که ازعرضه بنزین می گذرد، شنیده ها حاکی ازارائه بنزین دربرخی جایگاه ها به قیمت های مختلف است. رییسی فر این گفته را نه تکذیب کرده نه تایید: “این موضوع را نه می‌توانیم تایید کنیم و نه تکذیب؛ زیرا همان طور که پیش‌بینی می‌شد، هر نوع سهمیه‌بندی ناهنجاری‌هایی به دنبال دارد. ولی در این زمینه برخی مواقع تعدادی از افراد که بنزین مازاد دارند، در بیرون جایگاه برای فروش بنزین به کسانی که نیاز دارند، توافق و در درون جایگاه اقدام به خرید و فروش می‌کنند که در ظاهر به نظر می‌رسد عرضه بنزین بدون کارت هوشمند و نقدی در جایگاه‌ها تبادل شده است. بنابراین نمی‌توانیم این موضوع را تایید کنم؛ زیرا صاحبان جایگاه هیچ مدیریتی در عرضه ندارند و نمی‌توانند دخل و تصرف در سیستم عرضه سوخت کنند.”
یکی ازدیگرمسائلی که از حواشی سهمیه بندی قیمت بنزین است ارائه سوخت ناخالص به منظور سودآور بیشتر است. رییسی فر می گوید: “بیشتر جایگاه‌ها فقط بنزین عرضه می‌کنند، بنابراین به طور عادی امکان مخلوط شدن بنزین با فرآورده‌های دیگر وجود ندارد مگر در جایگاه‌هایی که نفت گاز هم عرضه می‌شود که به طور سهوی چنین کاری انجام شود.”
برخی معتقدند که به دنبال پایان یافتن مقداربنزین کارت هایی که توسط مردم دریافت شده، نارضایتی هایی ممکن است به دلیل عدم دسترسی به بنزین به وجود بیاید. اما اقدامات اخیر دولت حاکی از آن است که قوه مجریه تلاش می کند، وابستگی خود را به واردات بنزین کاهش دهد وبه صفر برساند. درواقع بیش ازهرسیاست دیگر، تمرکز دولت بر آمادگی برای فشارهای احتمالی است که می تواند تحریم های سازمان ملل و یا آمریکا درآینده برایران وارد کنند.
طی ماه های گذشته کشورهای غربی درادامه طرح تحریم پلکانی، از تحریم صنایع نفت وگاز سخن گفته بودند. ازجمله درطرح اولیه تحریمی که انگلستان درچهاردهم ماه ژوئن ارائه کرد پیش بینی شده بود که ایران نتواند نفت خود را ازطریق نفت کش های شرکت های ایرانی صادر کند موضوعی که می تواند صدور چهل درصد صادرات نفت ایران از این طریق را با مشکل مواجه کند.
احمدی نژاد گفته است که مردم ازطرح سهمیه بندی بنزین استقبال کرده اند: “مردم این نکته را خوب فهمیده‌اند. ۸۰ درصد خودروها زیر ۱۰۰ لیتر در ماه مصرف می‌کنند و ۱۵ درصد نیز که در کار حمل و نقل عمومی هستند، بیشتر می‌خواهند که برای آنها سهمیه‌ی بیشتری در نظر گرفته‌ایم. مردم می‌توانند با مدیریت مصرف سوخت به کارهای خود برسند و حتی اگر سفری داشته باشند، آن را انجام دهند.”
ایران برای تامین مصرف داخلی تا پیش از سهمیه بندی بنزین، روزانه 30 میلیون لیتر بنزین نیز از خارج وارد می کرد چرا که پالایشگاه های داخلی عملا کفاف تهیه بنزین ببرای مصرف داخلی را نمی دادند. برخی برآوردهای رسمی نشان می دهد که بعد از سهمیه بندی، مصرف بنزین در برخی روزها، تا 20 میلیون لیتر کاهش یافته است.
(عکس روح الله وحدتی، ایسنا)