سالی 30 هزار نفر در جاده های ایران کشته می شوند.بین 5 تا 54 هزار نفر بر اثر آلودگی شهرهای بزرگ، بخصوص در تهران جان خود را از دست می دهند[در این دومحور، آمار اول دنیا، به نسبت جمعیت سرانه، به ایران تعلق دارد] ؛در سوانح هوایی، جمهوری اسلامی در رده اول است. مدتی ست حوادث تروریستی نیز در گوشه و کنار هر روز قربانی می گیرد؛درگیری در استان های مرزی همچنان ادامه دارد، از “کولبر” کرد تا کودک بلوچ که هنگام حمل کالای قاچاق کشته می شوند؛ بلایای طبیعی هم که مرتب قربانی می گیرد… کشته شدگان حوادث پس از انتخابات نیز هر روز نام شان بیشتر مشخص می شود…کسی حساب این تعداد کشته را دارد؟
بر اساس یک گزارش مستند از جنگ 8 ساله ایران و عراق که از شبکه یک تلویزیون در هفته جنگ پخش شد، ایران به طور متوسط روزانه 100 شهید در جریان جنگ داشت؛یعنی سالی 365هزار شهید ودر طول هشت سال رقمی بالغ بر 300هزار نفر. اما اینک با یک جمع سر دستی، و با همین آمارهای ارائه شده، در ایران سالانه فقط بیش از 30هزار بر اثر سوانح رانندگی، آلودگی هوا، سوانح هوایی…. جان خود را از دست می دهند. آیا این یک جنگ پنهان نیست؟
جان هایی که در جاده ها می مانند
جاده های ایران به سادگی چنگ در جان شهروندان میاندازند.فقدان ایمنی لازم در خودروها ونبود جاده های امن ومطمئن، مهم ترین نقش را در این بحران دارند؛ اما برای مقابله با این مشکل، چاره ای اندیشیده نمی شود. بنا بر گزارش تابناک وزارت بهداشت در سال گذشته به صورت رسمی اعلام کرد: “در ایران از هر 100 هزار نفر در طول سال، 275 نفر دچار سوانح رانندگی می شوند. به طوری که 237 نفر از آنها بستری و 38 نفر می میرند. بنابراین گزارش، در حالی که میزان بروز مرگ ناشی از حوادث مربوط به حمل و نقل در جهان 8⁄20 درصد از کل مرگ و میرها را به خود اختصاص می دهد، در ایران این میزان 38 درصد است.”
همچنین بنا بر گزارش مهر “تصادفات رانندگی روزانه حدود 25 میلیارد تومان و سالانه بالغ برهشت هزار و 900 میلیارد تومان خسارت به کشور وارد می‌کند و خسارت اقتصادی ناشی از حوادث رانندگی سالانه چهار درصد تولید ناخالص ملی را شامل می‌شود. براساس آمار افراد فوتی و آسیب دیده ناشی از حوادث ترافیکی ارجاعی به سازمان پزشکی قانونی کل کشور در 10سال مابین 76 تا 85 به جمعیت کشور 8 میـلیون و 575 هزار و 476 نفر و به تعداد وسایل نقلیه موتوری کشور 974 هزار و 869مورد افزوده شده است. تعداد مرگ ناشی از حوادث ترافیکی در مدت این 10 سال تعداد 209 هزار و923مورد بوده است. و در سالهای اخیر متوسط سالانه بالاتر نیز رفته است”.
بنا بر این گزارش، تعداد افراد آسیب دیده ناشی از این حوادث یک میلیون و 650 هزار و 341 آسیب بوده که از 110 نفر به ازای هر 100 هزار نفر در سال 75 به401 نفر به ازای هر 100 هزار نفر در سال 84 افزایش یافته، سپس به 393 نفر به ازای هر 100 هزار نفر در سال 85 کاهش یافته است.
به گزارش مهر، در حال حاضر حدود 14 میلیون وسیله نقلیه موتوری اعم از خودرو و موتورسیکلت در کشور تردد می کند و 3 هزار نقطه حادثه‌خیز نیز در ایران وجود دارد.
روزنامه همشهری هم گزارش داده است که: “هرساله در سراسر دنیا بیش از 50 میلیون نفر در اثر حوادث ترافیک مجروح و 2⁄1 میلیون نفر کشته می شوند اما با وجود اینکه ایران کمتر از یک صدم جمعیت جهان را به خود اختصاص داده، بیش از یک چهلم از حوادث ترافیکی را به خود اختصاص داده است. در ایران در گروههای سنی یک ماهه تا 50 ساله مهمترین علت مرگ، حوادث غیر عمدی است و در راس همه حوادث، سوانح ترافیکی قرار دارد.”
ودر ادامه: “بررسی ها نشان می دهد در بین کشورهای مختلف جهان، هندوستان با 106 هزار کشته در سال بیشترین آمار قربانیان حوادث جاده ای را در جهان دارد، پس از آن، چین با 81 هزار کشته در سال در رتبه دوم قرار دارد. اما ایران با ثبت آمار 27 تا 30هزار کشته در سال در مقایسه با جمعیت 70 میلیون نفری خود، به لحاظ سرانه قربانیان حوادث رانندگی، رتبه اول را در دنیا به خود اختصاص داده است.”
جام جم نیز در گزارشی در این خصوص از یک پژوهش در این حوزه خبر میدهد؛ در این گزارش آمده است: “مطالعات انجام شده برروی خانواده هایی که یک فرد آسیب دیده در جمع خود دارند نشان داده است که در بعضی خانواده ها اجبارا الگوی زندگی و کار تغییر کرده و حدود یک سوم آنها درآمدشان را از دست داده و حتی در بعضی موارد حضور یک فرد آسیب دیده در خانواده باعث شده است بچه ها از مدرسه رفتن باز بمانند.”
همچنین: “در یک مطالعه جامع دیگر پیرامون خسارات وارده تصادفات بر قربانیان و خانواده های آنها مشخص شد که 90 درصد خانواده های افرادی که کشته شده و 85 درصد خانواده افرادی که معلول شده اند، افت طولانی مدت کیفیت زندگی داشته و در نیمی از موارد این پیامدها شدید بوده اند. سردرد، مشکلات خواب، خوابهای آشفته و مشکلات عمومی سلامت حتی تا سه سال پس از وقوع حادثه نیز در این افراد مشاهده شد. نکته دیگری که باید به آن توجه داشت این است که اگرچه قربانبان محدود به طبقه اقتصادی خاصی نمی باشند، ولیکن تعداد قربانیان فقیر به مراتب بیشتر است. همچنین زنده ماندن و بهبود کامل افراد فقیر پس از وقوع آسیب نیز کمتر محتمل است.”
محرمانه می گویند 54هزار کشته
از سوی دیگر باید به موضوع آلودگی هوای شهرهای بزرگ کشور، بخصوص تهران توجه کرد که کشنده خاموش تهرانی ها شده است.طبق آمار رسمی، تهران بیش از 38برابر بالاتر از حد واستاندارهای بین المللی آلودگی دارد. خبرگزاری مهر در گزارشی نوشت: “وزارت بهداشت مطالعاتی را انجام داده که نتیجه آن بر اساس و منطبق بر استانداردهای جهانی است و در این تحقیق تعداد مرگ و میر و علت آن که چه اندازه با آلودگی هوای تهران ارتباط دارد، مشخص شده است ولی این مطالعه جنبه محرمانه دارد.”
بنا بر این گزارش اگرچه “مطالعات تحقیقاتی در دانشگاه‌ها انجام نشده که به عنوان یک سند در کشور به آن دسترسی باشد” اما “اثرات آلودگی هوا ثابت شده است، ولی هنوز مطالعه ای در مورد اثرات آلودگی هوا به طور دقیق انجام نشده است که در آن تمامی فاکتورهای مد نظر رعایت شده باشد.”
بنا بر این گزارش همچنین یک مقام مسئول در ستاد محیط زیست شهرداری تهران گفته است: “70 درصد مرگ و میرها در تهران ناشی از مشکلات تنفسی و قلبی است که این مشکلات ارتباط مستقیم یا غیر مستقیم با آلودگی هوای تهران دارد.”
هادی حیدرزاده با اعلام این مطلب، آلودگی هوا را به شکل مستقیم و غیر مستقیم عامل مرگ شهروندان تهرانی می داند و می افزاید: “طبق گزارشات وزارت بهداشت و مطالعات انجام شده در این زمینه، آلودگی هوا به طور غیر مستقیم باعث کاهش عمر و در نهایت مرگ شهروندان می شود و گاهی هم به طور مستقیم شهروندان تهرانی را به کام مرگ می برد.”
از سوی دیگر رئیس سازمان محیط زیست استان تهران در ارتباط با اثرات آلودگی هوای تهران بر سلامت شهروندان به کم شدن عمر تهرانی‌ها اشاره کرده و گفته است: “هوای تهران به گازهای گوگرد آلوده است که کشنده است؛ البته هوای تهران به دلیل موقعیت جغرافیایی قدرت خود پالایی و دفع آلودگی‌ها را ندارد ولی به طور مستقیم منجر به مرگ نمی شود ولی عمر را کم می‌کند.”
محمد باقر صدوق با انتقاد از آمارهای منتشر شده در خصوص مرگ و میر سالانه تهرانی ها در اثر آلودگی هوا، این پرسش را مطرح کرده که “بر اساس کدام شاخص و چه تحقیق و پژوهشی در رابطه با تعداد مرگ و میرها در تهران باید قضاوت کنیم در حالیکه متاسفانه هیچ مطالعه‌ای در این خصوص انجام نمی‌شود.”
همشهری آن لاین هم در این مورد نوشت: “به هر روی گزارشهایی به طور غیر رسمی از مرگ سالانه 54 هزار ایرانی که بیشترتهرانی هستند در اثر آلودگی هوا حکایت می کند که از سوی هیچ کدام از سازمانهای مرتبط مورد تایید قرار نگرفته است.”
اما پیشتر یکی از مسئولان تعداد مرگ و میرهای شهروندان تهرانی بر اثر آلودگی هوا را در 8 سال گذشته با کشته شدگان جنگ تحمیلی مقایسه کرده بود.هادی حیدر زاده گفته بود: “امروز وضعیت آلودگی هوای تهران از ساماندهی مدیریتی گذشته و نیازمند فرماندهی ویژه است چرا که تلفات آلودگی هوای تهران در 8 سال گذشته بیشتر از آمار شهیدان دوران 8 ساله دفاع مقدس است.”
با بمب باید چه کنیم؟
اما این کشتار خاموش در کشور، در جبهه های دیگری نیز قربانی می گیرد:موارد امنیتی وحوادث تروریستی؛حوادثی که در 5سال گذشته آمار آن به صورت معنا داری بالارفته و تقریبا هر یک ماه در ایران تکرار می شود. وبلاگ “مجمع دیوانگان” با کنار هم قرار دادن آمارهای همین یک سال گذشته به نتیجه گیری پرمعنایی رسیده است: “انفجار انتحاری زاهدان: بیش از 75 کشته و زخمی گروگانگیری جندالله در چابهار: دست کم مرگ یک گروگان بمب گزاری مهاباد: دست کم 10 کشته تیراندازی در سنندج: دست کم 14 کشته و زخمی انفجار در پادگان سپاه: حدود 40 کشته و مجروح. این فهرست شامل درگیری های مسلحانه پراکنده با شورشیان مسلح در غرب و یا جنوب شرق کشور نیست و ترورهای تک چهره ها نظیر «انفجار برای ترور دکتر علی محمدی» و همچنین ترور دو پزشک در کمتر از یک هفته را نادیده گرفته است. به مسایلی جزیی نظیر ادعای جندالله در ربودن کارمند هسته ای هم نمی پردازد اما همچنان به نظر می رسد با توان و درایت مسوولین نظام در تشخیص «دشمن» و حفظ «امنیت ملی»، بدون هیچ گونه حمله نظامی، در ناامنی و انفجار به زودی گوی سبقت را از عراق خواهیم ربود.”
سوانح هوایی امری عادی شده
اما ایرانی ها به گونه دیگری هم در معرض خطر قرار دارند: سوانح هوایی. به گزارش سایت الف، سایت رده‌بندی اطلاعات سوانح هوایی، براساس سه مولفه تعداد پروازها، تعداد سوانح پروازی و تعداد تلفات و کشته‌های انسانی در این سوانح اقدام به رتبه‌بندی شرکتهای هواپیمایی مختلف می کند. در تازه ترین گزارش این سایت در فاصله سال 1988 تا دسامبر 2007 میلادی(1367 تا 1386 شمسی)، شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران “هما” ( معتبر ترین شرکت داخلی ) با 4 سانحه مرگبار در این مدت، به عنوان سانحه ساز ترین شرکت هواپیمایی بین 12 شرکت هواپیمایی منطقه خاورمیانه و آفریقا اعلام شد. بر اساس همین گزارش کمترین میزان سوانح در این لیست مربوط به شرکت هواپیمایی Emirates Airline است که در این مدت هیچ سانحه مرگباری نداشته است.
کارشناسان معتقدند تعداد سوانح هوایی پیش آمده در ایران در مقایسه با تعداد پروازها، گویای عقب ماندگی و عدم امنیت خطوط پروازی کشور است. به زعم آنان ناامن شدن خطوط پروازی ایران نتایج منفی بی‌شماری را بر اقتصاد کشور و نیز اقتصادداشته است.
همچنین به گزارش ایسنا، سخنگوی سازمان بین‌المللی امنیت پرواز در مصاحبه‌ای با خبرگزاری آسوشیتدپرس، گفت: “از سال 1977 میلادی تا 2009 میلادی( 1357 تا 1388 شمسی)، 17 سانحه هوایی در طول تاریخ صنعت هواپیمایی در نقاط مختلف دنیا به وقوع پیوسته که این تعداد جزو بدترین و مرگ‌بارترین سوانح محسوب می‌شوند.”
این مقام مسئول خاطر نشان کرد: “طی این 32 سال در کشورهای جهان، پنج هزار و 248 نفر جان خود را از دست دادند. بنا براین گزارش، طی این مدت پنج هزار و 248 نفر در جهان جان خود را در سوانح هوایی از دست داده اند که با احتساب 168 کشته حادثه سقوط هواپیما در قزوین در سال گذشته این رقم به 5416 نفر می رسد که متاسفانه در مقایسه با آمار کشته شدگان سوانح هوایی کشورمان در 29 سال گذشته (1610 نفر) می توان گفت که سهم کشورمان از تلفات سوانح هوایی به نسبت کل جهان نزدیک به 30 در صد است.”
همچنین به گزارش روزنامه توقیف شده سرمایه، “تعداد کشته شدگان سوانح هوایی در هفت سال گذشته سه هزار و 496 نفر است که 795 نفر آنها در سوانح هوایی ایران جان سپرده اند، بنابراین حدود 23 درصد از کشته شدگان سوانح هوایی در هفت سال اخیر مربوط به سوانح هوایی ایران است.این در حالی است که آمار سازمان جهانی هواپیمایی غیرنظامی (ایکائو) نشان میدهد که ایران در مقایسه با کشورهای همسایه نیز، بیشترین میزان سوانح هوایی را به خود اختصاص داده است.”
ودر پایان به گزارش سایت فردا نیوز “نکته قابل توجه آنکه کشورهایی نظیر قطر، کویت، سوریه و عمان تاکنون هیچ کشته‌ای را در سوانح هوایی خود نداشته‌اند. از سوی دیگر با وجود آنکه میزان پروازهای انجام شده در کشورهایی چون ترکیه، امارات و بحرین بیش از پروازهای ایران است، این کشورها در مقایسه با ایران تلفات جانی کمتری را در سوانح هوایی خود تجربه کرده‌اند”.
