وحید ثابتیان
در اولین روز هفته ای که با پایان مهلت شصت روزه شورای امنیت، آشکار گردیده است که ایران تعلیق غنی سازی اورانیوم را نمی پذیرد، اعضای دائم شورای امنیت به اضافه آلمان در لندن گرد آمدند و بر سر اعمال فشار بیش تر بر ایران به توافق رسیدند. در همین حال واشنگتن نیز ضمن رد حمله نظامی به ایران، از اهمیت فشار های دیپلماتیک برای واداشتن ایران به اطاعت از مصوبه شورای امنیت خبر داد.
دستور دیدار لندن که با شرکت کشورهای دارای حق وتو درسازمان ملل (چین، انگلیس، فرانسه، روسیه وآمریکا) به علاوه آلمان برگزار شد، گفت وگو برای برقراری تحریم های جدید علیه ایران بود. روسیه از پیش در مورد سودمندی تحریم های جدید ابراز تردید کرده بود ولی نماینده اش در اجلاس شرکت داشت. و با حضور وی بود که مشاور نخست وزیر بریتانیا اعلام داشت که شرکت کنندگان به توافق رسیدند. روسیه قبلا گفته بود توافق برروی یک قطعنامه دیگر دشوارخواهد بود.
عضو دیگری از شورای امنیت که از رفت و آمدهای بین تهران و پاریس پیداست که ایران بر روی آن کشور حساب تازه ای باز کرده است، یعنی فرانسه، هیچ مخالفتی با تحریم ها نشان نداد، و نیکلاس سارکوزی، وزیر کشور و کاندیدای گلیست ها در انتخابات آینده ریاست جمهوری، که سخت درگیر این انتخابات است با تایید تحریم های سازمان ملل اظهار داشت که این تحریم ها کارآمد بوده است. یکی ازخبرنگاران ازوی پرسیده است که اگر به عنوان رییس جمهوری فرانسه انتخاب شود آیا از حمله نظامی به ایران حمایت می کند؟ اودرپاسخ گفته است: “خیر”. علی رغم چنین جوابی، طرح سوالاتی ازاین دست، بیانگرآن که چنین گزینه ای هنوز و با همه تکذیب های آمریکا و بریتانیا و حتی ایران، در میان رسانه های معتبر جهانی احتمال دارد. گرچه به نوشته روزنامه ها گزینه ای است که در دو سوی اقیانوس مخالفان زیادی دارد.
موضوع تکرار احتمال حمله حتی نگرانی لاوروف وزیر امورخارجه روسیه را نیزموجب شده است. او درجلسه هیات دولت این کشور که با حضور ولادیمیرپوتین برگزار شد گفته: “ پیش‌بینی‌ها در مورد حمله نظامی به ایران افزایش پیدا کرده و این موجب نگرانی است.” این در حالی است که معاون رییس جمهور آمریکا در اظهارات اخیر خود چنین اوضاعی را امکان پذیر دانسته است.” لاوروف در پاسخ به ولادیمیر پوتین که پرسیده “در مورد چه حمله‌ای بحث است؟ بدون مجوز شورای امنیت؟” پاسخ داده: هیچ یک از کسانی که این موضوع را بررسی می‌کنند در مورد مجوز شورای امنیت صحبت نمی‌کنند. معاون رییس جمهور آمریکا در استرالیا اعلام کرده که چنین امکانی حذف نشده؛ چرا که نباید به ایران اجازه داد که نظر جامعه جهانی را نادیده بگیرد”. دیک چنی معاون رییس جمهوری آمریکا، دردیدار اخیر خود ازاسترالیا با تکرار این سخن بوش که درصورت ادامه برنامه هسته ای ایران همه گزینه ها روی میزقرارخواهد داشت، به نگرانی هایی که دراین زمینه وجود دارد دامن زده است.
اما مک کورمک به خبرنگاران درخصوص نشست لندن گفته است: “چیزی که ما فکر می کنیم درقطعنامه جدید شورای امنیت سازمان ملل اتفاق خواهد افتاد….گام های فزآینده بیشتر که فشاردیپلماتیک را بر ایران افزایش خواهد داد. من نمی توانم دقیقا بگویم این تحریم ها چه شکلی خواهد داشت اما می توانم بگویم فشاردیپلماتیک روی ایران را افزایش خواهد داد وفکر می کنم طبیعت قطعنامه براساس فشارفزآینده خواهد بود…. این قطعنامه برای افزایش تدریجی ومتناسب فشار برتهران طراحی شده است.”
به زبان دیگر آمریکا تمامی وزن خود را به روی اعضای شورای امنیت انداخته است و به نظر می رسد آنان در میان گزینه حمله نظامی آمریکا حتی بدون مجوز شورای امنیت، یا شرکت در تحریم هائی که مجوز شورای امنیت را داشته باشد، به گزینه دوم تمایل آشکاری نشان می دهند.
سخنگوی تونی بلر درخصوص جلسه روزدوشنبه لندن گفته است: “نشست 1+5 در لندن تمرینی مقدماتی است با هدف کار کردن بر روی چگونگی واکنش به تمرد تهران از درخواست‌های سازمان ملل برای تعلیق غنی سازی اورانیوم.” او گزارش اخیر البرادعی را گزارشی نگران کننده خواند وگفت روشن است همه می‌خواهند اقدام بیشتری انجام دهند، باید بر روی چگونگی آن کار شود: آنچه فکر می‌کنم این است که ایران نباید به طور مستمر با ندیده گرفتن اتحاد جامعه بین المللی، اشتباهی مرتکب شود. این عقیده ای بین‌المللی است که ایران از الزامات بین‌المللی‌اش تمرد می‌کند. ایران باید به جامعه جهانی پاسخ دهد، نه به یک یا دو کشور.”
اما از روزنامه هایی که بیانگر نظرات حکومت جمهوری اسلامی هستند چنین بر می آید که بخشی از حکومت اعتقاد دارند که وحدتی بر سر مجازات ایران بین کشور های عضو شورای امنیت پدید نمی آید. گرچه هاشمی رفسنجانی رییس مجمع تشخیص مصحلت نظام که دو روز پیش از تندروها خواسته بود زبان خود را ببندند و باعث تحریک و تندی فضا نشوند، اینک واضح تر گرفته است که به حیوان زخمی نباید نزدیک شد.
اعضای دائم شورای امنیت هنگامی برای گفتگو و مقدمه ای بر قطعنامه جدید دور هم جمع شدند که ایران ضرب الاجل دوماه شورای امنیت رادرقطعنامه 1737 نادیده گرفت وغنی سازی اورانیوم را متوقف نکرد. این دومین قطعنامه سازمان ملل پس ازماه اکتبر بود که به تصویب می رسید وایران آن را نادیده گرفت.
دیروز، غلامحسین الهام سخنگوی دولت در گفتگو با خبرگاران از ادامه برنامه غنی سازی خبرداد و گفت “ما تعلیق را قبول نمی‌کنیم و هر بحثی که با بحث تعلیق همراه باشد، منتفی است. ما فعالیت‌های هسته‌یی صلح‌آمیز خود را تحت نظارت آژانس و شفاف انجام داده‌ایم، از این رو درخواست تعلیق، غیرمنطقی است و با خواست ملی ما همخوانی ندارد.” به گفته وی درخواست مردم دستیابی به انرژی هسته است و آن را حق خود می‌دانند: “تعلیق برای ما منطقی ندارد و مردم ما قبول نمی‌کنند که کار قانونی‌مان را تعلیق کنیم، دولت نیز با توجه به خواست مردم مکلف است حق آنان را محقق کند.”
علی لاریجانی که هم اینک درآفریقای جنوبی به سر می برد وعملا مذاکراتش طی ماه هایی گذشته به دلیل آنکه پیش شرط طرف های اروپایی وآمریکا برای هرنوع مذاکره ای تعلیق غنی سازی است به بن بست کشیده شده، گفت “اگر آمریکایی‌ها مایل به مذاکره با ایران هستند، باید درخواست رسمی دهند و آن وقت ایران، این درخواست را با نگاهی مثبت بررسی می کند.” لاریجانی ازآمریکا خواست که جایگاه منطقه ای ایران را نیز به رسمیت بشناسد.
از سوی دیگر، علی اصغرسلطانیه نماینده ایران درآژانس بین المللی انرژی اتمی که این روزها بیش ازهرمقام مسئول دیگری درمواجهه با دیپلمات های غربی قرار دارد نیز احتمال حمله نظامی به ایران را رد نکرد. او به روزنامه دی پرسه اتریش ازنگرانی های ایران دراین خصوص گفته است: “ایران مثل عراق نیست. ایرانی‌ها از هر وجب از خاک کشورشان دفاع خواهند کرد و در صورت جنگ علیه کشورشان جان خود را فدا خواهند نمود. امیدواریم که آمریکا دیگر اشتباهاتش را در منطقه که از عراق آغاز کرده است تکرار نکند. شرایط کنونی ایران به طور کلی با شرایطی که در زمان جنگ عراق در این کشور حاکم بود تفاوت دارد.” سلطانیه همچنین صدور هرگونه قطعنامه‌ی جدید از سوی سازمان ملل علیه ایران را موجب افزایش اعمال فشارها علیه دولت ایران برای خروج از معاهده‌ی منع تکثیر سلاح‌های هسته‌یی (ان.پی.تی) دانست.
به این ترتیب چشم ها منتظر اجلاس لندن است که در جلسه روز سه شنبه خود تا کجا در مقابله با ایران جلو خواهد رفت آیا طرحی که سیمون هرش روز گذشته فاش ساخت واقعیت خواهد گرفت و یا همچنان ماجرای هسته ای ایران در زیر دندان چرکین سیاست بین المللی به زندگی خود ادامه خواهد داد.