در حالیکه یکی از شعارهای حسن روحانی “بازگشت عزت به پاسپورت ایرانی” بود و در شرایطی که بسیاری از وزیر خارجه وی انتظار دارند هر چه زودتر شرایط بهبود روابط با جهان غرب را فراهم کند تا در کنار آن، رفت و آمد توریست ها نیز تسهیل شود، سایت های خبری از قطع صدور ویزا برای شهروندان ایرانی در ۵ کشور جدید خبر داده اند.
این کشورها در حالی به طور یکجانبه دست به محدود کردن و یا لغو صدور گذرنامه به ایرانیان زده اند که کشورهایی نظیر انگلستان و کانادا هم سفارتخانه های خود در ایران را تعطیل کرده اند؛ سفارتخانه هایی که بازگشایی آنها از اولویت های سیاست خارجی دولت جدید است تا شرایط رفت و آمد به آنها تسهیل شود.
اما سوای این دو کشور که بهبود مراودات کنسولی با آنها برای جمهوری اسلامی مهم است، ۵ کشور گرجستان، عمان، اندونزی، مصر و اینک مالزی، آنطور که سایت “دیپلماسی ایرانی” گزارش داده، اعطای ویزا به ایرانیان را لغو یا محدود کرده اند.
این سایت در گزارش خود در خصوص این اقدام نوشته است: “ این پنج کشور در سه ماه و اندی گذشته روندی منفی در روابط گردشگری خود با ایران پیش گرفته اند. یعنی از همان زمانی که حسن روحانی با شعار اعتدال و بهبود روابط با جامعه بین المللی در انتخابات ریاست جمهوری 24 خرداد پیروز شد. در 12 تیرماه، در همان روزهایی که رئیس جمهور جدید ایران در سخنرانی های خود، از تعامل سخن می گفت، دولت گرجستان اعلام کرد به صورت یکجانبه، اقدام به لغو قراردادی کرده که سه سال پیش برای سفر اتباع دو کشور بدون نیاز به ویزا، میان تهران و تفلیس به امضا رسیده بود. گرجستان اعلام کرد به واسطه نگرانی از اینکه ممکن است تهران از روابط تجاری با این کشور جهت دور زدن تحریم های غرب علیه خود استفاده کند، اقدام به بازنگری در قرارداد سفر بدون نیاز به ویزا میان دو کشور کرده است. یک ماه بعد نیز عمان صدور ویزای توریستی را برای ایرانی ها متوقف کرد. به طور همزمان دولت اندونزی گفت که دیگر به اتباع ایرانی در فرودگاه هایش ویزا نمی دهد. یک ماه پس از انتخاب رئیس جمهور جدید ایران دولت اندونزی اعلام کرد، مقررات صدور روادید در بدو ورود به کشور را برای شهروندان ایرانی، لغو و صدور روادید به این صورت را متوقف می کند. بنا بر ادعای دولت این کشور، دلیل این کار، قاچاق فزاینده مواد مخدر از سوی اتباع ایرانی و همچنین استفاده این افراد از خاک اندونزی به عنوان محلی برای گرفتن پناهندگی در استرالیا بوده است. به نوشته آسوشیتدپرس، ماریوتو هادی، سخنگوی دفتر مهاجرت اندونزی گفت: بسیاری از ایرانی ها برای گردشگری به اندونزی نمی آیند و فعالیت های آن ها برای دولت دردسر درست کرده است. هرچند این تصمیم پیش از روی کار آمدن دولت روحانی اتخاذ شد، اما پس از اینکه روحانی و تیم اش در کابینه مستقر شدند، اجرایی شد. روزنامه گاردین چندی قبل در این زمینه نوشت: این کار در پی درخواست کوین راد، نخست وزیر استرالیا انجام گرفت که از اندونزی خواسته بود، مسیر ورود پناه جویان ایرانی به استرالیا را سخت تر کند. مدت کوتاهی پس از اجرای این تصمیم از سوی اندونزی، در شرایطی که دولت جدید از تلاش برای تقویت صنعت گردشگری ایران با اقداماتی نظیر حذف روادید سخن می گفت، مصر رسما اعلام کرد که تمامی روابط گردشگری خود را با ایران به حال تعلیق در می آورد. قاهره تاکید کرد قطع روابط شامل توقف پروازهای مستقیم نیز می شود که تنها ۶ ماه از آغاز فعالیت آن گذشته بود”.
این سایت در گزارش خود درباره تیرگی روابط کنسولی مالزی با ایران هم نوشته است: “از هفته گذشته، ایرانیانی که به مالزی سفر کرده بودند، در بدو ورود متوجه شدند به جای ۹۰روز، ۱۴ روز ویزا دریافت می کنند و این درحالی است که به گفته سفارت ایران در مالزی، هنوز وزارت خارجه این کشور این تصمیم را به طور رسمی به ایران ابلاغ نکرده است. گزارش ها حاکی از آن است که این اقدام ناگهانی مالزی، مشکلات زیادی را برای ایرانیان مقیم یا مسافر این کشور ایجاد کرده است. حدود دو ماه پیش رسانه های مالزی به نقل از احمد زاهد حمیدی، وزیر کشور مالزی از تصمیم دولت برای کاهش مدت ویزای توریستی برای کشورهایی خبر داده بود که شهروندانشان از مالزی به عنوان گذرگاهی برای ورود غیر قانونی به استرالیا استفاده می کنند. حمیدی نامی از این کشورها نبرده بود، اما گفته بود که این تصمیم به درخواست دولت استرالیا گرفته شده است. حالا مرتضی جاویدان، کنسول ایران در کوالالامپور می گوید پیگیر این موضوع است و می خواهد بداند چرا اصلا در این زمینه اطلاع رسانی نشده بود. محدودیت ویزا البته نخستین اقدام دولت مالزی در رابطه با ایران نیست و پیش از این مقامات این کشور به تدریج، به ویژه در زمینه افتتاح حساب های بانکی و انجام معاملات تجاری، محدودیت هایی علیه ایرانیان اعمال کرده بودند. توقف پرواز هواپیمایی ایرآسیا از مالزی به ایران نیز یکی دیگر از این اقدامات بود که دلیل آن مشکلات ناشی از تحریم ها عنوان شد. این درحالی است که جمعی از ایرانیان ساکن مالزی در آستانه روی کار آمدن دولت روحانی در نامه ای خطاب به وی با اشاره به این مشکلات، خواستار رسیدگی رئیس جمهور به آن و بهبود وضعیت خود شده بودند”.
سخت تر شدن ثبت مهر ویزا در پاسپورت هایی که دولت وعده بازگشت منزلت به آنها را داده در حالیست که محمد علی نجفی چند روز قبل در یک کنفرانس خبری، لغو روادید با ۶۰ کشور را در دستور کار وزارت خارجه و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری دانسته بود.
به نوشته ایسنا، او گفته بود: “ مسئولان سازمان میراث و گردشگری در دولت دهم همواره در صدد لغو روادید با کشورهایی بودند که تعداد آنهارا ۶۰ کشور عنوان می‌کردند. اما در نهایت امر خبرهایی از موفقیت آنها در لغو روادید با این کشورها منتشر نشد. مسئولان جدید این سازمان در صدد آن هستند تا لغو روادید برای برخی از کشورها انجام شود و برای برخی دیگر در صدد تسهیل در صدور روادید هستند”.
او افزوده: “اولین جلسه لغو روادید در حد کارشناسی این مورد انجام شده‌است. در این میان بیشترین توجه به کشورهای همسایه است. در این میان کشورهای پر جمعیت مانند چین و ژاپن را از یاد نخواهیم برد و اولویت‌های دیگر ما به این کشورها اختصاص دارد”.
او البته در باره مالزی گفته بود: “ کاهش زمان ویزای ایرانی‌ها در مالزی از اهمیت زیادی برخوردار نیست چراکه سیاست‌های سازمان میراث و گردشگری بر جذب گردشگر متمرکز شده‌است نه خروج گردشگر. اگر گردشگران به سوی انجام سفرهای داخلی روی بیاورند برای توسعه این صنعت در کشور ما سودمندتر خواهد بود. نه تنها آمار گردشگران ورودی بلکه بازارهای هدفی که در گذشته تعیین شده‌اند نیز نیاز به بازنگری دارند و در آینده نزدیک تمام این مسائل مطرح خواهد شد”.
سخت تر شدن شرایط تردد برای ایرانیان در حالیست که دولت ایران با رویکرد جدیدی نسبت به دولت قبل در سیاست خارجی بر سر کار آمده و حتی اقدامات اخیر حسن روحانی در نیویورک، این امید را در بین برخی ایجاد کرده است که تا چند ماه آینده سفارتخانه های ایران و آمریکا پس از 34 سال مجددا باز شوند و تبادل توریست و مسافر بین دو کشور از طریق پرواز مستقیم صورت بگیرد؛خواسته هایی که به نظر می رسد عزم دولت ایران برای تحقق آنها کفایت نمی کند.
